Τέττιγες

Το σύμβολο του καλοκαιριού και της ξέγνοιαστης ζωής δεν είναι άλλο από το πιο ακίνδυνο έντομο, τον τζίτζικα. Όσοι απ’ τους ανθρώπους καταφέρνουν για λίγο να ξεγλιστρούν απ’ τη βιοπάλη της ζωής με τις άδειες του καλοκαιριού, αρκεί να βρεθούν σε οργανωμένα θέρετρα, ξεχνούν το αύριο για λίγο, εφαρμόζοντας προοπτική ανεμελιάς, όπως τα τζιτζίκια.
Μόνο στις ανατολικές Πολιτείες των ΗΠΑ τρισεκατομμύρια τζιτζίκια διαφόρων ειδών, όπως και σ’ όλο τον κόσμο, προετοιμάζονται 17 ολόκληρα χρόνια, για να κάνουν τη “μεγαλύτερη επιδρομή επί προσώπου γης”.
Ο τζίτζικας, είναι έντομο δειλό με παχύ κεφάλι, μεγάλα μάτια και μεμβρανώδη φτερά. Μόνο το αρσενικό τερετίζει, για να προσελκύσει το θηλυκό, χάριν ενός οργάνου παραγωγής τριγμών, που έχει, το οποίο στο θηλυκό είναι ατροφικό. Ο τερετισμός, το τραγούδισμα, ξεκινάει απ’ την ανατολή του ηλίου μέχρι τη δύση, κατά δε τις θερμές ημέρες διατηρείται και τη νύχτα.
Μετά το ζευγάρωμα, το αρσενικό πεθαίνει αμέσως, το δε θηλυκό γεννά περίπου 600 αβγά στις σχισμές των δέντρων, που τις κάνει το ίδιο και κατόπιν πεθαίνει κι αυτό. Από τ’ αβγά βγαίνουν σκουλήκια, πέφτουν στο έδαφος και τρέφονται μέσα στο χώμα απ’ τις ρίζες των φυτών. Μετά από 17 χρόνια γίνονται κάμπιες, βγαίνουν στην επιφάνεια της γης, σκαρφαλώνουν στα δέντρα, παίρνουν μορφή χρυσαλλίδας και από κει βγαίνουν τα τζιτζίκια για να ολοκληρωθεί ο κύκλος της ζωής των.
Είναι επιβλαβή μόνο στις αμπελοκαλλιέργειες. Το άσμα τους προειδοποιεί την ωρίμανση των σταφυλιών κατά την παροιμία “Τζίτζικας ελάλησε, μαύρη ρώγα γυάλισε”. Οι μυθοποιοί τον ειρωνεύθηκαν για την αμεριμνοσύνη του, εν συγκρίσει προς τον εργατικό και προνοητικό μέρμηγκα. Όταν ο τζίτζικας, κατά τον Αίσωπο, του ζήτησε φαγητό, διότι το καλοκαίρι αναπαυόταν, ο μέρμηγκας του είπε: “Αν το καλοκαίρι τραγουδάς, τον χειμώνα χόρευε”. Επικρατεί και το μύθευμα, ότι η μάνα του τον καταράστηκε, για την αδιαφορία του προς αυτήν, “να φωνάζει, να φωνάζει και να σκα”.
Ο Όμηρος περιγράφει (Ιλιάδα Γ 151) τους διαλεγμένους γέροντες επί των τειχών της Τροίας στις συνελεύσεις να μοιάζουν με τζιτζίκια. “Αγορηταί εσθλοί, τεττίγεσιν εοικότες, οι τε καθ’ ύλην δενδρέω εφεζόμενοι όπα λειριόεσσαν ιείσι”. Και ο πολυλογάς, ο λάλος άνθρωπος, παροιμιωδώς μοιάζει με τέττιγα. Κατά τον Θεόκριτο, οι αρχαίοι πίστευαν, ότι οι τέττιγες τρέφονταν με σταγόνες δρόσου, γι’ αυτό τους έτρωγαν σαν ορεκτικό, ενώ άλλοι έβαζαν σε κλουβιά τους άρρενες, για ν’ ακούουν το τερέτισμά τους και όταν πέθαιναν τους έθαβαν σε μικρούς τάφους. Ο Θουκιδίδης βεβαιώνει ότι οι πλούσιοι Αθηναίοι χτένιζαν τα μαλλιά τους, τα οποία συγκρατούσαν με περόνες σε σχήμα κεφαλής τέττιγος, που ήταν σύμβολο της αυτοχθονίας και της εντοπιότητάς των.
Τα τζιτζίκια περιγράφονται ως “ηλίθια έντομα”. Δεν φεύγουν ακόμα κι αν ένα πουλί καθίσει δίπλα τους σε κάποιο κλαδί, γιατί έχουν στο μυαλό τους το ζευγάρωμα, προσόν που τους χάρισε σοφά η φύση.