Υπάρχουν παραστάσεις που λίγα λεπτά αργότερα, τις έχουμε ξεχάσει. Και υπάρχουν ιστορίες τόσο δυνατές που τις κουβαλάμε μαζί μας για πάντα. Μια τέτοια ιστορία είναι το “Παντελόνι από λέπια”.
Mια παράσταση για τις τύψεις και τις ενοχές. Μια παράσταση για όλα όσα κρατάμε κρυμμένα στα βάθη της ψυχής μας και τελικά ξεχειλίζουν και μας καταδυναστεύουν. Μια παράσταση για το διαφορετικό και την αντιμετώπισή του από τους ανθρώπους κάθε εποχής. Το “Παντελόνι από λέπια” ολοκλήρωσε πριν λίγες μέρες τον πρώτο κύκλο παραστάσεών του στο Θέατρο Κυδωνία, και μετά τις γιορτές ξεκινά τον δεύτερο κύκλο. Η παράσταση συμπίπτει με τα “γενέθλια” του θεάτρου Κυδωνία, που μετράει 15 χρόνια παρουσίας στα θεατρικά δρώμενα των Χανίων. Ο Μιχάλης Βιρβιδάκης, σκηνοθέτης της παράστασης μίλησε στις “διαδρομές” και αποκάλυψε… εκπλήξεις που επιφυλάσσει για τον νέο κύκλο παραστάσεων καθώς και τη νέα του δουλειά που περιμένουμε να “ανέβει” στο σανίδι τον Μάρτιο του 2015.
•Μια παράσταση για το διαφορετικό, για το καλό, το κακό, τις συμπεριφορές και -όπως τουλάχιστον το είδα εγώ- τις ενοχές που κατατρέχουν λίγο πολύ όλους μας. Μπορεί να χαρακτηριστεί το “Παντελόνι από λέπια” σύγχρονη τραγωδία;
Πρόκειται για ένα σύγχρονο δράμα που η δομή της ιστορίας του ξεκινά τον 12ο αιώνα και φτάνει μέχρι τις μέρες μας. Η ιστορία έχει να κάνει με την οικογένεια Γκριν και τους απογόνους της οι οποίοι, κουβαλούν στο σώμα τους τα σημάδια μιας γενετικής ανωμαλίας, που τους καθιστά διαφορετικούς, δύσμορφους και μάλλον απόβλητους από την κοινωνία. Πάνω σε αυτόν τον καμβά η συγγραφέας επινοεί τρία διαφορετικά πρόσωπα που όλα με κάποιον τρόπο σχετίζονται με την οικογένεια Γκριν σε τρεις διαφορετικούς χρόνους (12ος αιώνας, 1973, σήμερα), και πλέκει μέσα από τις φαινομενικά ασύνδετες αφηγήσεις τους τον συνεκτικό ιστό του έργου της, που έχει να κάνει τόσο με την απόρριψη της διαφορετικότητας από την κοινωνία όσο και με τις ενοχές που η βίαιη αυτή πράξη επιφέρει στη συνείδηση των ανθρώπων. Σταθερό σημείο αναφοράς και στις τρεις αφηγήσεις η παραλία του Ορφορντ Νες και η μυστηριώδης, φορτισμένη από σκιές και θρύλους, ατμόσφαιρά του. Βέβαια το έργο, όπως όλα τα καλά θεατρικά κείμενα, δεν μιλά μόνον για ένα πράγμα. Είναι πολύ ενδιαφέρον, ας πούμε, το σημείο όπου για να μπορέσει να υπερβεί την τρέχουσα αντίληψη της έννοιας του χρόνου αναγκάζεται να μιλήσει για τις σύγχρονες επιστημονικές αντιλήψεις περί χρόνου. Και μας παρουσιάζει τον χρόνο σαν ένα μπαλόνι που διαρκώς φουσκώνει δημιουργώντας όλο και περισσότερο χώρο στην επιφάνειά του ώστε όλα, όσα έγιναν στο παρελθόν, να παραμένουν ακόμα και σήμερα ζωντανά, στοιβαγμένα πάνω στο μπαλόνι… Με αυτό το πανέμορφο εύρημα η συγγραφέας καταφέρνει μέσα σε μια στιγμή να ενώσει τρεις διαφορετικές και απομακρυσμένες με διαφορά αιώνων στιγμές, πάνω στη θεατρική σκηνή, δεν είναι υπέροχο;
•Ποιες είναι οι δικές σου “Ερινύες”; Και ποια θα έλεγες πως είναι τα προσωπικά σου απωθημένα; Παραστάσεις που δεν έκανες ακόμα, συνεργασίες, κάτι που να σε κάνει να λες, «αυτό θα μπορούσα να το είχα κάνει καλύτερα»;
Το θέατρο είναι μια πολυτελής τέχνη που για να γίνει σωστά και με επαγγελματική επάρκεια προϋποθέτει οικονομική υποστήριξη και μέριμνα τόσο από το κράτος όσο και από την πόλη μέσα στην οποία βρίσκεται και δουλεύει (αυτή είναι η διεθνής πρακτική) και βεβαίως και από τους ίδιους τους πολίτες που απολαμβάνουν το προνόμιο να έχουν στην πόλη τους έναν θίασο που δεν αναμασά ό,τι πιο τετριμμένο και χιλιοειπωμένο στη σκηνή, αλλά αντίθετα, ερευνά και παρουσιάζει ό,τι πιο σύγχρονο, ό,τι πιο ενδιαφέρον και δελεαστικό εμφανίζεται στις σκηνές του εξωτερικού, με παραστάσεις έργων που παίζονται πρώτη φορά στην Ελλάδα. Το πλαίσιο αυτό, που είναι το πλαίσιο της λειτουργίας του θεάτρου “Κυδωνία” στα Χανιά(!) 15 χρόνια τώρα, δεν ξέρω κατά πόσο έχει κατανοηθεί. Αυτό βεβαίως έχει συνέπειες στη λειτουργία του θεάτρου από τις οποίες εκπορεύονται οι δικές μου Ερινύες, όπως τις αποκάλεσες. Αφού με ρωτάς να στις κατονομάσω: εξαιτίας της εντελώς γλίσχρας επιχορήγησης που είχαμε πριν την κρίση και της μηδενικής επιχορήγησης που έχουμε τα τελευταία 4 χρόνια λόγω της κρίσης, το θέατρο δυσκολεύεται να πληρώσει τους μισθούς των ηθοποιών και των συνεργατών, δυσκολεύεται να πληρώσει τα συγγραφικά και μεταφραστικά δικαιώματα, δυσκολεύεται να πληρώσει το ενοίκιο της θεατρικής στέγης που διαμόρφωσε στα Χανιά, δυσκολεύεται να εξοφλήσει τα έντυπα των παραστάσεων, δυσκολεύεται… Μέσα στις παράπλευρες απώλειες υπάρχουν πολλά αριστουργηματικά έργα με 6 ή 8 ηθοποιούς τα οποία φυσικά δεν μπορούμε να προσεγγίσουμε γιατί το κόστος παραγωγής τα καθιστά απλησίαστα. Και φυσικά παραμένουν και θα παραμένουν στοιχειωμένα μέσα μου…
•Η παράσταση συμπίπτει με μια σπουδαία επέτειο. Κλείσατε 15 χρόνια θεατρικής ζωής! Πόσο “άθλος” ήταν να μπορέσει να καταξιωθεί και να υπάρχει στα Χανιά, ένα θέατρο που κάποιοι χαρακτηρίζουν “δύσκολο”;
Δεν μου αρέσει να υποτιμώ την νοημοσύνη του κόσμου των Χανίων: όλα τα έργα που έχουμε ανεβάσει μέχρι στιγμής και κάποιοι, αποκαλούν “δύσκολα”, βρίσκονται στην αφρόκρεμα της σύγχρονης δραματουργίας, και απολαμβάνουν την εκτίμηση και την κατανόηση των ανθρώπων του θεάτρου αλλά και του θεατρόφιλου κοινού όλων των ευρωπαϊκών πόλεων όπου παρουσιάστηκαν. Γιατί λοιπόν να αποτελούν τα Χανιά εξαίρεση στον ευρωπαϊκό χάρτη; Δεν το πιστεύω αυτό. Μπέκετ, Πίντερ, Φόσε, Μπέρνχαρτ, Λαρς Νουρέν, Μάμετ, Πέτερ Χάντκε, Μάικ Κένι, για να αναφέρω μόνον μερικούς από τους συγγραφείς που κάποιοι με τη μεγαλύτερη ευκολία αποκάλεσαν “δύσκολους” και εκεί τέλειωσαν μαζί τους. Το θέατρο “Κυδωνία” δεν λαϊκίζει και δεν κοροϊδεύει τον κόσμο. Το πρόβλημα βρίσκεται αλλού. Ο κόσμος των Χανίων έχει εθιστεί 10ετίες τώρα σε ένα ανώδυνο και ελαφρύ ως επί το πλείστον δραματολόγιο από τον δημοτικό θεατρικό φορέα της πόλης, που λόγω της υψηλής επιχορήγησης που ελάμβανε, είχε την ηθική και καλλιτεχνική υποχρέωση, αυτός κυρίως, να συντονίσει το θεατρόφιλο κοινό της πόλης με τα νέα θεατρικά ρεύματα που παρουσιάζονταν στην Ευρώπη. Γιατί η θεατρική παιδεία διδάσκεται μέσα από το ρεπερτόριο των θεάτρων. Αυτό φυσικά δεν έγινε ποτέ, ούτε σε επίπεδο δραματολογίου ούτε σε παραστασιολογικό επίπεδο. Και καλείται τώρα το θέατρο Κυδωνία να απολογηθεί για τις “δύσκολες” παραστάσεις που ανεβάζει ενώ αντιθέτως, και μόνον γι’ αυτές θα έπρεπε να αναγνωρίζεται και να επαινείται η προσφορά του στην πόλη. Δεν είναι άδικο;
•Οπως και στους πρωταγωνιστές της παράστασης, που συνδέονται χωρίς να το ξέρουν με… μυστήρια δεσμά, έτσι και εσύ, είχες -χωρίς να το γνωρίζεις αρχικά- ένα “μοιραίο” δέσιμο με την Ελίζαμπεθ Κούτι, τη συγγραφέα της ιστορίας. Τι ακριβώς συνέβη;
Λοιπόν, κάποια στιγμή, μέσω της αλληλογραφίας μας με την Ελίζαμπεθ, μεταφραστής – σκηνοθέτης – συγγραφέας, προκειμένου να αποσαφηνισθούν κάποια αινιγματικά σημεία του κειμένου, πληροφορηθήκαμε πως η αρχική σύλληψη του έργου και πιθανόν η πρώτη γραφή του έγιναν, ένα καλοκαίρι νωρίτερα, ενώ η Ελίζαμπεθ έκανε καλοκαιρινές διακοπές με την οικογένειά της στην Ελούντα της Κρήτης! Μάλιστα στο εισαγωγικό σημείωμα που μας έστειλε για την παράστασή μας και συμπεριλαμβάνεται στην ύλη του προγράμματος που εκδώσαμε, είχε την ευγένεια να γράψει: «(…) Το νησί της Κρήτης, με όλη του την ομορφιά, τη ζωντάνια και το μυστήριο, μου πρόσφερε τη ζεστασιά, τον χώρο και το φως που έλυσαν την πέννα μου και με έκαναν να ξεκινήσω το ταξίδι της γραφής αυτού του έργου. Δεν βρίσκω λόγια να εκφράσω τη συγκίνηση και την τιμή που νιώθω τώρα που το “Παντελόνι από Λέπια” ανεβαίνει σ’ ένα θέατρο στην Κρήτη. (…)μ’ αυτήν την παράσταση μοιάζει το έργο να κλείνει ένα κύκλο στην πορεία του. Μοιάζει σα να έρχεται στο σπίτι του». Ελίζαμπεθ Κούτι.
•Μου είπες, ότι η Ελίζαμπεθ Κούτι θα έρθει τέλη Γενάρη στα Χανιά να δει η ίδια την παράσταση στο θέατρο Κυδωνία. Αυτό είναι μια εξαιρετική και σπάνια τιμή. Τι “εκπλήξεις” επιφυλάσσεις για εκείνη τη μέρα;
Ναι, πράγματι. Ήταν να έρθει στην πρεμιέρα, αλλά αργήσαμε να την ενημερώσουμε σχετικά, γιατί μέχρι την τελευταία στιγμή, στην κυριολεξία, η ακαταπόνητη και ευρηματική συνεργάτις μου σκηνογράφος Ξανθή Κόντου άπλωνε πλαστικές επιφάνειες στους τοίχους του θεάτρου αφού πρώτα τις τέντωνε και τις ξεχείλωνε μία προς μία, με τα δάχτυλά της, για να αποκτήσουν κάτι από την αφρισμένη επιφάνεια της θάλασσας… Ετσι κανονίσαμε τελικά να έρθει στην επανάληψη των παραστάσεων, την τελευταία βδομάδα του Ιανουαρίου. Και επειδή θα έχουμε μπει στο 2015 και το θέατρο θα βαδίζει ήδη στον 15ο χρόνο της λειτουργίας του, λέμε ως θίασος, την ημέρα εκείνη, μετά την παράσταση να οργανώσουμε μια γιορτή με καλεσμένο όλον τον θεατρικό κόσμο των Χανίων, ηθοποιούς και θεατές, όλους όσοι θα ήθελαν να συγχαρούν τη συγγραφέα για το έργο της και να μας ευχηθούν να τα… εκατοστήσουμε! (γέλια).
•Η τελευταία παράσταση του πρώτου κύκλου, έγινε την Κυριακή που μας πέρασε. Ξέρω ότι θα κάνετε ένα μικρό διάλειμμα για τις γιορτές, και μετά το “Παντελόνι από λέπια” θα ξαναρχίσει να μαγεύει τους επισκέπτες του θεάτρου Κυδωνία. Πότε ξεκινά ο νέος κύκλος παραστάσεων;
Ξεκινάμε ξανά την Παρασκευή 16 Ιανουαρίου στις 9:30μ.μ. Θα ανακοινώσουμε έγκαιρα το πρόγραμμα παραστάσεων μαζί με την επετειακή εκδήλωση-γιορτή που ανέφερα. Το έργο θα παίζεται μέχρι και την Κυριακή 15 Φεβρουαρίου κάθε Παρ. και Σαβ. στις 9:30μ.μ. και τις Κυριακές στις 7:30μ.μ..
•Αν δεν προτρέχω, ποια είναι τα επόμενά σου σχέδια; Εχεις κάτι στα “σκαριά” ή είσαι σε διαδικασία αναζήτησης για μια ιστορία που θα σε συναρπάσει;
Εχει ήδη από το καλοκαίρι αρχίσει να ετοιμάζεται σε συνεργασία με το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών και Μελετών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος” στο πλαίσιο των εκδηλώσεων που ξεκίνησαν το 2014 για τη συμπλήρωση 150 χρόνων από τη γέννηση του μεγάλου πολιτικού, θεατρική παράσταση με τίτλο: “Ο Ελευθέριος Βενιζέλος στη Βουλή των Ελλήνων την άνοιξη του 1932” και υπότιτλο “Επειδή η ιστορία θα έπρεπε να διδάσκει…”. Η παράσταση περιλαμβάνει μεγάλα αυτούσια αποσπάσματα από τρεις αγορεύσεις οι οποίες αναφέρονται στην οικονομική κρίση της εποχής εκείνης, στα αίτια της Μικρασιατικής καταστροφής και στον εθνικό διχασμό. Ο Νίτσε στο κείμενό του “Η χρησιμότητα της Ιστορίας για τη Ζωή” παρατηρεί πως ο στόχος της ιστοριογραφίας πρέπει να είναι να διδάσκει για τη ζωή, για τη σύγχρονη και τη μελλοντική πραγματικότητα. Όπως έλεγε και ο Σενέκας vitae discimus, μαθαίνουμε για τη ζωή. Το θέμα είναι βέβαια, πως παρατηρώντας κανείς τις απίστευτες ομοιότητες και αναλογίες της σημερινής οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα με την εποχή του Βενιζέλου, διερωτάται μέσα του, αν πράγματι οι ρήσεις του Νίτσε και του Σενέκα έχουν καθολική ισχύ ή μήπως είναι θλιβερό προνόμιο του Ελληνα να μην διδάσκεται ποτέ από τα λάθη του…
——————————
Ελευθέριος Βενιζέλος & “Επειδή η ιστορία θα έπρεπε να διδάσκει…” – Λίγα λόγια για τη νέα παράσταση που θα ανέβει στο θέατρο Κυδωνία τον Μάρτιο
Με εκφραστικό εργαλείο τον ίδιο τον λόγο του Ελευθέριου Βενιζέλου, η παράσταση επιχειρεί την αναψηλάφηση των γεγονότων εκείνης της εποχής, αφήνοντας τον θεατή να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Τον ρόλο του Ελευθέριου Βενιζέλου ερμηνεύει ο Μιχάλης Βιρβιδάκης. Η παράσταση θα ανέβει τον Μάρτιο του 2015.
——————————
“Παντελόνι από λέπια” – Λίγα λόγια για την παράσταση
Το “Παντελόνι από λέπια” αφηγείται τρεις διαφορετικές ιστορίες. Που στην πραγματικότητα θα μπορούσαν να είναι και μία. Και η αφήγηση εκτείνεται σε τρεις διαφορετικές εποχές, από τον 12ο αιώνα μέχρι το σήμερα. Το -φανερό- κοινό σημείο των ιστοριών: ο τόπος του δράματος, η περιοχή του Ορφορντ Νες στην ανατολική Αγγλία. Το “Παντελόνι από λέπια”, γράφτηκε το 2013 από την Ελίζαμπεθ Κούτι και παρουσιάζεται για πρώτη φορά στη χώρα μας, στα Χανιά, από την Εταιρεία Θεάτρου ΜΝΗΜΗ. Η μετάφραση είναι του Δημήτρη Κιούση, η σκηνοθεσία του Μιχάλη Βιρβιδάκη, τα σκηνικά και τα κοστούμια της Ξανθής Κόντου, τη σύνθεση των ήχων έκανε ο Δημήτρης Ιατρόπουλος και ερμηνεύουν οι ηθοποιοί: Μαρία Φουράκη, Γιώργος Ραϊλάκης και Ελπίδα Ζαμπετάκη.
