Σ’ αυτό εξέθετα με λίγα λόγια την περιπέτεια που περνούσε ο εκλεκτός αυτός πνευματικός άνθρωπος. Σήμερα, μετά την ευτυχή λήξη της πολύχρονης δοκιμασίας, θα ήθελα να κάνω έναν σύντομο απολογισμό της περιπέτειας που υπέστη, όπως και μια στοιχειώδη τιμητική αναφορά σε όσους του συμπαραστάθηκαν στον Γολγοθά που ανέβηκε.
Κι ακόμη θα ήθελα να θέσω υπόψη των αναγνωστών τον προβληματισμό μου για το τι έφταιξε αλλά και για το δέον γενέσθαι, ώστε να μη αντιμετωπίσουμε ξανά στο μέλλον παρόμοιες καταστάσεις. Η περιπέτεια ξεκίνησε πριν από πέντε χρόνια, όταν άνδρες της Ασφάλειας και των ΤΑΕ Ρεθύμνου «ύστερα από κατάλληλη αξιολόγηση και αξιοποίηση πληροφοριών» έκαναν έρευνα στο σπίτι του και κατέσχεσαν αντικείμενα που πίστευαν ότι υπήγοντο στον νόμο «περί Αρχαιοτήτων και της εν γένει πολιτιστικής κληρονομιάς».
Αυτά ανέφερε το δελτίο Τύπου της υπηρεσίας και αυτά αναπαρήχθησαν από τα μέσα ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης, μερικές φορές μάλιστα με ανόητους τίτλους και σχόλια. Να σημειώσουμε ότι -όπως όλοι στην Κρήτη γνωρίζουμε- δεν είναι λίγες οι σοβαρές υποθέσεις για τις οποίες δεν εκδόθηκαν ποτέ δελτία Τύπου… Ακόμα και ένας άσχετος θα εντόπιζε εύκολα ότι τα περισσότερα από τα «ευρήματα» ήταν θρησκευτικές εικόνες από εκείνες που όλοι έχουμε στα σπίτια μας ως οικογενειακά κειμήλια, όπως και βιβλία «μεταβυζαντινής περιόδου», από αυτά που πολλοί θα θέλαμε να είχαμε τη δυνατότητα να αγοράσουμε από σχετικές δημοπρασίες και να χαιρόμαστε στις βιβλιοθήκες μας. Δεν θα αναφερθεί εδώ το με ποιες αναζητήσεις και κόστος βρέθηκαν τα βιβλία αυτά στα χέρια του μεγαλύτερου συλλέκτη βιβλίων της Κρήτης και ενός από τους μεγαλύτερους στην Ελλάδα.
Άλλωστε κάποια στιγμή θα έχουμε την ευκαιρία και τη χαρά να τα αντικρίσουμε, κι αυτά και τα είκοσι χιλιάδες άλλα (20.000!), στα νεότευκτα κτήρια της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ρεθύμνης, στα οποία ο εκλεκτός Κρητολόγος τα έχει δωρίσει ως «Συλλογή Γεωργίου και Μαριέττας Εκκεκάκη».
Η γαλαντομία του ακούραστου ερευνητή και συλλέκτη ήταν άλλωστε γνωστή στους παρεπιδημούντες την Κρήτη. Για παράδειγμα, ένας επίσης σημαντικός συλλέκτης, ο Ανδρέας Χατζηπολάκης, είχε γράψει: «Έκπληκτοι έμειναν ο Ηγούμενος και οι Πατέρες της Μονής Αγίας Τριάδος Χανίων όταν ο καθηγητής κ. Γεώργιος Εκκεκάκης από το Ρέθυμνο κάτω από άκρα μυστικότητα και εντελώς αθόρυβα αποφάσισε να δωρίσει χειρόγραφο κώδικα του 1595 μ.Χ., 988 σελίδων, το οποίο είχε διακοσμήσει και χρονολογήσει ο ένας εκ των δύο κτητόρων της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Αγίας Τριάδος των Τζαγκαρόλων Ιερεμίας και το οποίο αποτελεί τεράστιο πνευματικό κειμήλιο, που θα φιλοξενείται πλέον στο κειμηλιαρχείο της Μονής. Σε δήλωσή του ο κ. Εκκεκάκης στον Ηγούμενο και στην αδελφότητα της Μονής ανέφερε ότι: παραδίδω αυτό το ιδιόγραφο του κτήτορος της Μονής σας μαζί με την οικογένειά μου ύστερα από τηλεφωνική πειστική επικοινωνία που είχαμε… και παρότρυνση του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Κνωσού κ. Ευγενίου, χωρίς κανένα απολύτως αντάλλαγμα και με πολλή αγάπη. Στη συνέχεια και με πολλή συγκίνηση ο Ηγούμενος της Μονής ευχαρίστησε τον κ. Εκκεκάκη εκ μέρους της αδελφότητος και τον χαρακτήρισε μεγάλο ευεργέτη της Μονής, ενώ του ζήτησε να πραγματοποιηθεί σχετική εκδήλωση προς τιμήν του, κάτι που αρνήθηκε λόγω της σεμνότητος του χαρακτήρος του». Η σεμνότητα ακριβώς αυτή του ανθρώπου δεν μας επιτρέπει να γνωρίζουμε τις προσφορές του, πέραν ελαχίστων, όπως για παράδειγμα στη Μονή Αρκαδίου, στο Μουσείο Τυπογραφίας, στη Βιβλιοθήκη «Πάνακρον» του Δήμου Αμαρίου, στο Σχολικό Μουσείο Δήμου Ρεθύμνης και στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Όσο για τα υπόλοιπα και λιγότερα σε αριθμό «ευρήματα» των Κρητών Σέρλοκ Χολμς, πρόκειται κυρίως για σπαράγματα παλαιοχριστιανικών χρόνων, όπως άλλωστε είχαν διαπιστώσει και οι δύο αρχαιολόγοι που τους συνόδευαν. Η κρίσιμη λεπτομέρεια όμως που δεν αναφέρθηκε το δελτίο Τύπου που εκδόθηκε ήταν ότι ό ίδιος ο συλλέκτης είχε καλέσει προ καιρού στο σπίτι του, όπου τα διαφύλασσε, την Αρχαιολογική Υπηρεσία για να της τα υποδείξει και ότι ο εντεταλμένος αρχαιολόγος, ο πιο προβεβλημένος άλλωστε του Ρεθύμνου, τον είχε επισκεφθεί και τα είχε καταγράψει.
Και όχι μόνο αυτό, αλλά και ότι κατόπιν επιμονής του, ο συλλέκτης τον είχε οδηγήσει στο χωριό καταγωγής του και εκεί του είχε υποδείξει τον χώρο από οποίο είχαν προέλθει, ύστερα από άροση. Όλα αυτά όμως, όπως και το γεγονός ότι τα είχε δημοσιεύσει σε βιβλίο και μάλιστα με συνοδευτικές φωτογραφίες, δεν έφτασαν για να σπεύσουν οι διωκτικές αρχές να βάλουν την υπόθεση στο αρχείο και να του ζητήσουν συγγνώμη για τον τρόπο που του συμπεριφέρθηκαν και το εν γένει ατόπημά τους. Θα μου πείτε ότι για να εκτιμήσεις το έργο ενός ανθρώπου του διαμετρήματος του Γ. Π. Εκκεκάκη χρειάζεται η ανάλογη παιδεία και αυτή δεν μπορούμε να τη ζητούμε από τα αστυνομικά όργανα, όταν ως κοινωνία δεν τους την προσφέρουμε. Σε κάθε περίπτωση, όλα πάγωσαν στις 4 Αυγούστου 2011. Βαθύτατα θιγμένος, προχώρησε σε μια ιδιότυπη «απεργία» πνευματικού έργου, την οποία κοινοποίησε και μέσω του Τύπου, παρόλο το κύμα συμπαράστασης που εκδηλώθηκε από τον πνευματικό κόσμο. Δεκάδες άνθρωποι των γραμμάτων διαμαρτυρήθηκαν εντύπως. Ένας μάλιστα απ’ αυτούς, ο Σταύρος Φωτάκης, έγραψε χαρακτηριστικά σε άρθρο του: «Φίλε Γιώργο Εκκεκάκη, αγάντα, είμαστε δίπλα σου όλοι εμείς οι “αρχαιοκάπηλοι” του Ρεθέμνους».
Ένας άλλος, ο αείμνηστος Μάνος Χαριτάκος του Ε.Λ.Ι.Α. (1944-2012) εν είδει έμπρακτης συμπαράστασης του είχε χαρίσει το χειρόγραφο ενός εκλεκτού έργου της ρεθεμνιώτικης ιστορίας του 19ου αιώνα. Πέρα και πάνω απ’ όλα αυτά όμως, οι πνευματικοί άνθρωποι κατέθεσαν τη συνεισφορά τους στον τόμο «Αντιδώρημα. Τιμητικός τόμος στον Γ. Π. Εκκεκάκη», αποδεικνύοντας ότι η πνευματική Κρήτη δεν είναι επιλήσμων προς τους ανθρώπους που την υπηρετούν. Σ’ αυτόν 26 ερευνητές, όχι μόνο από το νησί, αλλά από και την υπόλοιπη Ελλάδα και από το εξωτερικό, από τους οποίους οι δώδεκα διδάκτορες, του συμπαραστάθηκαν με τον μόνο τρόπο που μπορούν να το κάνουν οι επιστήμονες, καταθέτοντας και προσφέροντας δηλαδή νέα γνώση.
Αλλά κι οι διοικητικοί παράγοντες του τόπου δεν υστέρησαν: ο μητροπολίτης του Ρεθύμνου Ευγένιος και ο δήμαρχος της πόλης Γιώργος Μαρινάκης κατέθεσαν στον τιμητικό τόμο την μαρτυρία και την παραμυθία τους, ο δεύτερος μάλιστα από αυτούς και παριστάμενος με την ιδιότητα του πρώτου πολίτη σ’ ολόκληρη την ακροαματική διαδικασία. Προφανώς τα παραπάνω και άλλα πολλά συντέλεσαν στο να καταλάβει η πολιτεία το λάθος της και να επανορθώσει, έστω και μετά από πέντε χρόνια.
Όμως παραμένει το ερώτημα: Γιατί όλα αυτά; Γιατί ένας άνθρωπος στο απόγειο της πνευματικής του προσφοράς να καθηλωθεί; Γιατί να στερηθεί ο τόπος από τα φώτα του; Και ασφαλώς εξακολουθούν να αιωρούνται πολλά ερωτηματικά: Ποιος ήταν εκείνος ή εκείνη που έκανε την ανώνυμη καταγγελία στις καταδιωκτικές αρχές; Γιατί ο αρμόδιος αρχαιολόγος δεν παρέστη, καταθέτοντας στο δικαστήριο το τι ακριβώς είχε προηγηθεί, αλλά αντ’ αυτού παρουσιάστηκε άλλος; Κι αν η υπηρεσία του αποφάσισε έτσι, γιατί ο ίδιος δεν ζήτησε να παραστεί ως άτομο προκειμένου να καταθέσει την αλήθεια, ξεκαθαρίζοντας έτσι και τη θέση του; Γιατί η αστυνομία δεν έχει ακόμη επιστρέψει τις εικόνες και τα βιβλία, για τα οποία έχει εκδοθεί δικαστική απόφαση; Ποιος και με ποιο τρόπο αποζημιώνει έναν πολίτη για τον -έστω και πρόσκαιρο- διασυρμό του; Τα ερωτηματικά δεν έχουν τέλος, όπως άλλωστε και οι ευθύνες. Το μόνο που μπορούμε είναι να ελπίζουμε ότι κάποτε θα μαθευτεί η αλήθεια, όπως και τα κίνητρα όσων δημιούργησαν την ιστορία, ενός κατ’ αναλογία Κρητικού Ντρέιφους: «Οὐ γάρ ἐστί κρυπτὸν ὃ οὐ φανερὸν γενήσεται…» (Μκ 4,21-25)…
Στο διά ταύτα όμως και πάλι: από εδώ και πέρα ο Γιώργος Εκκεκάκης, αποκαθαρμένος και τυπικά -γιατί ουσιαστικά ήταν εξαρχής στη συνείδηση όλων- θα πρέπει να υπερβεί την παλιότερη αυτοδέσμευσή του της σιωπής. Μπορεί να πέρασαν πέντε χρόνια, μπορεί να μεγάλωσε, μπορεί να πικράθηκε αφάνταστα, όμως τώρα είναι που τον έχουμε περισσότερο ανάγκη, τις γνώσεις και τη σοφία του ως Κρητολόγου και όχι μόνο.
Όλοι που βρεθήκαμε δίπλα του αλλά και οι εκατοντάδες άλλοι, επώνυμοι και ανώνυμοι, που του συμπαραστάθηκαν με παντοίους τρόπους, έχουμε να του ζητήσουμε να συνεχίσει την ανεκτίμητη μέχρι σήμερα προσφορά του στον τόπο. Όσο για μας, ισχύει αυτό που είχε προτείνει δημοσίως ο Αντώνης Πλυμάκης: «Νομίζω ότι κάποτε θα πρέπει να τιμηθεί από τους Κρητικούς, από τους ανθρώπους και τους φορείς που έχουν συναίσθηση του τεράστιου έργου και της προσφοράς του σε αυτόν τον τόπο».
*πρώην σχολικός σύμβουλος – συγγραφέας strharis@yahoo.gr
