Π. Γιούλτση
Ενα ταξίδι στο θρησκευτικό συναίσθημα του 15ου αιώνα, οπότε κι ασκήτεψε ο Οσιος Νικάνορας, στη γοητεία των ζωγραφικών συνόλων του ασκηταριού του και σε μία εμπειρία… Ιμαλαΐων, από την κρεμαστή πεζογέφυρα που θα οδηγεί τον επισκέπτη μέχρι εκεί, θα είναι διαθέσιμο από τα τέλη του 2014.
Τότε εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί το σύνολο των εργασιών για την ανάδειξη μιας ξεχωριστής περιοχής με έντονη θρησκευτική και ιστορική σημασία. Πρόκειται για την περιοχή ανάμεσα στην Κοζάνη και τα Γρεβενά, που εδώ και λίγο καιρό το τοπίο άλλαξε ριζικά και προέκυψε ένα νέο φυσικό περιβάλλον, ανάμεσα στους επιβλητικούς ορεινούς όγκους και τη νέα λίμνη που δημιουργήθηκε μετά την πλήρωση του ταμιευτήρα του Ιλαρίωνα. Τα νερά τού κάλυψαν μία έκταση 21,9 τετραγωνικών χιλιομέτρων, παρασύροντας χωράφια, πρώην αγροτικές καλλιέργειες, αλλά και τις μνήμες του τοπικού πληθυσμού.
Δύο μόλις μέτρα πάνω από τη σημερινή ανώτατη στάθμη λειτουργίας του ταμιευτήρα, σκαρφαλωμένη στους απότομους βράχους του όρους Καλλίστρατου, βρίσκεται η Σκήτη του Οσίου Νικάνορα, απροσπέλαστη προς το παρόν για το ευρύ κοινό, αν και ιδιαίτερα επιβλητική για τον θεατή. Στο συγκεκριμένο σημείο θα καταλήγει μία κρεμαστή πεζογέφυρα, τύπου Ιμαλαΐων, που θα ξεκινά από την απέναντι πλαγιά και αποτελούσε πάντα αίτημα των κατοίκων, για να αναβιώσουν μία ανάλογη εμπειρία από την πεζογέφυρα που υπήρχε σε κοντινό σημείο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και διευκόλυνε την πρόσβαση στην περιοχή της Ζάβορδας.
«Μέχρι στιγμής έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες συντήρησης, αποκατάστασης και ενίσχυσης του ασκηταριού», εξηγεί στο ΑΠΕ – ΜΠΕ η διευθύντρια της 17ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων κα Μαρίζα Τσιάπαλη και τονίζει ότι το συγκεκριμένο σημείο αποτελεί μέρος μιας περιοχής με μεγάλο ιστορικό, θρησκευτικό και τουριστικό ενδιαφέρον. Συγκεκριμένα, όπως λέει, στο ασκηταριό του Οσίου Νικάνορα, ο ειδήμονας θα εκτιμήσει τα πλούσια ζωγραφικά σύνολα, ο θρησκευτικός τουρίστας θα νιώσει δέος από τα εντυπωσιακά και μοναδικά στην περιοχή μνημεία και ο φυσιολάτρης θα απολαύσει τους επιβλητικούς ορεινούς όγκους και το ποτάμι που μετασχηματίστηκε σε λίμνη.
Λίγο μακρύτερα, μόλις δέκα λεπτά με το αυτοκίνητο, βρίσκεται το μοναστήρι της Ζάβορδας που ιδρύθηκε από τον Οσιο Νικάνορα και έχει αποκατασταθεί. Περιλαμβάνει -μεταξύ άλλων- τον τάφο του Οσίου, την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, τους ξενώνες του μοναστηριού, εντυπωσιακές αγιογραφίες, ιερά λείψανα και παρεκκλήσια και είναι ήδη ανοιχτό στο κοινό.
Το “τρίπτυχο” του ενιαίου πολιτιστικού και θρησκευτικού πόλου έλξης της περιοχής “συμπληρώνει” το καθολικό της μονής Τορνικίου. Η εν λόγω εκκλησία, πριν από περίπου ενάμιση χρόνο μεταφέρθηκε από την αρχική της θέση στην κορυφή του λόφου στο χωριό Παναγιά, στα περίπου είκοσι χιλιόμετρα από τη Ζάβορδα, προκειμένου να μην κατακλυστεί από τα νερά της λίμνης. Το ενδιαφέρον της εστιάζεται στο γεγονός ότι σπάνια συναντάται στην Ελλάδα διώροφο καθολικό, το οποίο μάλιστα διαθέτει δύο μονόχωρους ναούς, ο ένας με διάκοσμο του 15ου αιώνα και ο δεύτερος με αγιογραφίες του 18ου.
Σε ό,τι αφορά το ασκηταριό, αποτελείται από τρία μέρη, την κρύπτη στο κάτω μέρος, τον χώρο διαβίωσης των μοναχών και το μονόχωρο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου. Η σκεπή αποτελείται από πλάκες ενώ το εσωτερικό του χώρου φέρει δύο στρώματα τοιχογραφιών. Το πρώτο χρονολογείται στις αρχές του 15ου αιώνα και το δεύτερο αργότερα. Υπάρχει δε μια πέτρινη εγχάρακτη επιγραφή που δηλώνει ότι το 1793 έγινε επέκταση στο άνω μέρος του ασκηταριού.
Οι ιδιαιτερότητες, ωστόσο, του χώρου, πέραν της εξέχουσας θρησκευτικής του σημασίας, έγκεινται και στην τοποθεσία του καθώς ο συγκεκριμένος χώρος άσκησης και προσευχής κατασκευάστηκε κυριολεκτικά μέσα στον βράχο, με αφετηρία ένα κοίλωμά του. Για την υποστήριξη του ασκηταριού, τη στερέωσή του και την προστασία του από τις νέες κλιματολογικές συνθήκες που δημιούργησε το νέο φυσικό περιβάλλον, η Διεύθυνση Υδροηλεκτρικής Παραγωγής της Δ.Ε.Η. πραγματοποίησε μία σειρά από εργασίες ακυρώσεων, ενισχύσεων και αποκαταστάσεων της τοιχοποιίας. Παράλληλα, εγκαταστάθηκε μια ειδική μεταλλική κατασκευή προκειμένου να διευκολύνονται οι εργασίες, ενώ απομένουν να γίνουν δύο ακόμη έργα, ένα μονοπάτι που θα οδηγεί από τη μονή της Ζάβορδας στο ασκηταριό και θα αποτελείται από μεταλλικές κατασκευές και ξύλινα στηρίγματα και μια εντυπωσιακή πεζογέφυρα που θα ξεκινά από την απέναντι όχθη της λίμνης.
«Περιμέναμε την άδεια από το υπουργείο Πολιτισμού για να γίνουν τα έργα της πεζογέφυρας και των μονοπατιών. Το “πράσινο φως” έχει δοθεί και θα ακολουθήσει διαγωνισμός» επισημαίνει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο βοηθός διευθυντής μελετών της Διεύθυνσης Υδροηλεκτρικής Παραγωγής της Δ.Ε.Η. κ. Σοφοκλής Μαρωνικολάκης.
Σε ό,τι αφορά την πεζογέφυρα αναφέρει ότι θα είναι τύπου Ιμαλαΐων και συγκεκριμένα θα είναι κρεμαστή και θα “ίπταται” πάνω από το νερό σε απόσταση όχι μικρότερη των οκτώ μέτρων. Το άνοιγμά της θα είναι 87,40 μέτρα, θα στηρίζεται από συρματόσχοινα, το κατάστρωμά της θα είναι ξύλινο και τα πλαϊνά προστατευτικά της θα φτάνουν σε ύψος 1,5 μέτρου για λόγους ασφαλείας.
Ολα τα παραπάνω αναμένεται να είναι έτοιμα σε έναν περίπου χρόνο, οπότε από τα τέλη του 2014 θα είναι διαθέσιμη στο ευρύ τουριστικό κοινό μια ενιαία τουριστική, θρησκευτική και πολιτιστική εμπειρία.
