Ταξίδι στον κόσμο του καλλιτέχνη δρόμου Banksy

Μπορεί μια τέχνη που δημιουργήθηκε στον δρόμο να κλειστεί στους τοίχους ενός μουσείου; Τα τελευταία χρόνια αρχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους θεματικές ξεναγήσεις σε μεγάλες πόλεις, με βάση τα γκράφιτι που έχουν κάνει διάφοροι καλλιτέχνες στους τοίχους.

Το κοινό έχει την ευκαιρία να δει τα έργα αυτά από κοντά, το περιβάλλον στο οποίο δημιουργήθηκαν, τον πραγματικό φωτισμό, ακόμα και να τα αγγίξει, μέσα από μια βόλτα στον αστικό ιστό.

ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΣΤΑ… ΜΟΥΣΕΙΑ

Τι γίνεται όμως όταν τα έργα αυτά από τους τοίχους ενός κτηρίου, μπαίνουν μέσα σε ένα μουσείο, σε τεχνητό και πλήρες ελεγχόμενο περιβάλλον; Η συζήτηση είναι πολύ μεγάλη και τα επιχειρήματα πολλά. Από τη μία, με την είσοδο στα μουσεία, αναγνωρίζεται κάπως πιο επίσημα το γκράφιτι σαν τέχνη. Το κοινό έχει την ευκαιρία να τα δει μαζεμένα σε έναν χώρο, ακόμα και αν η αρχική τους θέση ήταν σε άλλες χώρες. Διατηρούνται στον χρόνο και αποφεύγουν τη φθορά για να μπορούν να τα θαυμάσουν ακόμα περισσότεροι θεατές. Από την άλλη, το γκράφιτι είναι μια τέχνη κυρίως κοινωνικοπολιτική, συνδεδεμένη με το αστικό τοπίο. Έτσι με την έκθεση των γκράφιτι σε χώρους τέχνης, τα έργα εμφανίζονται αποστειρωμένα και ασύνδετα από τους καθημερινούς χώρους δράσης της πόλης. Η φθορά που αναπόφευκτα υφίστανται τα έργα στους δρόμους και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος τους, δεν υπάρχει στους χώρους του μουσείου, γεγονός που τα αποσυνδέει από τον χώρο και τη στιγμή δημιουργίας τους. Κατά κάποιο τρόπο αποδυναμώνονται και η “κραυγή” που αρχικά εκπέμπουν μετατρέπεται σε μια ευχάριστη αφορμή για χαλαρή κουβέντα.

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ BANKSY

Μ’αυτές τις σκέψεις στο μυαλό, τo Chaniartoon επισκέφθηκε δύο εκθέσεις με έργα του πιο γνωστού καλλιτέχνη δρόμου, του Βρετανού Banksy. Η μυστικότητα που κρατάει, σε συνδιασμό με την εκκεντρική και καυστική του ματιά, τον έχουν μετατρέψει σε έναν ζωντανό μύθο της εποχής μας. Μάλιστα το 2010, ανακυρήχθηκε από το περιοδικό Times, σαν ένας από τους πιο επιδραστικούς ανθρώπους, (μαζί με τη Lady Gaga, τον Obama κ.ά.).
Η πρώτη έκθεση, είναι αφιερωμένη σε τρεις καλλιτέχνες και φιλοξενείται στο Albergati Palace, στην Μπολόνια της Ιταλίας. Πέρα από τον Banksy, βλέπουμε τα έργα δύο Ιταλών, του Jago και του TvBoy. Εξήντα έργα τους μας εισάγουν στον κόσμο των τριών καλλιτεχνών που το κοινό τους στοιχείο είναι ότι δεν περιορίζουν την τέχνη τους στα καθιερωμένα και δεν προσπαθούν να “ταιριάξουν” με το υπάρχον καλλιτεχνικό σύστημα.

ΤΡΙΠΛΗ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΗ ΜΠΟΛΟΝΙΑ

Μπαίνοντας στην έκθεση, ο πρώτος καλλιτέχνης που συναντάμε είναι ο Ιταλός γλύπτης Jago. Σε ηλικία μόλις εικοσιτεσσάρων ετών κέρδισε το μετάλλιο του Ποντίφικα, με το γλυπτό του, το οποίο απεικονίζει τον Πάπα Βενέδικτο. Μερικά χρόνια αργότερα, μετά την παραίτηση του Πάπα, θα ξαναδουλέψει το ίδιο έργο, ουσιαστικά αποδομώντας το, αφαιρώντας του τα ρούχα. Το νέο πια έργο με τον τίτλο “Habermus Hominem”, θα γίνει και το διασημότερό του. Είναι ο πρώτος καλλιτέχνης που έχει στείλει γλυπτό του στο διάστημα και συγκεκριμένα μέσω της ESA (European Space Agency), στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Στην συνέχεια, συναντάμε τον Banksy, ο οποίος καταφέρνει να διατηρήσει μέχρι και σήμερα την ανωνυμία του. Τα θέματα που θίγει είναι πολλά. Τρομοκρατία, πολεμικά εγκλήματα, οικονομία, κρίση, μετανάστευση, εργατικά δικαιώματα είναι μόνο κάποια από αυτά. Τα έργα του προκαλούν συζήτηση και σηκώνουν πολλές αναγνώσεις. Η έκθεση κλείνει με τον Ιταλό καλλιτέχνη του δρόμου, TvBoy. Η αισθητική του αγγίζει αυτήν της ποπ κουλτούρας, ενώ τα πιο διάσημα έργα του είναι αυτά στα οποία απεικονίζει συνήθως αντίθετες προσωπικότητες να φιλιούνται.
Η έκθεση είναι άρτια στημένη, με ατμοσφαιρικό φωτισμό, που αναδεικνύει τα έργα. Οι καλλιτέχνες παρουσιάζονται σε όλη τους την πορεία, ενώ παράλληλα με τα έργα υπάρχουν και σχετικά βίντεο. Οι τρεις καλλιτέχνες φαίνεται να συνομιλούν μεταξύ τους, μέσω της εναλλακτικής τους τέχνης, για όλους τους σύγχρονους προβληματισμούς. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην έκθεση δεν υπάρχει πωλητήριο.

“Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ BANKSY”

Όχι πολύ μακριά, στο Palazzo Pallavicini, συναντάμε την έκθεση με τον πολλά υποσχόμενο τίτλο “O κόσμος του Banksy – Μια εμβυθιστική εμπειρία”. Πρόκειται για μια έκθεση με περισσότερα από 30 έργα του Banksy, η οποία έχει σημειώσει μεγάλη επιτυχία, ενώ πραγματοποιείται ταυτόχρονα σε τέσσερις μεγάλες πόλεις της Ιταλίας, μεταξύ των οποίων και η Ρώμη. Τα έργα της έκθεσης δεν υπάρχουν πια στον φυσικό χώρο, είτε λόγω κλοπής είτε λόγω καταστροφής. Για τις ανάγκες όμως της έκθεσης έγιναν πιστές αναπαραστάσεις τους βασισμένες σε φωτογραφίες. Ταυτόχρονα προστέθηκαν και κάποια επιπλέον στοιχεία, όπως το ηχοτοπίο της περιοχής που φτιάχτηκαν ή στοιχεία από τον περιβάλλοντα χώρο (όπως χώμα, κλαδιά, πυροσβεστικοί κρουνοί κ.ά.). Στον συγκεκριμένο χώρο λειτουργούσε και πωλητήριο, με πλήθος έργων του καλλιτέχνη σε αφίσες, μπλουζάκια, κονκάρδες, ημερολόγια κλπ. Αξίζει να σημειωθεί πως η έκθεση αυτή αναφέρει σε εμφανές σημείο ότι έχει οργανωθεί και στηθεί χωρίς καμία άδεια ή συμμετοχή του ίδιου του καλλιτέχνη. Όπως έχει δηλώσει ο ίδιος ο Banksy, μπορεί να μην δίνει άδεια για τέτοιες εκθέσεις, αλλά δεν τις απαγορεύει. Η τέχνη πρέπει να ανήκει σε όλους και το μήνυμά της πρέπει να φτάνει παντού.