Ολοένα και περισσότερα ψάρια – εισβολείς έχουν εντοπιστεί στη Μεσόγειο τα τελευταία χρόνια με τους επιστήμονες να αποδίδουν την παρουσία τους στο φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής.
Στην Κρήτη από τα ψάρια αυτά που προέρχονται από άλλες θάλασσες το πιο επικίνδυνο είναι ο τοξικός «λαγοκέφαλος» (lagocephalus sceleratus) η κατανάλωση του οποίου είναι θανάσιμη για τον άνθρωπο. Ωστόσο, το συγκεκριμένο είδος δεν αποτελεί το μοναδικό ψάρι – εισβολέα που εγκυμονεί κινδύνους.
Όπως εξήγησε η τμηματάρχης στο Τμήμα Αλιείας της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης και Κτηνιοατρικής της Π.Ε. Χανίων Λίνα Ανεζάκη, επικίνδυνο για τον άνθρωπο είναι επίσης το «λεοντόψαρο» (pterois sp) με τα δηλητηριώδη αγκάθια του. Πρόκειται για ένα είδος που έχει εντοπιστεί στα νερά της Κρήτης τα τελευταία δύο χρόνια με τον πληθυσμό του να αυξάνεται με γρήγορους ρυθμούς. Από εκεί και πέρα, με ραγδαίους ρυθμούς -και χωρίς να είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο- αυξάνεται η παρουσία των «γερμανών» (siganus luridus και siganus rivulatus) που, όμως, έχει προκαλέσει μεγάλη ζημιά στην θαλάσσια χλωρίδα (φύκια) και τα ψάρια που τρέφονται με φύκια. Αισθητή έχουν κάνει επίσης την παρουσία τους το «κρεμμύδι» (sargocentrum rubrum), δύο είδη (upeneus moluccensis και upeneus pori) που εντοπίζονται μαζί με τα μπαρμπούνια και τις κουτσομούρες και το ψάρι «τρομπέτα» (fistularia commersonii).
Όλα τα παραπάνω είδη έχουν έρθει μέσα από τη διώρυγα του Σουέζ. Αρχικά εντοπίζονται στο Ισραήλ, μετακινούνται στην Κύπρο, κατευθύνονται στην Τουρκία, περνάνε στη Ρόδο και στη συνέχεια έρχονται στην Κρήτη. «Η εγκατάσταση και η αναπαραγωγή αυτών των ψαριών στα νερά της Μεσογείου ερμηνεύεται ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Στα νερά έχει ανέβει η θερμοκρασία ενώ είναι πολύ σημαντικό ότι αυτά τα είδη δεν έχουν εχθρούς στη Μεσόγειο», τόνισε η κα Ανεζάκη. Το πρόβλημα είναι όμως ότι τα είδη αυτά ζουν σε βάρος των τοπικών πληθυσμών και είναι άγνωστο πως θα μπορέσει να ισορροπήσει το σύστημα. Την ίδια στιγμή προκαλούν μεγάλες ζημιές και στους αλιείς.
«Οι ψαράδες μας αναφέρουν μεγάλες ζημιές. Πρόσφατα για παράδειγμα ένας ψαράς στον Νομό Χανίων είχε βάλει παραγάδι με 1300 αγκίστρια και τα 1000 ήταν λαγοκέφαλοι. Του τα κατέστρεψαν. Στο Λασίθι έχουν ακόμα σοβαρότερο πρόβλημα. Οι μεγάλες ψαριές με τέτοια ψάρια είναι καθημερινότητα, ενώ οι καλές ψαριές με ντόπια ψάρια είναι οι εξαιρέσεις. Έχουν καταστραφεί τελείως από εκείνη την πλευρά», ανέφερε η κα Ανεζάκη.
ΛΥΣΗ Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ
Κι αν στην περίπτωση των «λαγοκέφαλων» η κατανάλωση απαγορεύεται αυστηρά γιατί ισοδυναμεί με θάνατο, για τα υπόλοιπα ξένα είδη που έχουν εμφανιστεί στην Κρήτη η λύση, όπως λένε οι ειδικοί, είναι να μπουν στην τοπική κουζίνα. «Πέρα από τον λαγοκέφαλο, όλα τα υπόλοιπα είδη που αναφέραμε καταναλώνονται. Η αλιεία και η κατανάλωση είναι και ο μόνος τρόπος μέχρι στιγμής για να ελεγχθεί ο πληθυσμό τους», εξήγησε η κα Ανεζάκη. Αντίθετα σε ό,τι αφορά τον «λαγοκέφαλο» υπογράμμισε πως είναι ανεύθυνο και επικίνδυνο να αναφέρεται ότι μπορεί να καταναλωθεί αν γνωρίζει κάποιος πως να το καθαρίσει. «Ο “λαγοκέφαλος” δεν έχει μια σταθερή ποσότητα τετροδοτοξίνης. Κι η ουσία αυτή ούτε καταστρέφεται με το μαγείρεμα ούτε υπάρχει αντίδοτο. Είναι συνεπώς πραγματικά επικίνδυνο να διαδίδεται ότι αν ξέρεις να το καθαρίζεις μπορείς να το φας», επεσήμανε και διευκρίνισε ότι το είδος του «λαγοκέφαλου» – lagocephalus sceleratus που υπάρχει στην Κρήτη δεν το τρώνε ούτε οι Ιάπωνες, ενώ η εμπορία και διάθεσή του απαγορεύεται από τον ευρωπαϊκό κανονισμό.
Υστέρηση ερευνών
Δυστυχώς η έκταση και οι συνέπειες του φαινομένου της αύξησης των ψαριών εισβολέων στη Μεσόγειο δεν έχουν μελετηθεί ακόμα επαρκώς. Το πρόβλημα εντοπίζεται μέχρι σήμερα κυρίως στην ανατολική Μεσόγειο και η Ε.Ε. δεν έχει δώσει την απαραίτητη προσοχή. Ωστόσο, πλέον, λόγω του ό,τι το φαινόμενο έχει φτάσει μέχρι τη Μάλτα έχει αρχίσει να υπάρχει ένας προβληματισμός στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς. Έτσι, πρόσφατα βγήκε μια πρόσκληση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας για τη χρηματοδότηση σχετικών ερευνών. Πάντως, η διεθνής εμπειρία από τις ΗΠΑ και την προσπάθεια περιορισμού του «λεοντόψαρου» δείχνει ότι η λύση, για τα ψάρια που τρώγονται από τον άνθρωπο, βρίσκεται στην κατανάλωση. Για τον σκοπό αυτό, διοργανώνουν διαγωνισμούς μαγειρικής και ψαρέματος, ενώ έχουν κυκλοφορήσει στο εμπόριο ειδικά εργαλεία για το ψάρεμα του «λεοντόψαρου».
