Από την πρώτη μέρα του τραγικού σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη ακούμε και διαβάζουμε διάφορους ειδικούς και «ειδικούς» να αναλώνονται επί ώρες αναζητώντας τα αίτια της Εθνικής αυτής τραγωδίας που μας συντάραξε όλους. Σχεδόν όλοι καταλήγουν στο (ορθό) συμπέρασμα ότι στην Ελλάδα διαθέτουμε ένα πρωτόγονο σύστημα ελέγχου κυκλοφορίας στα τρένα, χωρίς αξιόπιστη φωτοσήμανση, χωρίς GPS, με τηλεφωνικές αναλογικές επικοινωνίες, πεπαλαιωμένο στόλο τρένων, ανύπαρκτη τηλεδιοίκηση, υποστελέχωση κλπ. Πράγματι συμβαίνει αυτό και οι ευθύνες έχουν ονοματεπώνυμο από τα χαμηλά προς τα υψηλά κλιμάκια της Διοίκησης, καθώς επίσης και αναλυτικά καταγεγραμμένο ιστορικό ευθυνών ιδίως από το 2010 και έπειτα.
Περίοδος κατά την οποία είναι γεγονός ότι εγκαταλείφθηκαν στην τύχη τους παντελώς οι Ελληνικοί σιδηρόδρομοι, αλλά και γενικότερα οι υποδομές της πατρίδας μας, με απαύγασμα το θλιβερό «πάμε και όπου βγει» που καταγράφηκε και αντικατοπτρίζει πλήρως την εικόνα των υποδομών και το επίπεδο ασφάλειας των μεταφορών στην χώρα μας.
Όμως η βαθύτερη αιτία της αστοχίας αυτής, όπως και αρκετών άλλων που βιώνουμε κατά καιρούς σε επίπεδο υποδομών, δεν εξαντλείται στην προφανή τεχνολογική ανεπάρκεια ή στο ανθρώπινο λάθος. Καλό είναι να τοποθετούμε τα πράγματα στην σωστή τους διάσταση και να λέγονται αλήθειες πλέον, διότι σε πολλά επίπεδα έχουμε προσεγγίσει το ναδίρ ως χώρα. Η αλήθεια λοιπόν κρύβεται βαθύτερα και εντοπίζεται σε μία γνωστή παθογένεια η οποία δεν είναι άλλη από το «πελατειακό κράτος», που όπως αποδεικνύεται ενίοτε γίνεται θανατηφόρο.
Πελατειακό κράτος είναι η εμπορευματοποίηση των σχέσεων της εξουσίας με τον πολίτη, η μετατροπή του πολίτη σε συναλλασσόμενο πελάτη με την εξουσία. Η εξουσία πουλάει διορισμούς ή διευκολύνσεις στο Δημόσιο και ο πολίτης‐πελάτης αγοράζει τα παραπάνω με την ψήφο του και με την στράτευσή του στο κόμμα που τον εξυπηρέτησε. Ο διορισμός είναι ένα κέρδος σημαντικό, αφού εξασφαλίζει ισόβια εισοδήματα άνευ όρων, χωρίς έλεγχο της παραγόμενης εργασίας, των ικανοτήτων και προσόντων, της εργατικότητας ή της φυγοπονίας, της εντιμότητας ή της φαυλότητας, με ότι μπορεί να σημαίνει αυτό για την παραγωγή έργου, την ποιότητα δημοσίων υπηρεσιών και κατ’ επέκταση την ποιότητα ζωής ή και την ίδια την ζωή του κάθε πολίτη. Με βάση αυτά που βλέπουν το φως της δημοσιότητα τις τελευταίες μέρες, χαρακτηριστικό παράδειγμα του πελατειακού κράτους, δυστυχώς φαίνεται ότι αποτελεί και ο κατηγορούμενος Σταθμάρχης της Λάρισας.
Το πελατειακό κράτος δεν εξαντλείται φυσικά στο παραπάνω φαινόμενο, μετατρέπει σε δοσοληψία όλες τις εκφάνσεις των Δημοκρατικών & Συνταγματικών θεσμών, πράγμα το οποίο μπορεί να γίνει εξόχως πιο επικίνδυνο και πιο θανατηφόρο από ένα τροχαίο πολύνεκρο δυστύχημα. Ένοπλες δυνάμεις, Δικαιοσύνη, Πληροφόρηση, Κοινωνική ασφάλιση, Υγεία, Τοπική Αυτοδιοίκηση κλπ. είναι όλοι τομείς της δημόσιας ζωής που «ανθίζει» το πελατειακό κράτος με νομότυπες μάλιστα διαδικασίες και φαινομενική κάλυψη υπό όρους Δημοκρατίας. Για παράδειγμα οι ηγεσίες των Ενόπλων Δυνάμεων, των Ανώτατων Δικαστηρίων, της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης, των Ασφαλιστικών Ταμείων, των Δημόσιων Νοσοκομείων κ.α. διορίζονται ή καθαιρούνται κατά βούληση από την εκάστοτε Κυβέρνηση, με προφανή αντάλλαγμα οι διοριζόμενες ηγεσίες να εξυπηρετούν κατά πρώτον τα συμφέροντα του κόμματος που κυβερνάει και όχι της συντεταγμένης σε κράτος κοινωνίας.
Έτσι το πελατειακό κράτος εξασφαλίζει ανενόχλητη την διαιώνισή του, λειτουργεί με όρους συντεχνίας, ενίοτε με όρους μαφίας, διανέμει τα κρατικά ή ευρωπαϊκά κονδύλια κατά το δοκούν, συντρίβει όποιον αντιστέκεται και συγκαλύπτει αδιάντροπα τους συνεργούς του στην αυθαιρεσία. Το πελατειακό κράτος ουσιαστικά καταλύει βάναυσα την Δημοκρατία και τους θεσμούς, αποσυνθέτει την κοινωνία μας, είναι εντέλει αυτό που βύθισε και συνεχίζει να βυθίζει την Ελλάδα σε πολλά επίπεδα, οδηγώντας την στην καταστροφή και στην απώλεια εν μέρη ακόμα και της Εθνικής ανεξαρτησίας.
Για να μην καταστεί αυτός ο διάχυτος «πελατειασμός» οριστικά νικητής, πράγμα που θα οδηγήσει στον ατομικό, συλλογικό και ενδεχομένως Εθνικό αφανισμό μας, μοναδική λύση φαντάζει καταρχάς η συνειδητοποίηση της κατάστασης από όλους μας και η προσπάθεια ανάσχεσης αυτής της πραγματικότητας μέσα από ήδη υπάρχοντα θεσμοθετημένα «εργαλεία» που διαθέτουμε και έχουν απαξιωθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά και ριζική αλλαγή νοοτροπίας και καλύτερης εκπαίδευσης των νέων.
Σε πρώτη φάση επιτακτική ανάγκη είναι η ενίσχυση και η επέκταση των Ανεξαρτήτων Αρχών, οι προσλήψεις στο Δημόσιο και οι διορισμοί σε θέσεις ευθύνης να προκύπτουν αποκλειστικά από ένα υπερενισχυμένο και αδιάβλητο Α.Σ.Ε.Π., να εφαρμοστεί πλήρως και καθολικά η ΔΙΑΥΓΕΙΑ σε όλους τους βαθμούς Διοίκησης. Σε δεύτερη φάση θεωρείται αναγκαία η αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος ώστε οι νέοι να καθίστανται συμμέτοχοι στην κοινωνία από νωρίς, να μην απαξιώνουν θεσμούς και Δημοκρατία καθώς και να λαμβάνουν μία σύγχρονη ευρύτερη παιδεία.
Επιπλέον πρέπει επιτέλους να θεσμοθετηθεί και στην Ελλάδα το πλαφόν όσον αφορά τον χρόνο που μπορούν να θητεύσουν οι πολιτικοί σε θέσεις εξουσίας‐ ευθύνης καθώς και η αναθεώρηση της κείμενης Νομοθεσίας όσον αφορά την λειτουργία και την χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων. Οι πολίτες από μεριάς τους θα πρέπει να μεριμνήσουν δια της ψήφου τους στην ανανέωση (επιτέλους) του πολιτικού προσωπικού με νέους, επιμορφωμένους, αποδεδειγμένα άφθαρτους και κοινωνικά έμπειρους‐ενεργούς ανθρώπους, οι οποίοι θα τους εκπροσωπούν και θα ασκούν την Διοίκηση απαλλαγμένοι από παθογένειες του παρελθόντος. Σε τρίτη φάση καλό θα ήταν να οδηγηθεί συντεταγμένα η χώρα σε μια ουσιαστική αναθεώρηση του Συντάγματος, η οποία θα εκσυγχρονίσει τον τρόπο άσκησης και ανάδειξης της εξουσίας (κεντρικά αλλά και σε επίπεδο αυτοδιοίκησης), θα δώσει έμφαση στις δημόσιες υποδομές, στην δωρεάν παιδεία & υγεία, θα επαναφέρει την ουσιαστική Δημοκρατία στον τόπο, με άξονες τον άνθρωπο, την αξιοκρατία, την πρόοδο και την κοινωνική δικαιοσύνη σε όλα τα επίπεδα.
*O Βασίλειος Αντ. Κοντεζάκης είναι πολιτικός μηχανικός Ε.Μ.Π. – συγκοινωνιολόγος,
υποψήφιος βουλευτής ΠΑΣΟΚ Ν.Χανίων
