Θυματοποίηση

Θυματοποίηση είναι η εμπειρία κάποιου ατόμου που έχει βιώσει κάποια μορφή εκμετάλλευσης ή εξαπάτησης, ζημιάς ή απώλειας, που επηρεάζει την ευημερία του και που συμβαίνει εξαιτίας κακόβουλων ενεργειών. Μπορούμε να γίνουμε θύματα σωματικής, συναισθηματικής και ψυχολογικής κακοποίησης, χειραγώγησης και συναισθηματικού εκβιασμού.
Η θυματοποίηση αποτελείται τόσο από την πράξη της κακοποιητικής συμπεριφοράς όσο και από τις αντιξοότητες που προκύπτουν από αυτήν και που συχνά οδηγούν το άτομο να υιοθετήσει το ρόλο του θύματος. Έτσι, μπορεί να δημιουργηθεί η ψυχοσύνθεση του θύματος, η οποία αποτυπώνεται πολύ εύγλωττα σε φράσεις όπως «Ξέρεις πόσες θυσίες έχω κάνει για σένα;» και «Τι έχω κάνει εγώ για τον εαυτό μου, όλα για εσάς».
Άνθρωποι με πολύ επικριτικούς και κακοποιητικούς γονείς είναι πιθανόν να μπουν στο ρόλο του θύματος. Παιδιά που ό,τι κι αν κάνουν δεν είναι αρκετό ή είναι κακό, που κακοποιούνται και που ποτέ δεν «πρέπει» να κάνουν λάθος, βιώνουν έντονα συναισθήματα ντροπής και ενοχής. Σαν ενηλίκους, αισθάνονται ένοχοι και υπεύθυνοι για τα πάντα, αναλαμβάνουν βάρη που δεν τους αναλογούν και τους εξουθενώνουν.
Όταν δεν τα καταφέρουν κατηγορούν τον εαυτό τους, ξαναμπαίνοντας στο φαύλο κύκλο της ενοχής. Κάνουν ό,τι μπορούν για να επανορθώσουν, αναζητώντας την έγκριση των άλλων, ή δεν κάνουν τίποτα για να αποφύγουν την επίκριση και την απόρριψη.
Άτομα με την ψυχοσύνθεση του θύματος παρουσιάζουν έντονη παθητικότητα και χαμηλή αυτοεκτίμηση, υποτιμούν τις ικανότητές τους και αισθάνονται ανίκανα να αντιμετωπίσουν δύσκολες καταστάσεις. Επίσης, αποφεύγουν να αναλάβουν την ευθύνη για ό,τι κάνουν και κατηγορούν τους άλλους.
Κάνουν υποχωρήσεις, δε συγκρούονται, δε διαφωνούν για να μη χάσουν την αγάπη των γύρω τους και στηρίζονται αποκλειστικά σε αυτούς.
Μπορεί να νιώθουν πικρία, να λυπούνται τον εαυτό τους και να αισθάνονται ότι η ζωή είναι άδικη και ότι τιμωρούνται απ’ αυτήν. Τέλος, εμπλέκονται σε σχέσεις θύτη-θύματος, οι οποίες τα εξουσιάζουν και αναπαράγουν αυτό που τους είναι οικείο.
Η θυματοποίηση συνδέεται με συναισθηματική εξάρτηση από τη συμπεριφορά των άλλων και μετατρέπει τους ανθρώπους σε παθητικούς δέκτες όσων συμβαίνουν, χωρίς να τους επιτρέπει να έρθουν σε επαφή με τα συναισθήματά τους και τις πραγματικές τους ανάγκες.
Τα τρία πράγματα που χρειάζεται κάποιος για να γίνει θύμα είναι ένας ενεργός θύτης, η έλλειψη ικανοποιητικής προστασίας και ένας κατάλληλος στόχος.
Δεν υπάρχουν παντού θύτες, αλλά και όταν υπάρχουν, ο καλύτερος τρόπος για να τους αντιμετωπίσουμε είναι να είμαστε παρόντες στη ζωή μας, να προστατεύουμε οι ίδιοι τον εαυτό μας και να φροντίζουμε να γινόμαστε λιγότερο ορατοί και ευάλωτοι στόχοι.