Είναι ουτοπία να πιστεύουμε ότι μπορούμε να ελέγξουμε και να εκμεταλλευτούμε τη φύση. Δυστυχώς, όπως λέει ο Αμερικανός Οικο-φιλόσοφος και Μελλοντολόγος Daniel Quinn (1935-2018), «είμαστε αιχμάλωτοι ενός συστήματος πολιτισμού που μας ωθεί κατά πάσα πιθανότητα στο να καταστρέψουμε τον κόσμο για να επιβιώσουμε»!
ΘΑΝΑΤΟΙ, δάκρυα, οργή, στάχτες, ο φετινός απολογισμός των πυρκαγιών στην Αττική. Με 96 νεκρούς, μέχρι τώρα. Για το τραγικό γεγονός του Ιούλη, δεν φταίνε μόνο οι σημερινοί κυβερνώντες. Ο μη σεβασμός του περιβάλλοντος, ενισχυμένος κι από τις πελατειακές ψηφοθηρικές σχέσεις πολιτών-βουλευτών, έφεραν μεταπολεμικά το φαινόμενο της αλόγιστης παράνομης, διάσπαρτης σε όλη τη χώρα και ενεξέλεγκτης δόμησης σε περιαστικές περιοχές, δάση, ρέματα, ακτογραμμές.
ΣΤΗ χώρα με τα πολλά παράδοξα, υπάρχουν και οι σύλλογοι «αυθαιρέτων» που διεκδικούν τη «νομιμοποίηση» των θερινών κατοικιών τους. Δημιουργήθηκαν με την ανοχή της πολιτείας (βουλευτών, καταστρατήγησης, ή και έλλειψης οικιστικών νόμων). Απαιτούν δε την εκπλήρωση του αιτήματός τους, κόντρα στη νοημοσύνη του απλού νομοταγούς πολίτη! Αλλά κάπως έτσι, με την ασύγνωστη αμέλεια των τοπικών αρχών και της κυβέρνησης, την έλλειψη ενός εθνικού σχεδίου για κάθε περιοχή εκκένωσης και διαφυγής των πολιτών, και με τη… συνδρομή των ακραίων καιρικών φαινομένων, μεταμορφώθηκαν δυστυχώς τα εκτός σχεδίου θέρετρα σε φέρετρα!
Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ακόμη και σήμερα, μάλλον εθελοτυφλεί με ό,τι καταστροφικό έχει συμβεί στη χώρα. Προσπαθεί, με τα στελέχη και τον εκπρόσωπό της (Κουβέλης, Τζανακόπουλος) να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα: τόσο για την κακή διαχείρηση των καιρικών φαινομένων (Μάτι, Μάνδρα), όσο και για την ανυπαρξία συντονισμού των εμπλεκομένων υπηρεσιών στη λεγόμενη κατευφημισμόν «προστασία του πολίτη». Αλλά, ο ρόλος μιας καλά οργανωμένης κοινωνίας δεν είναι άραγε η πρόληψη, οργάνωση και καθοδήγηση (εκκένωση) των πολιτών σε περιπτώσεις κινδύνου ή έκτακτης ενάγκης; Παρόμοια ακραία φυσικά φαινόμενα συμβαίνουν και αλλού, όχι όμως με τόσους νεκρούς!
Η ΑΛΗΘΕΙΑ είναι μία: τα ακραία καιρικά φαινόμενα ήλθαν για να μείνουν στον πλανήτη. Αν μείνουμε με σταυρωμένα τα χέρια, θα αποτελούν εφεξής μια οδυνηρή και θανατηφόρα πραγματικότητα. Ο πλανήτης Γη «φιλοξενεί» ως εν-οίκους αλυσίδες όντων αλληλοεξαρτωμένων. Και τον άνθρωπο. Η δε νεότατη επιστήμη, η Οικολογία, προσπαθεί να υπερασπισθεί τον πλανήτη και τα όντα του, με τους ακτιβιστές «πρασίνους» και με τους ευσυνείδητους περιβαλλοντικούς επιστήμονες. Αλλά, με το να έχουμε απομακρυνθεί από τη ζωή μέσα στη φύση, με το να έχουμε αποξενωθεί από την ομορφιά της, την εχθρευόμαστε! Βλέπουμε τη φύση μόνο ως πηγή πλούτου και άνεσης. Τα λέει πιο εκφραστικά ο Γάλλος συγγραφέας Julien Gracq (1910-2007) πως σήμερα υπάρχουν «πολλά χέρια που μεταμορφώνουν τον κόσμο, αλλά λίγα βλέμματα για να τον θαυμάσουν». Εκεί έγκειται και το δράμα μας: προσπαθούμε να καταστρέψουμε δάση, οξυγόνο, χώμα, πέτρα, νερό, ζώα, φυτά- γενικά τις πηγές της ζωής, ώσπου να αυτοκαταστραφούμε κι εμείς.
ΧΡΟΝΙΑ τώρα στη χώρα μας έχουμε την αίσθηση πως επειδή ζούμε σε εύκρατο κλίμα, θα έχουμε πάντα τις ίδιες «καλές», ήπιες καιρικές συνθήκες! Πιστεύουμε επίσης, ως Ευρωπαίοι, πως η θνησιμότητα στα κλίματά μας είναιμεν υψηλότερη το χειμώνα λόγω ιώσεων, αλλά ελεγχόμενη! Διαβάζοντας βέβαια την παγκόσμια ιστορία, βλέπουμε πως οι μεγαλύτερες ανθρωποθυσίες έγιναν σε περιόδους σκληρών χειμώνων («ο στρατηγός χειμώνας», Ναπολέων, Χίτλερ). Εν τούτοις, πολλοί χρονικογράφοι αναφέρονται συχνότερα στις θανατηφόρες περιόδους υψηλών θερμοκρασιών στη γη («κυνικά καύματα»-καύσωνες, κατακλυσμοί κ.ά.) Σκεφθείτε πόσους νεκρούς έχουμε φέτος το καλοκαίρι από ξηρασίες (Αφρική), λειψυδρίες, επιδημίες, οικολογικές καταστροφές, αναίτιους πολέμους. Στο εξής και η χώρα μας θα βρίσκεται στο «μάτι» του κυκλώνα της κλιματικής αλλαγής. Ήδη μπήκαμε σε μια οικολογικά «διακεκαυμένη» ζώνη. Με όλα τα συνακόλουθά της.
ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ, αφελώς πιστεύουμε πως οι μαζικοί θάνατοι γίνονται «αλλού» και αφορούν μόνο τις στατιστικές! Δυστυχώς, η πραγματικότητα μας διαψεύδει καθημερινά. Πηγαίνετε στα νοσοκομεία να δείτε το πλήθος των ασθενών, μετρήστε τις χιλιάδες πνιγμένους μετανάστες στη Μεσόγειο, θυμηθείτε τους νεκρούς στο «Μάτι» και στη Μάνδρα, απαριθμήστε τις φετινές καταστροφές στον πλανήτη. Κι όμως, αντί να ξεσηκωθούμε, να επαναστατήσουμε ως σκεπτόμενα όντα ενατίον του επερχόμενου εγκλήματος της ολοκληρωτικής κλιματικής καταστροφής μας, ανεχόμαστε τους «ενεργειακούς πολέμους» κάποιων ισχυρών με επακόλουθο την ερήμωση, τη ρύπανση της ατμόσφαιρας και των θαλασσών, τις μετακινήσεις πληθυσμών με οικονομικούς ή οικολογικούς παρίες στις «αγορές» της Δύσης.
ΣΕ ΜΙΑ διάλεξη, με θέμα τον καιρό, τις μεγάλες κλιματικές αλλαγές και την καταλυτική επίδρασή τους στην ιστορία της Ανθρωπότητας, που οργάνωσε η ομάδα καθηγητών εθελοντικής προσφοράς «Πολυδράση» πριν λίγα χρόνια, με ομιλητή τον Χανιώτη μετεωρολόγο κ. Β. Λέκκα, είχαμε συνειδητοποιήσει το πόση αλληλοεπίδραση υπάρχει ανάμεσα στο κλίμα και τα ιστορικά γεγονότα. Μια διάλεξη που καλό θα ήταν να επαναληφθεί για το ευρύτερο χανιώτικο κοινό, αλλά και να ενημερώνονται επί του θέματος τακτικά οι μαθητές των σχολείων μας.
ΔΙΑΝΥΟΥΜΕ ήδη μια νέα πολύ κρίσιμη κλιματική περίοδο, με ρευστότητα γεγονότων και πραγμάτων (πολλοί την ονομάζουν «νέο μεσαίωνα»). Το χειρότερο είναι ότι δεν διαθέτουμε, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, ικανούς ηγέτες, ενώ διαθέτουμε ικανότατους επιστήμονες (Κώστας Συνολάκης). Μια Παγκόσμια Οικοπολιτική πιθανόν να βρίσκεται στα σπάργανα. Ίσως όμως τα πολλαπλά συμφέροντα να μη της επιτρέπουν να «μιλήσει» και να δράση. Όμως επείγει πάση θυσία η ανάδειξή της.
ΣΙΓΟΥΡΑ το 2018 θα χαρακτηρισθεί ως μια από τις φονικότερες χρονιές εξαιτίας των αναρίθμητων φυσικών καταστροφών: θανατηφόρες πυρκαγιές με τεράστιες καμμένες εκτάσεις (ΗΠΑ, Ευρώπη, Ελλάδα, Πορτογαλία), πλημμύρες (Ελλάδα, Ευρώπη), τυφώνες (ΗΠΑ, Ασία), ιώσεις (Αφρική), αύξηση αυτοάνοσων (παντού), μεταναστεύσεις λαών (Μεσόγειος), πόλεμοι (Συρία), εκρήξεις υφαιστείων, καταρρεύσεις γεφυρών… Εφεξής και η χώρα μας θα βρίσκεται στο «μάτι» του κυκλώνα της κλιματικής αλλαγής.
Η ΕΛΠΙΔΑ για το καλύτερο ευτυχώς ενυπάρχει στον άνθρωπο, με οποιαδήποτε καταστροφή κι αν του συμβεί. Η δίψα για κατάκτηση της γνώσης και η περιέργεια για ό,τι δεν του αποκαλύπτεται αποτελούν τα κίνητρα για την πρόοδο. Όμως, όπως λέει κι ο Pierre Teilhard de Chardin (1) στο “La Place de l’homme dans la nature” («Η Θέση του Ανθρώπου μέσα στη Φύση»):
«Θα ‘ρθει μέρα που-οι άνθρωποι- έχοντας τιθασσεύσει
τους ανέμους,
τα κύματα, την παλίρροια και τη βαρύτητα,
θα ζεύξουμε τις δυνάμεις της ΑΓΑΠΗΣ.
Κι εκείνη τη μέρα για δεύτερη φορά στην ιστορία του κόσμου
Ο άνθρωπος θα έχει ανακαλύψει τη φωτιά» (1)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) Ο Pierre Teilhard de Chardin (1881-1955) υπήρξε Γάλλος γεωλόγος, παλαιοντολόγος, φιλόσοφος και Θεολόγος. Είναι γνωστός για την εξελικτική ερμηνεία της ανθρωπότητας και του σύμπαντος, που τη θεωρεί συμβατή με τη χριστιανική πίστη. [Και στο «Δεκαοκτώ και κάτι…» του γράφοντος, σ. 38, Χανιά, 1998]
Το σπάνιο και πλήρες δοκίμιο του φίλου Σταύρου Καλαϊτζόγλου είναι μια αφύπνιση των ανθρωπίνων συνειδήσεων για σεβασμό, θαυμασμό κι αγάπη στην ομορφιά της φύσεως και της συνέχισης της κοινωνικής ζωής σε αρμονία και συνύπαρξη. Τα θερμά μας συγχαρητήρια στον εξαίρετο συνεργάτη των “Χ.Ν.” Με φιλική εκτίμηση Γιώργος Καραγεωργίου, συντ/χος νομικός, κοινωνιολόγος ΧΑΝΙΑ.