Δεν μπορώ να φανταστώ τίποτα πιο βαρετό απ’ το να ξενυχτήσω με μια κοπέλα που δεν έχει διαβάσει Ρόμπινς, είπε και πρόσθεσε: ίσως, τώρα που το σκέφτομαι ξανά, η αφήγηση ενός μεσήλικα, πρώην bon-viveur και νυν χρεοκοπημένου, που δηλώνει πως γνωρίζει τα πάντα, να είναι πιο βαρετή… ή μάλλον όχι· τα κωμικά στοιχεία θα είναι τόσα πολλά, παρότι, τηρώντας τα προσχήματα, δεν θα μπορείς να γελάσεις. Ζήτησα διευκρινίσεις: εννοείς μια κοπέλα που δεν της αρέσει ο Ρόμπινς φαντάζομαι. Όχι, ακόμα και αν δεν της αρέσει, η ελάχιστη επαφή με τον κόσμο του μπάρμπα Τομ αρκεί για να σε διαφθείρει. Ήμουν είκοσι χρονών, δεν είχα διαβάσει Ρόμπινς και τα σεξουαλικά μου κριτήρια δεν ήταν τόσο αυστηρά.
Αργότερα εκείνη τη χρονιά διάβασα τον Τρυποκάρυδο. Εγκεφαλική έκρηξη. Για μένα, σε ένα πακέτο Camel, η πλέον δυναμική εικόνα, μέχρι τότε, ήταν το θανατηφόρο περί καπνίσματος μήνυμα, ούτε κινούμενα φύλλα φοίνικα, ούτε χαρέμια, ούτε ερωτικές ιστορίες. Ενα άψυχο σκίτσο, καμία στερεοσκοπική εμπειρία. Η έκρηξη ήταν εγκεφαλική και όχι συναισθηματική, καθώς προσπαθούσα με όλες μου τις δυνάμεις να ακολουθήσω το αχαλίνωτο άτι της φαντασίας του, λίγες μέρες μετά το τέλος της ανάγνωσης, και αφού η εμπειρία κατακάθησε, εμφανίστηκε και το συναίσθημα· ήταν πρωί. Με τον πρώτο μου μισθό αγόρασα ακόμα τρία βιβλία του, τα υπόλοιπα έγιναν εισιτήρια του τρένου.
Για χρόνια, ο Ρόμπινς ήταν το αντίδοτο μιας φοβίας μου σχετικά με την ανάγνωση. Θα έφτανα, λέει, μια μέρα σε ένα βιβλιοπωλείο και δεν θα έβρισκα κάποιο βιβλίο να με συγκινεί. Τότε, σκεφτόμουν, θα αγόραζα τον Χορό των εφτά πέπλων, το μοναδικό μυθιστόρημα του Αμερικανού συγγραφέα που δεν είχα έως τότε διαβάσει, και έτσι θα κέρδιζα τον απαραίτητο χρόνο μέχρι να βρω το επόμενο βιβλίο. Φοβία αβάσιμη, δίχως λογική εξήγηση -τι άλλο όμως είναι μια φοβία άραγε;- που πλέον με κάνει και γελάω, όμως τότε μου δημιουργούσε ανασφάλεια.
Πέρυσι, κλείνοντας έναν ακόμα προσωπικό λογαριασμό με το παρελθόν, διάβασα τον Χορό των εφτά πέπλων. Λίγες εβδομάδες αργότερα διάβασα το μυθιστόρημα του Pollock “Πάντα ο διάβολος”.
Ανάμεσα σε άλλα ανατράπηκε και ο τρόπος που προσέγγιζα έως τότε το έργο του Ρόμπινς. Για μένα ο Ρόμπινς ήταν ένας ικανότατος συγγραφέας, με τρομερή οξυδέρκεια, ασύγκριτη φαντασία και θανατηφόρα αίσθηση του χιούμορ· και συνεχίζει να είναι. Όμως, είναι και κάτι άλλο: η σκοτεινιά των μεσοδυτικών πολιτειών. Αλλωστε: χιούμορ είναι, όταν κανείς παρόλα αυτά γελά. Και ο Ρόμπινς σίγουρα ξέρει να γελά, δίχως να υπεκφεύγει της καθημερινότητας. Το πρίσμα ανάγνωσης μετατοπίστηκε δια παντός.
Πρώτη ανάγνωση, μετά τη μετατόπιση, το τελευταίο του βιβλίο. Δυστυχώς, μάλλον πρόκειται για το οριστικά τελευταίο. Η έκδοσή του ήταν μια έκπληξη, αν και κάπου κάτι είχα διαβάσει σχετικά. Θιβετιανή ροδακινόπιτα, λοιπόν!
Υπάρχουν συγγραφείς, και ο Ρόμπινς είναι αδιαμφισβήτητα ένας απ’ αυτούς, που ο τρόπος τους να αφηγούνται μου δημιουργεί τέτοια έξη -έλξη ήθελα να γράψω αλλά η λανθάνουσα γλώσσα κ.τ.λ. κ.τ.λ.- που ό,τι και αν αποφασίσουν να γράψουν και να διηγηθούν, εγώ πρόθυμα θα τους ακολουθήσω. Δεν θυμάμαι ποια μπορεί να ήταν η τελευταία αυτοβιογραφία που διάβασα, δεν είναι το αγαπημένο μου είδος άλλωστε. Όμως, δεύτερη φορά δεν το σκέφτηκα πριν γυρίσω την πρώτη σελίδα. Ο τρόπος με τον οποίο προσλαμβάνει την πραγματικότητα είναι ίσως ό,τι πιο ενδιαφέρον έχει να επιδείξει το αυτοβιογραφικό ταμείο που κάνει ο μπάρμπα Τομ, λίγο πριν από το τέλος. Κανένας διδακτισμός και καμία σπουδαιοφάνεια δεν εισχωρεί, μόνο μια χορταστική λίστα με παρομοιώσεις προστίθεται στις ήδη υπάρχουσες, κάτι που είναι σαν κάτι άλλο και επίσης σαν κάτι άλλο και επιπροσθέτως σαν κάτι άλλο ακόμα και τα λοιπά και τα λοιπά, και το απίστευτο είναι πως καμία από τις παρομοιώσεις δεν μοιάζει ψεύτικη ή τραβηγμένη, απλώς δεν έτυχε εσύ να κάνεις τη συσχέτιση πριν. Ενα συναίσθημα ευεξίας, ναι ευεξίας, αυτό είναι το κατάλληλο συναίσθημα για να περιγράψει κανείς την ανάγνωση της Θιβετιανής ροδακινόπιτας, ένα άθροισμα αντιθέτων, κατά τη συμβατική θεωρία, εννοιών, που ως εκ θαύματος ισορροπούν, σε ένα σημείο γεωμετρικά μη αποδεκτό· η ένωση του τραγικού με το κωμικό, της ομορφιάς με την ασχήμια, του ρομαντισμού με την σκληρότητα, της φαντασίας με την πραγματικότητα, του μύθου με τον λόγο, του μυαλωμένου με το χαζοχαρούμενο, του ιερού με το βέβηλο. Τυπικός Ρόμπινς, δηλαδή!
Υ.Γ. Τώρα το αποκούμπι δεν μπορεί να είναι άλλο παρά η επιστροφή στον Τρυποκάρυδο.
