Λούλα Αναγνωστάκη. «Η Κασέτα». Ένα θεατρικό έργο. Μια παράσταση. Εδώ, στα Χανιά, στο Θέατρο «Κυδωνία» του Μιχάλη Βιρβιδάκη. Το έργο γράφτηκε το 1981, μια χρονιά ορόσημο, όχι μόνο λεκτικών αλλαγών. Χαρακτηρίστηκε από τους εγκυρότερους κριτικούς, βαθιά τρυφερό, ανθρώπινο, ανατρεπτικό, σύγχρονη εσωστρεφής τραγωδία, ένας ηχηρός κώδωνας κινδύνου! Και κάτι ακόμη: Πρόκειται για ένα πολύχρωμο καμβά απεικόνισης όλων των χαρακτηριστικών και των δραματικών διλημμάτων που βιώνει μια αναγεννώμενη με ηφαιστειακούς ρυθμούς μέση ελληνική αστική κοινωνία. Το 1981 το ΠΑΣΟΚ έρχεται στην εξουσία και υπόσχεται, όχι αλλαγή, αλλαγές υπόσχεται. Στη συλλογική κοινωνική μνήμη η χουντική εμπειρία, ο αδελφοκτόνος εμφύλιος, αλλά και οι μετεμφυλιακές ιοβόλες πρακτικές έχουν δημιουργήσει το κατάλληλο υπόβαθρο για να στρωθούν τα νέα χαλιά των αλλαγών. Ο ολετήρας του αττικού λεκανοπεδίου έχει δεχτεί ανθρώπους από όλη την επικράτεια που μάχονται, κραυγάζουν, προσπαθούν να επικοινωνήσουν, φλυαρούν ακατάπαυστα, αγωνιούν για μια κάποια αλλαγή, χάνονται σε μια βαθιά ομίχλη πόθων, παθών, επιθυμιών και επιμένουν… Το ανεκπλήρωτο δεν υπάρχει. Το τέλος αφορά κάποιους άλλους. Ένας απειλητικός οδοστρωτήρας είναι κάθε στιγμή μπροστά τους και τους απειλεί.
Ο Παύλος, ο ουσιαστικός, τραγικός ήρωας της παράστασης, απογοητευμένος, βαριεστημένος βρήκε στην απόπειρα δολοφονίας του Πάπα από τον Τούρκο Μεχμέτ Αλί Αγκτσά ένα πρότυπο μεγάλης πράξης που θα τον έβγαζε από την απελπιστική μοναξιά και την καθημερινή ασημαντότητά του, θα τον γλύτωνε από αυτή την ανυπόφορη αρραβωνιαστικιά του και θα τον ξεχώριζε από το αδιάφορο ή μήπως το μισητό πλήθος των συγγενών, των χωριανών, των γειτόνων, των φτωχών και των πλούσιων. Θαύμασε, ζήλεψε τον άνθρωπο που τόλμησε να εναντιωθεί, να αφανίσει το ύψιστο, το απόλυτο. Αυτό θα ήθελε, αυτό ονειρευόταν να πραγματοποιήσει κάποτε ο Παύλος, πριν πολτοποιήσει κι αυτόν ο τρομακτικός οδοστρωτήρας που τον έβλεπε κιόλας μπροστά του. Έγραφε και έσβηνε σε μια κασέτα μηνύματα που θα έστελνε στον Αγκτσά. Άκουγε και ξανάκουγε τα μηνύματά του ο Παύλος κι ύστερα αδύναμος, αποκαμωμένος χανόταν στα μαύρα σκοτάδια του. Ένα μικρό δωμάτιο που θα μπορούσε να είναι μια πλατεία ή ένα γήπεδο, ένα καφενείο, ή μια εκκλησία είναι η ορχήστρα της μαγικής παράστασης και ένα τραπέζι φαγητού η θυμέλη. Κάθε ένας και κάθε μια από τους ήρωες της παράστασης είναι κάποια και κάποιος από εμάς τους ίδιους. Δεν γράφω τίποτε άλλο. Δείτε και μελετήστε αυτό το θαυμάσιο έργο. Εν κατακλείδι: Εξαιρετική δουλειά από τον Μιχάλη Βιρβιδάκη και από όλους τους συντελεστές της παράστασης. Πολύ δύσκολο το εγχείρημα. Μπράβο τους. Τους ευχαριστούμε. Τους αναφέρω όλους όπως αναγράφονται στο πρόγραμμα:
Σκηνοθεσία: Μιχάλης Βιρβιδάκης, Συνθέσεις ήχων: Δημήτρης Ιατρόπουλος, Βοηθός Σκηνοθέτη: Αιμίλιος Καλογερής, Φώτα: Ευγενία ναστασοπούλου. Παίζουν οι ηθοποιοί: Νίκος Χαριτάκης, Λένα Τάκη, Πάρις Χαμουρίκος, Μιχάλης Ναξάκης, Χρυσούλα Ψυλλάκη, Ρίτα Μαρτσάκη, Φώτης Κοτρώτσος, Στελλίνα Ιωαννίδου.
Είχα δει την «Κασέτα» το 1982 στην Αθήνα στο Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν. Τότε ο σπουδαίος Τάσος Λιγνάδης είχε γράψει: «Η κασέτα» είναι το πιο ρωμαλέο, το πιο τολμηρό έργο που έχω δει τα τελευταία χρόνια, ανάμεσα σε ξένα και ελληνικά.
ΥΓ 1: Στην πρεμιέρα της παράστασης, την Παρασκευή 17 Μαρτίου, συνάντησα στο Θέατρο την κυρία Έφη Θεοδώρου Καλλιτεχνική Διευθύντρια του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης. Χάρηκα ιδιαίτερα γι ’αυτή τη συνάντηση. Σε προηγούμενες αλήστου μνήμης εποχές το ΔΗΠΕΘΕΚ μας είχε συνηθίσει να αντιμετωπίζει όλες τις θεατρικές προσπάθειες και πρωτοβουλίες της πόλης μας, ανταγωνιστικά, εχθρικά θα έλεγα. Φαίνεται ότι αυτή η εποχή πέρασε ανεπιστρεπτί.
ΥΓ 2: Έχει ενδιαφέρον να αναφερθεί εδώ πως ο Τούρκος Μεχμέτ Αγκτσά ήταν μέλος της ακροδεξιάς, φασιστικής οργάνωσης «Γκρίζοι Λύκοι». Για την απόπειρα κατά του Πάπα στις 13/5/1981 καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη, του δόθηκε χάρη το 2000 και εκδόθηκε στην Τουρκία όπου φυλακίστηκε εκ νέου για τη δολοφονία το 1979 του δημοκρατικού δημοσιογράφου Αμπντί Ιπεκτσί. Το 2010 αποφυλακίστηκε οριστικά.
