Πρώτη φορά ήλθα σε επαφή με το θαυμαστό αυτό μέρος στο Ακρωτήρι, όταν το 1955… έπιασα από τα πρώτα και καλύτερα οικόπεδα εκεί αλλά μετά το εγκατέλειψα γιατί τότε ήταν δύσκολη η οδική επικοινωνία από τα Χανιά.
Τότε, τα μοναδικά παλαιά σπιτάκια ήταν το ταβερνάκι του μπάρμπα Πέτρου Λειβαδιωτάκη, το σπίτι του αλησμόνητου ορειβάτη συνοδοιπόρου Κώστα Κελαϊδή, του δασκάλου Σιγανάκη και ίσως και κάποιο άλλο και αυτό στην είσοδο της περιοχής το Εκκλησιαστικό. Ένα λιμανάκι όμορφο, όχι όπως έφτασε σήμερα.
Στα χρόνια που πέρασαν, ιδίως τα πιο παλιά, γνώρισα καλύτερα αυτόν τον τόπο και θα επιχειρήσω να αναφερθώ στα όποια ενδιαφέροντα σε αυτόν.
Με λίγα λόγια, τα θαυμαστά στην περιοχή του Σταυρού είναι:
– Οι υπέροχες αμμουδιές στο λιμανάκι και βόρεια στο Τηγάνι.
– Το Βενετσιάνικο νταμάρι.
– Το αρχαιολογικό και ιστορικό σπήλαιο του Λερά στην ανατολική μεριά ψηλά. Σε αυτό, το 1960, ανακάλυψα ένα άγνωστο ιερό της Ελληνιστικής περιόδου και παρέδωσα θησαυρό ειδωλίων, κεραμικών και οστράκων κάθε εποχής, στην Αρχαιολογία χωρίς αμοιβή. Επίσης, σε αυτό κρυβόταν, σε δύσκολες ώρες, άνθρωποι της περιοχής και την ονομασία του έλαβε από τον Ακρωτηριανό οπλαρχηγό Στέφανο Λερά που απαγχονίστηκε από τους Τούρκους και η προτομή του έπρεπε να κοσμεί την περιοχή. Τη Νεροσπηλιά πίσω από το Ακρωτήρι Τραχήλι ψηλά.
– Τα θαυμαστά κατακόρυφα βράχια, δυτικά, όπου παλαιότερα είχαν χαραχτεί αναρριχητικές διαδρομές από αναρριχητές του Ορειβατικού Χανίων και όπου φυτρώνει το θαυματουργό δίκταμο.
– Οι πάνω από αυτά τα βράχια τρεις βουνοκορφές, οι Βάρδιες, με υψόμετρα 340 μ., 221μ., και 200 μ., και μια πεζοπορία ως αυτές από τη χαράδρα Μαντά, προσφέρει μια μοναδική εμπειρία και μοναδικό θέαμα προς όλες τις πλευρές. Λέγεται ότι στα αρχαία χρόνια οι δυο από αυτές, όπως από μακριά φαίνονται σαν γυναικεία στήθη, εθεωρούνταν το στήθος της νύμφης Ακακαλλίδας.
– Η πεζοπορία από το ρέμα Μαντά προς το παλαιό ερειπωμένο Γκαλαγκάδω και σπηλαιώδες εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου του Απιδιώτη ή και πιο μέσα ως το Στρογγυλό Κεφάλι, στα 275 μ. υψόμετρο, όπου και η τοποθεσία Αγριμόκουρτα, αφού πριν από 400 χρόνια τα εκεί υπάρχοντα αγρίμια έφθαναν ξημερώματα για να πιουν νερό από το εκεί σπήλιο της Κατεβατής. Η πεζοπορία αρχίζει από τον Νερόκαμπο όπου και πάλι από τα αγρίμια, ονομασία Μονοκέρατο.
– Η από χρόνια πραγματοποιούμενη από μικρά γκρουπ πεζοπορική διαδρομή από Γουβερνέτο με έξοδο για Σταυρό από Παλιό Γκαλαγκάδω – Μαντά.
– Μετά το Ακρωτήρι Τραχήλι, πάνω στο μονοπάτι, υπάρχουν ακόμη τα υπολείμματα μαρμαρόμυλου. Ένα πρωτόγονο εργαστήρι, όπου με τη βοήθεια γαϊδάρου γύριζε και αλέθονταν μαρμαρόπετρες από εκεί για μαρμαρόσκονη και επίσης παραδοσιακά ασβεστοκάμινα.
– Στο ρέμα Μαντά, μέσα δεξιά, το ωραιότερο σπήλαιο του Ακρωτηρίου, το Αρκαλόσπηλιο και πριν την είσοδο του Μαντά, δεξιά, το σπήλαιο του Φονέ.
– Παραθαλάσσια διαδρομή με θαυμαστή Καμαρέλλα, ένα τεράστιο βράχο με άνοιγμα για διέλευση από κάτω πλεούμενου. Ένα σπήλαιο χαμηλά στην επιφάνεια της θάλασσας, με πολύ χαμηλή είσοδο για βάρκα, όπου μέσα έχει πηγή νερού. Ένα τεράστιο ανοιχτό σπήλαιο – βραχοσκεπή σαν μικρό λιμάνι όπου είναι όμορφα για κολύμπι.
– Τέλος, το θαυμαστό Αυλάκι του Αγίου (Γουβερνέτο).
Και φυσικά, το μεγάλο γεγονός για τον Σταυρό, η λήψη μερικών σκηνών της κινηματογραφικής ταινίας “Ζορμπάς” και κυρίως το ασυναγώνιστο συρτάκι με τον Άντονι Κουίν. Μπορεί να υπάρχει, αλλά θα ήταν καλό να τοποθετηθεί κάποια ανεξίτηλη πινακίδα για το γεγονός, με κάποιες σχετικές φωτογραφίες.
