Ρένα Δούρου, εκλεγμένη περιφερειάρχης Αττικής Εκδόσεις “ΠΕΡΑΣΜΑ” και διανοούμενη της Νέας Αριστερής Κουλτούρας
Ενα βιβλίο πολλών σύγχρονων προκλήσεων. Για ουτοπία και πολιτική πράξη, για το “νόημα της ζωής”, για τον “τελευταίο Εβραίο διανοούμενο”, τον πρόωρα εκλιπόντα Εντουαρντ Σάιντ, αλλά και για τη μεταφυσική του τρόμου, για τις απορίες μια βιοπολιτικής, όπου η αυταρχική απαγόρευση και η ανοχή λειτουργούν εξίσου δραστικά στην καθυπόταξη των ανθρώπων.
Με την κυρίαρχη εξουσία να ρυθμίζει την πρόσβαση στα κέντρα της έκφρασης για να ελέγξει τον κόσμο της ζωής και να επιβάλει τα δικά της κριτήρια στην καθημερινότητα. Με το κυρίαρχο παιχνίδι γύρω από τα σύμβολα να μην είναι καθόλου αθώο.
Αλλά ποια είναι η θεωρητική μετάλλαξη της αριστεράς την οποία περιγράφει με ενέργεια ο Ηγκλετον: Με επίκεντρο την απόρριψη της κομμουνιστικής ιδεολογίας και την υιοθέτηση της φιλελεύθερης… μέσα από μια δύσβατη πορεία επανάκαμψης στην πολιτική. Με απαίτηση μιας εμμονής στην κριτική προκειμένου να γίνει κατανοητό πως ακριβώς προέκυψε η βιοπολιτική και ποια είναι τα όριά της. Με πρόλογο της Ρένας Δούρου και επιμέλεια. Ενα βιβλίο “βόμβα” πνευματικών ανατινάξεων για μια άλλη θεώρηση της κουλτούρας της πολιτικής και του ανθρωπισμού ως δέον που το εξαφανίζει ο “ανθρωπισμός” όπως τον ζούμε.
ΤΡΙΣΚΕΛΗΣ ΓΝΩΜΗ
Λοιπόν, όπως γράψαμε στο προχθεσινό άρθρο η νέα περιφερειάρχης της μείζονος περιφέρειας της Ελλάδας, της Αττικής, είναι η διανοούμενη -υψηλής κουλτούρας- Ρένα Δούρου. Αυτήν επιλέξανε να υπερψηφίσουν γυναίκες και άνδρες για τρεις λόγους, κατά τη γνώμη μας, με την οποία μπορούν να διαφωνήσουν πολλές και πολλοί κατοικούντες την Αττική. Ομως, την καταθέτουμε για να προβληματιστούν αναγνώστες και αναγνώστριες των “Χανιώτικων νέων”.
Αυτή η γνώμη έχει τρία σκέλη: α) γιατί θέλησαν να αλλάξουν τη για πολλά χρόνια ανδροκρατική διακυβέρνηση Αττικής.
ΨΗΦΟΣ ΕΝ ΨΥΧΡΩ ΣΕ ΑΝΑΜΕΙΞΗ ΜΕ ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ
β) γιατί θέλησαν να ψηφίσουν πολιτικά -εν ψυχρώ- το κόμμα της μείζονος αντιπολίτευσης ως διαμαρτυρία κατά των αντιλαϊκών μέτρων των κυβερνώντων, με τελική μη εκλογή του υποψηφίου (ουσιαστικά) του ΠΑΣΟΚ της λαϊκής απογοήτευσης και γ) γιατί, μπορεί να θεώρησαν πως μια διανοούμενη νέα γυναίκα μπορεί να ενδιαφερθεί αρκετά, για την ανάπτυξη μιας πνευματικής κουλτούρας, πέρα από την επαναλαμβανόμενη -χιλιάδες χρόνια- λειτουργία της μεθόδου: “Αρτος και θεάματα”. Δηλαδή, μιας μεθόδου των ελάχιστων μέσων συντήρησης που για τον αποξεχασμό – αποπροσανατολισμό από μια τέτοια σκληρή πραγματικότητα, προσφέρονται θεάματα τελετών, πανηγύρεων.
Με αέναη σύγχρονη μπαζαροποίησή τους (bazaar) μέσα σε κάθε πρωτεύουσα και μέσα σε κάθε πόλη επικρατείας και υπερ-επικρατείας… Συμπαρομαρτούντων και υπερ-κρατούντων, των παντοειδών μαζικών και ειδικών μέσων επικοινωνίας, συγκοινωνίας και τηλε-κοινωνίας.
ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΕΣ ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΑΟΣ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Ομως η πραγματικότητα η σύγχρονη και μετασύγχρονη εννοούμε πως είναι αυτή και μέσα στο απέραντο χάος της πως είναι δυνατόν να λειτουργήσει επηρεαστικά ακόμα και ανατρεπτικά μια νέα γυναίκα με θητεία στις προδιαγραφές μιας πνευματοκρατικής κουλτούρας, σε καιρούς που όσο κι αν μπορεί να αποτελεί ανάγκη, αυτή εξοβελίζεται στην απόλυτη σύγχρονη, υλιστικοκρατία που μας καταπνίγει;
Τέρρυ Ηγκλετον. Κείμενα για τη ζωή, την ποίηση, την πολιτική (εκδόσεις ΠΕΡΑΣΜΑ), επιμέλεια – πρόλογος Ρένα Δούρου.
Ενα προκλητικό βιβλίο σύγχρονων απόψεων από τον διεθνούς αποδοχής τον αριστερογενή καθηγητή της Οξφόρδης και διδάξαντα σε πολλά ευρωπαϊκά και αμερικανικά πανεπιστήμια.
Εναν ακαδημαϊκό που σε κάθε στιγμή του λόγου του -παρά την κυριαρχία στην πολιτιστική και πολιτισμική έκφραση και κυριαρχία του επιστημονικού και τεχνοκρατικού τρόπου εκείνος με αμεσότητα λόγου και με συνειδητή την υπονόμευση του θεωρητικού ύφους ενσωματώνει το πολιτικό σε κάθε στροφή της επιστημονικής προσέγγισης του λόγου. Παράλληλα, όμως, με τη διαρκή ανάδειξη της κοινωνικής διάστασης των πραγμάτων, η οποία στις μέρες μας είναι τόσο πολύτιμη.
Ο ΤΕΡΡΥ ΚΑΤΑΦΕΡΕ ΥΠΟΝΟΜΕΥΣΗ ΚΛΕΙΣΤΩΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ
Στον πρόλογό της, η Ρένα Δούρου αναφέρει πολλά και ενδιαφέροντα από τα οποία αναφέρουμε μερικά αποσπάσματα:
1) “Το βιβλίο αυτό θα το χαρακτήριζα ως ένα εγχείρημα, παρ’ ότι δεν συνιστά μια θεωρητική προσέγγιση της λογοτεχνίας και της πολιτισμικής θεωρίας, με βάση τη σκέψη ενός επιφανούς μαρξιστή κριτικού, απλούστατα γιατί κάτι τέτοιο δεν υπήρξε ποτέ ως επιλογή του Τέρρυ Ηγκλετον. Αντίθετα κατάφερε να υπονομεύσει και να κατασιγάσει τις αδυναμίες κλειστών θεωρητικών συστημάτων και να διδάξει τον μεθοδολογικό πλουραλισμό με τη συγκροτημένη εργαλειοποίηση επιχειρημάτων, της ψυχαναλυτικής, της φεμινιστικής και άλλων θεωριών υποστηρίζοντας ότι το ζητούμενο δεν είναι η συνέπεια του πολιτικού σκοπού, ο οποίος θα οδηγήσει και στην πολιτισμική χειραφέτηση. Ετσι, διαφοροποιείται από την αντι-διανοούμενη δεξιά, αλλά και από τον αυτάρεσκο ναρκισσισμό της κοσμοπολίτικης αριστεράς. Η διαφοροποίηση αυτή έχει ως καταστατικό πυρήνα τη συνέπεια του πολιτικού σκοπού. Για να αποτελεί και εν γένει τον πυρήνα της ζωής του διεθνούς αποδοχής ιρλανδού μεγάλου διανοούμενου”.
ΜΟΙΡΑΖΟΝΤΑΣ ΦΥΛΛΑΔΙΑ ΑΠΟΔΟΜΟΥΣΕ ΤΟ ΠΕΡΙΣΠΟΥΔΑΣΤΟ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
2) Ο Ηγκλετον μοιράζοντας φυλλάδια έξω από εργοστάσια, αποδομώντας την αντίληψη ότι η πνευματική εργασία είναι περισπούδαστη επέβαλε τους δικούς του όρους στην ακαδημαϊκή κοινότητα της αποκρυστάλλωσης του λόγου. Για να εξασφαλίσει από το ακροατήριο κύρος και δυναμική. Για να κατορθώσει ο ίδιος αν μη τι άλλο να μεταφέρει την πρακτική του ακτιβιστικού πραγματισμού από τους δρόμους στις βιβλιοθήκες και στα αμφιθέατρα.
Με δεινή ρητορική αποτελεσματικότητα και επεξεργασμένη στρατηγική αντίληψη… Ευρύτερα ο Ηγκλετον θα συνδέσει τη θεωρία με την πολιτική δράση. Σε ένα επίπεδο που θέλει να είναι εξίσου επιστημονικό με τη λογοτεχνική κριτική, αλλά και εξίσου επιστημονικό με τη λογοτεχνική κριτική, αλλά και εξίσου ριζοσπαστικό με το να γράφει κανείς λογοτεχνία. Για να πει: “Οφείλουμε και μπορούμε να αποσπάσουμε τις λέξεις από τα συμβατικά τους συμφραζόμενα, από μια δουλική επιβεβλημένη συμμόρφωση προς την πραγματικότητα… με τη λογοτεχνία και την ποίηση να αποδεσμεύουν τη γλώσσα από τη χρηστική χρησιμοθηρική της λειτουργία”.
ΜΕΓΑΣ ΑΝΤΙΦΙΛΟΣΟΦΟΣ Ο ΜΑΡΞ, ΜΕΓΑΣ ΑΝΤΙΘΕΩΡΗΤιΚΟΣ Ο ΗΓΚΛΕΤΟΝ
Για να γίνει ο Τέρρυ ο μέγας αντιθεωρητικός, όπως ο Μαρξ ήταν ο μέγας αντιφιλόσοφος. Με επιδίωξή του τη στόχευση προς μια πολιτική κριτική που να εκθέτει την κενότητα ενός μεγάλου μέρους της κριτικής θεωρίας… Με αποπολιτικοποίηση της θεωρίας και όχι μόνο της κριτικής. Για να έχει για τον Ηγκλετον μια άμεση αντιστοιχία μια γραμμική σχέση με τις διάφορες στρατηγικές ατομικής καθυπόταξης… Με αυτή τη θέση να αποκρυσταλλώνεται στο έργο του. Χωρίς όμως ο ίδιος να ακολουθεί μια τέτοια κατεύθυνση… Με τον Ηγκλετον να στρέφεται προς την ηθική επιθυμώντας να επαναοριοθετήσει έναν ισχυρό αριστερό ανθρωπισμό.
…Για να καταφέρνει να θέσει αγωνιώδη ερωτήματα χωρίς να αφορίζει την αλληλουχία θεωρητικών τόμων στην ιστορική διαδρομή.
3) Οντας ο Ηγκλετον ριζοσπαστικός δεν μπορεί να συμφιλιωθεί με το γεγονός πως υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν ότι το σήμερα υπάρχει χωρίς το ενδεχόμενο αλλαγής και πως αυτό είναι το μόνο που υπάρχει…
ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΕΙΝΑΙ Η ΙΔΙΑ Η ΖΩΗ…
Για να αποφανθεί (μακριά από ηχηρές παρομοιώσεις) -πάντα με τα εκφραζόμενα της Ρένας Δούρου- στο προλογικό της σημείωμα ότι: “Το νόημα της ζωής δεν αποτελεί λύση σε κάποιο πρόβλημά μας. Αλλά αυτό είναι η ίδια η ζωή ως δίκαιη πράξη. Με τις συνιστώσες του ευ ζην νάναι: αγάπη για ευτυχία”.
Για να προσθέσει ακόμα η Ρένα Δούρου ότι: στη μετά την 11η Σεπτεμβρίου Δύση, την αφοπλισμένη φιλοσοφικά από στέρεες απαντήσεις, όπου υπάρχει η επίθεση από έναν ολοκληρωτικό ψυχωτικό φονταμενταλισμό, σύμφωνα με τον οποίο χωρίς το νόημα, στο οποίο υπάγονται όλα τα νοήματα τίποτα δεν έχει νόημα. Γιατί οι φιλελεύθεροι δεν είναι σε θέση να δώσουν απάντηση στο ερώτημα για τη ζωή, όταν αυτό τίθεται με τον πλέον απλοϊκό τρόπο: Πώς μπορούμε να τους εξασφαλίσουμε τροφή πριν πεθάνουν της πείνας; Και αυτό (γράφει η νέα περιφερειάρχης Αττικής) ότι: Δεν μπορεί να χαρακτηριστεί στροφή στη μεταφυσική ή την ηθικολογία…
Ομως ο Ηγκλετον αντλεί από μια παράδοση που διαθέτει το πλουσιότερο οπλοστάσιο για την αρετή και τον πολιτισμό. Μια παράδοση που ήρθε η στιγμή να πολιτικοποιηθεί. Σε μια εποχή μίζερη, όπου ακόμη και μια μετριοπαθής πρόταση. Οπως για παράδειγμα “να έχουν όλοι και όλες πρόσβαση σε καθαρό νερό” δημιουργεί αιματηρές συγκρούσεις. Αλλά ο Ηγκλετον επισημαίνει ότι: “μπορούμε να φανταστούμε επαναστάσεις στο όνομα κάποιου μεγαλειώδους οράματος, αλλά όχι για τη διασφάλιση “πως όλοι θα έχουν φρέσκα λαχανικά”.
ΛΑΧΑΝΑ ΦΡΕΣΚΑ ΚΑΙ ΠΕΙΝΩΝΤΕΣ ΠΟΥ ΚΙΝΔΥΝΕΟΥΝ ΝΑ ΠΕΘΑΝΟΥΝ ΠΡΙΝ ΝΑ ΤΟΥΣ ΔΩΣΟΥΜΕ ΝΑ ΦΑΝΕ
Με όλες αυτές τις πνευματικές και ανθρωπιστικές προσεγγίσεις της Δούρου στη βαθιά αριστερή σύγχρονη διανόηση μπορούν οι Αθηναίες και Αθηναίοι της μεγαλύτερης περιφέρειας της Ελλάδας της Αττικής να προσδοκούν ότι αυτή η περιφερειάρχης μιας ημιεπαναστατικής ριζοσπαστικής κουλτούρας ανθρωπισμού μπορεί να συνδυάσει το ποιοτικώς ζην κατά τον φιλόσοφο Χάιντεγκερ σε ένα πολιτικό γίγνεσθαι… για το μεγάλο όραμα ενός “ευ ζην” σε καλύτερο μελλοντικό χρόνο.
Πάντως η Αττική έχει πολλούς κήπους για φρέσκα λαχανικά. Αλλά και αμέτρητους πεινώντες που κινδυνεύουν να πεθάνουν πριν τους εξασφαλιστεί τροφή… Οπως έγινε και με τη Χανιώτισσα που της ξανασύνδεσαν το ηλεκτρικό ρεύμα αφού είχε πεθάνει…
Το βιβλίο που επιμελήθηκε η εκλεγείσα νέα περιφερειάρχης αποτελεί και περιλαμβάνει κείμενα ομιλιών διαλέξεών του στην Αθήνα με αφορμή την πρόσκλησή του από τον καθηγητή Γ. Βαρουφάκη και την καθηγήτρια Βογιατζόγλου.
ΗΓΚΛΕΤΟΝ: ΕΝΑΣ ΑΚΟΜΑ ΑΡΧΙΕΡΕΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗΣ ΝΕΑΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ
Ο Ηγκλετον, μια από τις εμβληματικές φυσιογνωμίες της νέας αριστεράς, έχει γράψει πάνω από 50 βιβλία με αρκετά να έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά. Το βιβλίο Τέρρυ Ηγκλετον με σημαντικά κείμενα για τη ζωή, την ποίηση, την πολιτική περιέχει πρόλογο της Ρένας Δούρου, 6 κείμενα του ίδιου του Ηγκλετον και έξι αναφορές σε πνευματικά, πολιτιστικά, πολιτικά θέματα της σύγχρονης νέας αριστεράς διανόησης όπως: Γιάννη Βαρουφάκη το κατά Τέρρυ Ηγκλετον “νόημα της ζωής”, Γιώργου Μερτίκη, “Απορίες μιας βιοπολιτικής”, Ευκλείδη Τσακαλώτου “Τέρρυ Ηγκλετον Ουτοπία και πολιτική πράξη”, Νικόλας Σεβαστάκης “Η μεταφυσική του τρόμου”, Νικόλαος Ρος “Αρχιερέας της Λογοτεχνίας”, Τέρρυ Ηγκλετον “Τι είναι ποίηση” κ.λπ. κ.λπ. και η συνέντευξη του καθηγητή Δημητρούλη με τίτλο: “Αφήνοντας ανοικτές δυνατότητες για το μέλλον”. Τα βασικά κείμενα του βιβλίου έχουν παρουσιαστεί σε δύο αφιερώματα της Αυγής με επιμέλεια Κώστα Βούλγαρη.
