“Έσβησε” στα 97 της χρόνια η αγαπημένη και πολυμεταφρασμένη συγγραφέας Αλκη Ζέη. Στο σπίτι της με τα παιδιά της, την Ειρήνη και τον Πέτρο. Η πολιτική της κηδεία θα γίνει την Τρίτη στις 12 μ.μ από το Α΄Νεκροταφείο, όπου αναπαύεται και ο σύζυγος της Γιώργος Σεβαστίκογλου.
Τελευταία της δημόσια παρουσία ήταν τον Δεκέμβριο του 2019 στην κατάμεστη, από ενήλικες και μαθητές σχολείων, αίθουσα του Μεγάρου Μουσικής, σε μια τιμητική βραδιά που διοργανώθηκε με αφορμή την κυκλοφορία του τελευταίου της βιβλίου «Ένα παιδί από το πουθενά» (εκδ.Μεταίχμιο).
Η ‘Αλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 1923 και πέρασε τα πρώτα παιδικά της χρόνια στη Σάμο, απ’ όπου καταγόταν η μητέρα της. Όταν άρχισε το σχολείο, η οικογένειά της εγκαταστάθηκε στο Μαρούσι και στη συνέχεια στην Αθήνα.
Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας.
Η σχέση της με το γράψιμο ξεκίνησε από τα γυμνασιακά της χρόνια, γράφοντας έργα για το κουκλοθέατρο, διηγήματα και νουβέλες, που δημοσιεύονταν σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά. Παράλληλα με το γράψιμο, αγωνίστηκε ενεργά για την ελευθερία, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη δημοκρατία, συμμετέχοντας στο αριστερό κίνημα από τα χρόνια της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα. Η συμμετοχή της σ’ αυτό τον αγώνα καθόρισε την προσωπική ζωή της. Από το 1952 μέχρι το 1964 έζησαν μαζί με τον άντρα της, τον θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου, σαν πολιτικοί πρόσφυγες στη Σοβιετική Ένωση, αρχικά στην Τασκένδη και ύστερα στη Μόσχα, όπου γεννήθηκαν και τα δυο παιδιά τους. Επέστρεψαν στην Ελλάδα το ’64 για να ξαναφύγουν το ’67 στο Παρίσι, όπου παρέμειναν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’70 λόγω της δικτατορίας.
Ο καθαρός τρόπος γραφής της, η γλωσσική αρτιότητα, η κριτική στάση απέναντι σε πρόσωπα και καταστάσεις, το χιούμορ και η διεισδυτική ματιά στα γεγονότα, είναι τα χαρακτηριστικά των έργων της ‘Αλκης Ζέη που το έχουν κάνει να αγαπηθεί από το ελληνικό και το ξένο αναγνωστικό κοινό.
Εκτός από την «Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα», τα βιβλία της απευθύνονται κυρίως στα παιδιά και τους εφήβους, πάντα όμως διαβάζονται με μεγάλη ευχαρίστηση και από τους ενήλικες. Εμπνέονται από προσωπικές της εμπειρίες υφαίνοντας την υπόθεσή τους παράλληλα με ιστορικά γεγονότα. Τα θέματα που πραγματεύονται είναι καθημερινά και πανανθρώπινα.
Το «Καπλάνι της βιτρίνας», το πρώτο της μυθιστόρημα, υπήρξε έργο – σταθμός για την ελληνική παιδική λογοτεχνία και θεωρείται πλέον ένα κλασικό έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας για παιδιά, με συνεχείς επανεκδόσεις από το 1963 που πρωτοκυκλοφόρησε στην Ελλάδα και πολλές μεταφράσεις και διακρίσεις στο εξωτερικό. Τα βιβλία της «Σπανιόλικα παπούτσια και άλλες ιστορίες» και «Με μολύβι Φάμπερ νούμερο 2» αποτελούν ιδιότυπες αυτοβιογραφίες της συγγραφέα με πολιτικά και υπαρξιακά στοιχεία που διατρέχουν όλη της τη ζωή.
Η ‘Αλκη Ζέη έγινε πρέσβειρα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό, καθώς το σύνολο του έργου της είναι μεταφρασμένο και κυκλοφορεί σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο. Η ίδια έχει επίσης μεταφράσει από τα γαλλικά, τα ιταλικά και τα ρωσικά αρκετά βιβλία, ανάμεσα στα οποία έργα των Τζιάννι Ροντάρι και Βέρα Πανόβα.
Συλλυπητήρια από τον πολιτικό και πνευματικό κόσμο
Με ένα tweet αποχαιρέτισε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, την Άλκη Ζέη. «”Η γιαγιά Άλκη”, όπως ήθελε να τη λέμε, δεν είναι πια εδώ. Πιο φτωχά τα ελληνικά γράμματα χωρίς τη γραφή της, πιο λυπημένη η κοινωνία μας χωρίς τη φωνή της. Συλλυπητήρια στους δικούς της ανθρώπους», έγραψε σε ανάρτησή του ο πρωθυπουργός.
«Με το έργο της και τη δημιουργική κοινωνική της παρουσία, η ‘Αλκη Ζέη χαρακτήρισε και άφησε το αποτύπωμά της σε μια ολόκληρη κατηγορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Μαζί της μεγάλωσαν διαδοχικά γενεές. Γιαγιάδες και παππούδες, αλλά και τα παιδιά τους, γονείς οι ίδιοι σήμερα, και τα δικά τους παιδιά» αναφέρει στο συλλυπητήριο μήνυμά της η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.
Συλλυπητήριο μήνυμα για τον θάνατο της Άλκης Ζέη απέστειλε, με ανακοίνωσή του ο ΣΥΡΙΖΑ. «Η απώλεια της Άλκης Ζέη, που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 97 ετών, μας γεμίζει με θλίψη», αναφέρει η ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ και προσθέτει: «Η Άλκη Ζέη, που συντρόφευε με τα σπουδαία μυθιστορήματά της τα νεανικά μας χρόνια, ήταν μία από τις συγγραφείς που καθόρισαν με τη γραφή τους την παιδική λογοτεχνία της Ελλάδας. Συνέγραψε δεκάδες βιβλία, τα οποία αποτύπωσαν με το δικό της ιδιαίτερο ύφος την ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας και τους αγώνες του ελληνικού λαού».
Συλλυπητήριο μήνυμα για τον θάνατο της Άλκης Ζέη απέστειλε, μέσω Facebook, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας. «Χωρίς την Άλκη Ζέη αισθανόμαστε όλοι λίγο ορφανοί. Περπατήσαμε με τον Πέτρο στον “μεγάλο περίπατο”, θαυμάσαμε το “καπλάνι της βιτρίνας”, ακούσαμε τις ιστορίες του “ψεύτη παππού”. Συγκινηθήκαμε, κλάψαμε, ζήσαμε τις περιπέτειες των ηρώων της, αισθανθήκαμε διαβάζοντας τα βιβλία της τι σημαίνει αγάπη για την πατρίδα, την ελευθερία, τη δημοκρατία. Βαθιά προοδευτική, η Άλκη Ζέη ακολούθησε τη διαδρομή της Αριστεράς, κυνηγήθηκε, εξορίστηκε, διώχτηκε, δίνοντας ένα έξοχο παράδειγμα αφοσίωσης στις ιδέες με τη ζωή και το έργο της. Θα είναι πάντα μαζί μας με τα βιβλία και την αθωότητα των ηρώων της», έγραψε ο κ. Τσίπρας.
«Αποχαιρετούμε με θλίψη την Άλκη Ζέη, που με τα εξαίσια διηγήματα και μυθιστορήματά της ανατράφηκαν ήδη τρεις γενιές» αναφέρει το ΚΚΕ σε ανακοίνωσή του για το θάνατο της σπουδαίας συγγραφέα. «Τα έργα της αποτέλεσαν τομή στην παιδική-εφηβική λογοτεχνία για το πρωτοπόρο ιδεολογικό, πολιτικό περιεχόμενό τους, σε πείσμα του κυρίαρχου αφηγήματος ότι η πολιτική σκοτώνει τη λογοτεχνία. Είναι έργα που βοηθούν τους νέους ανθρώπους να αναγνωρίσουν την αξία των κοινωνικών αγώνων, να συμμεριστούν τα μεγάλα κοινωνικά ιδανικά, να αγαπήσουν εκείνους που τα υπερασπίζονται, θυσιάζοντας ακόμη και τη ζωή τους, σε αντίθεση με τον ατομικισμό, τη ματαιοδοξία, την ιδιοτέλεια που καλλιεργεί το κυρίαρχο σύστημα από τα παιδικά κιόλας χρόνια» υπογραμμίζει το ΚΚΕ.
«Η μεγάλη κυρία του παιδικού βιβλίου, η αγαπημένη συγγραφέας μικρών και μεγάλων, και ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, Άλκη Ζέη, έφυγε από κοντά μας, γεμίζοντάς μας με απέραντη θλίψη», αναφέρει η Εταιρεία Συγγραφέων, πληροφορούμενη τον θάνατό της.
Τη θλίψη τους για την απώλεια της μεγάλης συγγραφέως Άλκης Ζέη εκφράζουν, με ανακοίνωσή τους οι Πρυτανικές Αρχές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Αποχαιρετώντας ένα «επιφανές μέλος της οικογένειάς του», το ΑΠΘ υπενθυμίζει ότι η Άλκη Ζέη είχε αναγορευθεί Επίτιμη Διδάκτορας του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης της Παιδαγωγικής Σχολής του ΑΠΘ τον Οκτώβριο του 2014.
