“Θα ’ρθει μία μέρα…” (1)

1 από 3

«Ενας πόλεμος μεταξύ ευρωπαϊκών χωρών είναι ένας εμφύλιος πόλεμος» (Βίκτωρ Ουγκώ)

ΑΠΟ τότε που άρχισε η παγκόσμια οικονομική κρίση (2008), η Ευρώπη βρίσκεται στη μεγαλύτερη μεταπολεμική κοινωνικοπολιτική της δίνη. Οι οικονομικά αδύναμοι κρίκοι της, οι χώρες του Νότου, αποκαλύπτουν τα εγγενή προβλήματά της: πλήρης αμφισβήτηση της δημοκρατικότητας στη λήψη αποφάσεων, τρομακτική έλλειψη αλληλεγγύης μεταξύ των μελών της, επικίνδυνος ευρωσκεπτικισμός-ακόμη και σε πρωταγωνιστικές χώρες (Γαλλία).

Η ΕΥΡΩΠΗ απετέλεσε για αιώνες το θέατρο αιματηρών πολεμικών συγκρούσεων. Ας μη λησμονούμε ότι τα πιο φιλοπόλεμα έθνη στην ευρωπαϊκή Ιστορία -η Γαλλία και η Γερμανία- κατάφεραν να “εκλογικευτούν” και να συμφωνήσουν στη συγκρότηση ενός ενωτικού ευρωπαϊκού πυρήνα. Ετσι, στο δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα “κέντησαν” μια κοινή σημαία, έγραψαν νέα ιστορία, “θεμελίωσαν” μία νέα ήπειρο: στην οποία προσκάλεσαν να συμμετάσχουν κι άλλες χώρες, αρκεί να πληρούσαν ορισμένους όρους.

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ Ενωση απέκτησε οντότητα μόνο μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Υπήρξε αμετάκλητη επιθυμία επικράτησης της ειρήνης στην επί αιώνες ταραγμένη ευρωπαϊκή ήπειρο και ειδικότερα ανάμεσα στους δυο αντιμαχόμενους, Γάλλους και Γερμανούς. Αν αναλογιστούμε ότι κατά τον 20ο αιώνα οι δυο Παγκόσμιοι Πόλεμοι κατέστρεψαν κυριολεκτικά τις δομές της Ευρώπης αφήνοντας μάλιστα περισσότερους νεκρούς από το σύνολο όλων των προηγούμενων πολέμων, αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος του εγχειρήματος. Δυστυχώς, μόλις πριν λίγα χρόνια στη Γιουγκοσλαβία και σήμερα στην Ουκρανία, οι εμφύλιοι σπαραγμοί δεν έπαψαν. Γι αυτό, η Ε.Ε. είναι μονόδρομος όλων των χωρών της Ευρώπης. «Από τα Ουράλια ως τον Ατλαντικό» που έλεγε ο Σαρλ Ντε Γκολ.

Η ΠΑΥΣΗ των ενδοευρωπαϊκών διενέξεων αποτέλεσε το όραμα φιλοσόφων, αλλά και το επιστέγασμα προσπαθειών ορισμένων εμπνευσμένων πολιτικών και λογίων… Στεκόμαστε στο μεγάλο Γάλλο Βίκτορα Ουγκώ (1802-1885), μια πολυσχιδή και εμβληματική προσωπικότητα του 19ου αιώνα. Ενθερμος Φιλέλλην και υποστηρικτής των απελευθερωτικών κινημάτων (Ιταλία, Λατινική Αμερική, Κρήτη – επανάσταση 1866 – 1869), δημοκρατικός, ρομαντικός ποιητής και πανανθρώπινος συγγραφέας, με ένα μνημειώδη για την εποχή του λόγο στη “Σύνοδο της Ειρήνης” (Παρίσι, 1849) τάχθηκε με πάθος υπέρ της δημιουργίας μιας Ενωμένης Ευρώπης κατά το πρότυπο των “Ηνωμένων Πολιτειών” της Αμερικής. Μεταξύ πολλών λυρικών αποστροφών (1) είπε: «… Θα ’ρθει μία μέρα που τα όπλα όλων θα πέσουν απ΄τα χέρια!

Θα ’ρθει μία μέρα που ο πόλεμος θα είναι το ίδιο παράλογος και ανέφικτος ανάμεσα στο Παρίσι και το Λονδίνο, την Πετρούπολη και το Βερολίνο, τη Βιέννη και το Τορίνο, θα είναι το ίδιο παράλογος κι αδύνατος μεταξύ Ρουένης και Αμιένης, Βοστόνης και Φιλαδέλφιας. Θα ’ρθει μια μέρα που η Γαλλία, κι εσείς Ρωσία, Ιταλία, Αγγλία, Γερμανία, όλα τα έθνη της ηπείρου, χωρίς να απολέσετε τα χαρακτηριστικά σας ούτε την περίλαμπρη ιδιαιτερότητά σας, θα συνενωθείτε σε μία ανώτερη οντότητα δημιουργώντας την ευρωπαϊκή αδελφοσύνη· ακριβώς όπως είναι η Νορμανδία, η Βρετάνη, η Βουργουνδία, η Λοραίνη, η Αλσατία, όλες αυτές οι περιφέρειες που ανήκουν στη Γαλλία.

Θα΄ ρθει μια μέρα που δεν θα υπάρχουν πεδία μαχών, που οι αγορές θα είναι ανοιχτές στο εμπόριο καθώς και τα μυαλά ανοιχτά στις ιδέες. «…Θα ’ρθει μία μέρα που οι ψήφοι θα αντικαταστήσουν τις οβίδες και τις βόμβες· θα επικρατήσει το εκλογικό δικαίωμα σε όλους τους λαούς, θα υπάρχει μια αξιοσέβαστη διαιτησία από μεγάλη κυρίαρχη Γερουσία, σαν το Βρετανικό Κοινοβούλιο, τη Δίαιτα στη Γερμανία, τη Νομοθετική Συνέλευση στη Γαλλία. «… Θα ’ρθει μια μέρα που στα μουσεία θα δείχνουν τα κανόνια, όπως σήμερα δείχνουν τα εργαλεία βασανισμού από τα οποία μένουμε έκπληκτοι ότι αυτά υπήρξαν κάποτε! Θα’ ρθει μια μέρα που θα αντικρίζει κανείς τις δυο τεράστιες ομάδες κρατών, τις Η.Π.Α. και τις “Ηνωμένες Πολιτείες Ευρώπης”, τη μια απέναντι στην άλλη, να τείνουν το χέρι πάνω από τις θάλασσες, να ανταλλάσσουν τα εμπορικά, βιομηχανικά και πολιτιστικά προϊόντα τους καθώς και την επιστημοσύνη τους. Να αξιοποιούν τον πλανήτη, καθιστώντας κατοικήσιμες τις ερήμους, βελτιώνοντας τη δημιουργία, κάτω από το βλέμμα του Υψίστου.

Και συνεργαζόμενες οι δυο αυτές δυνάμεις να καταλήγουν στην ευτυχία των ανθρώπων, στη συναδέλφωση όλων και στην επικράτηση της δύναμης του Θεού! «…Οι νόμοι των ανθρώπων δεν είναι και δεν μπορεί να είναι διαφορετικοί από αυτούς του Θεού. Και είναι γνωστό ότι νόμος του Θεού δε είναι ο πόλεμος. Είναι η ειρήνη. Οι άνθρωποι ξεκίνησαν τους πολέμους, όπως ξεκίνησε η δημιουργία από το χάος. Από πού προέρχονται οι άνθρωποι; Από τον πόλεμο; Προφανώς! Αλλά που πορεύονται; Στην ειρήνη; Μάλλον!» «… Κύριοι, σας δηλώνω τελειώνοντας πως αυτή η σκέψη που μας δίνει κουράγιο, δεν είναι σημερινή. Το ανθρώπινο γένος βαδίζει προς τα εκεί σύμφωνα με τη θεία Πρόνοια. Στη γηραιά μας ήπειρο, η Αγγλία έκανε το πρώτο βήμα. Με το μακραίωνο μήνυμά της λέει στους λαούς: Είστε ελεύθεροι.

Η Γαλλία έκανε το δεύτερο βήμα λέγοντας στους λαούς: Είστε κυρίαρχοι. Τώρα, ας κάνουμε το τρίτο βήμα: όλοι, Γαλλία, Αγγλία, Βέλγιο, Γερμανία, Ιταλία, Ευρώπη, Αμερική, ας πούμε στους λαούς: Είστε αδέλφια!» …Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ Ευρωπαϊκή Ενωση, όπως και οι Η.Π.Α., απέχει κατά πολύ από το τόσο αισιόδοξο -και ουτοπικό- μήνυμα του Β. Ουγκώ. Η Ευρώπη της Μέρκελ έχει αποδείξει ότι στερείται πολιτικής βούλησης, είναι «παίγνιο» μεγάλων οικονομικών συμφερόντων, διαιρεί τα μέλη της σε Βορρά και Νότο, συντηρεί και “εκτρέφει” εθνικά στερεότυπα, παραμένει ελάχιστα αλληλέγγυος και επιβάλλει μέτρα λιτότητας ανυπόφορα.

Οι αποφασίζοντες για την πορεία τη Ε.Ε. είναι ελάσσονες πολιτικοί: ανίκανοι για μεγάλες ριζοσπαστικές αποφάσεις –όπως οι Ντε Γκολ και Αντενάουερ. Η Ε.Ε. βρίσκεται μπροστά σε ένα αδιέξοδο που επιτείνεται με την αύξηση του ευρωσκεπτικισμού. Δεν υπάρχει Κεντρική Κυβέρνηση. Υπάρχουν ισχυρές και ανίσχυρες ευρωοικονομίες! Φυσικά οι συσχετισμοί δυνάμεων και οι συνθήκες διαβίωσης δεν έχουν καμιά σχέση με αυτές του 19ου αιώνα. Είμαστε στον 21ο, τον αιώνα των γενικών ανακατατάξεων. ΤΟ ΟΡΑΜΑΤΙΚΟ “ιδρυτικό κείμενο” του Β. Ουγκώ για τις “Ηνωμένες Πολιτείες» της Ευρώπης, επίκαιρο όσο ποτέ, πρέπει, κατά τη γνώμη μας, να αποτελέσει -έστω και μετά από 165 χρόνια! – ένα “ευαγγέλιο” για την επανίδρυση της Ε.Ε. Πάνω σε πιο δημοκρατικές και ανθρωπιστικές βάσεις.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: -(1) “Un jour viendra…” (= Θα ’ρθει μία μέρα…”): Ελάχιστα αποσπάσματα (σε απόδοσή μας) από τον Εισηγητικό Λόγο του V. Hugo στη “Σύνοδο της Ειρήνης” (21 Αυγούστου 1849) στο Παρίσι. Λόγος μακροσκελής (περί τις 2700 λέξεις), συναρπαστικός, προφητικός, οικουμενικός, καθαρά πολιτικός (διακοπτόμενος από χειροκροτήματα και επευφημίες). Αποτελεί έναν από εκείνους τους λόγους που θα πρέπει να διαβάζουν καθημερινά, ως εγκόλπιο ιδεών, οι Ευρωβουλευτές όλων των χωρών πριν πάνε στις Βρυξέλλες. (30-5-14)