Δυο πολύ ενδιαφέροντα βιβλία, το ένα με θρύλους και το άλλο με παραμύθια, δόθηκαν στην κυκλοφορία τον τελευταίο καιρό. Και τα δυο είναι γραμμένα από υπεύθυνους και ταλαντούχους Κρητικούς, τον Θανάση Δεικτάκη και τον Αριστοφάνη Χουρδάκη, που επανειλημμένα έχουν δώσει δείγματα του σεβασμού και της αγάπης τους στον λαϊκό μας πολιτισμό. Αξίζει και στα δυο βιβλία να γίνουν καλοτάξιδα!
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΕΙΚΤΑΚΗΣ: ΓΡΑΜΠΟΥΣΙΑΝΟΙ ΤΟΠΟΙ ΚΑΙ ΘΡΥΛΟΙ
Οταν πριν από 14 χρόνια οι “Γραμπουσιανοί τόποι και θρύλοι” είχαν έρθει στα χέρια μου είχα εντυπωσιαστεί από το πλήθος των θρύλων καθώς και τη θαυμάσια περιγραφή των τόπων. Είχα επίσης εντυπωσιαστεί από την πανέμορφη γοργόνα έργο του ζωγράφου – αγιογράφου Νίκου Γιαννακάκη να τραγουδεί μπροστά στο κάστρο της Γραμπούσας καθώς και την όλη, την εκφραστικότατη, εικονογράφηση που ο ίδιος είχε επιμεληθεί.
Τότε είχα γράψει στο περιοδικό “Πνευματικά Χανιά”: «Αφιερωμένο στους Γραμπουσιανούς αγωνιστές της λευτεριάς, το νέο βιβλίο του Θανάση Δεικτάκη, είναι μια αξιόλογη πνευματική προσφορά στον τόπο του και γενικότερα στην Κρήτη.
Ο Δεικτάκης χρόνια τώρα μοχθεί και ποικιλότροπα προβάλλει την αγαπημένη του Γραμπούσα. Η νέα σειρά πεζογραφημάτων “Γραμπουσιανοί τόποι και θρύλοι” είναι μια προσπάθεια περιγραφής και καταγραφής των αληθινά μαγευτικών τόπων και των ωραίων θρύλων της περιοχής.
Είναι ένα ξαναζωντάνεμα της ιστορίας του αιματοποτισμένου τόπου που (από στόμα σε στόμα) πέρασε στο χώρο του θρύλου.
Κείμενα αξιόλογα, καλογραμμένα, που συναρπάζουν τον αναγνώστη».
Τώρα, με την Β’ έκδοση, (επηυξημένη και βελτιωμένη) ο αναγνώστης (μέσα στις 224 σελίδες του καταστόλιστου με έγχρωμες φωτογραφίες βιβλίου), γνωρίζει καλύτερα την ηρωική επαρχία όπως αποτυπώνεται στους θρύλους και τις παραδόσεις της, συνομιλεί με τους ανθρώπους στις καλές και τις κακές στιγμές τους και απολαμβάνει έστω και μέσα από τα πολύ καλογραμμένα κείμενα του συγγραφέα, τις αξεπέραστες κισαμίτικες ομορφιές. Μαζί μ’ αυτά θα πλουτίσει τις γνώσεις του από το πλήθος των τοπωνυμίων που διασώζει ο Δεικτάκης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη γενικότερη ιστορία του τόπου.
Ξεχωριστή εντύπωση προκαλεί στον αναγνώστη η ιδιαίτερα άγρια συμπεριφορά των Τούρκων καταπιεστών, αλλά και το αντίθετό της, καθώς και οι θρύλοι που αναφέρονται στην τιμωρία αγάδων και άλλων βασανιστών του κισαμίτικου λαού, αλλά στη θαυμαστή βοήθεια που δέχτηκαν κάποιοι Τούρκοι που επικαλέστηκαν τη βοήθεια του Χριστού και των Αγίων.
Οι “Γραμπουσιανοί τόποι και θρύλοι” του Δεικτάκη είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο. Τυχερή η Κίσαμος που στο πρόσωπο του διαλεχτού παιδιού της, βρήκε τον άξιο καταγραφέα της φυσιογνωμίας, του ήθους και του πολιτισμού της.
ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ ΧΟΥΡΔΑΚΗ: ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΠΕΔΙΑΔΑΣ Β’
Ο Αριστοφάνης Χουρδάκης είναι πράγματι ο χαλκέντερος συλλογέας και κατάγραφέας του κρητικού λαϊκού πολιτισμού. Και τι δεν έχει καταγράψει! Εύθυμες κρητικές ιστορίες, μύθους, ξετσίπωτα, ιστορίες της τουρκοκρατίας μα πάνω απ’ όλα τα πανέμορφα παραμύθια μας! Δεκαέξι τόμοι με κρητικά παραμύθια, με τελευταίο το δεύτερο βιβλίο με “Παραμύθια Επαρχίας Πεδιάδας” είναι ένας μοναδικός θησαυρός που έχει διασωθεί και βρίσκεται στη διάθεση όλων μας.
Στις 208 σελίδες του τόμου έχουν αποθησαυριστεί 23 παραμύθια από την επαρχία Πεδιάδας, όπως τα είχαν διηγηθεί στον καταγραφέα κάτοικοι της περιοχής, που τα κρατούσαν μέσα τους θησαυρό πολύτιμο, στο πείσμα της υλιστικής εποχής μας.
Μερικά από τα παραμύθια του τόμου βρίσκονται και σε άλλους τόμους των παραμυθιών του Χουρδάκη, αλλά στην παραλλαγή που παρουσιάζονται φανερώνουν τον πλούτο της κρητικής ψυχής και σ’ αυτόν τον τομέα.
Ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτη είναι και η επιβίωση, σε μερικά παραμύθια, άθλων που παραπέμπουν σε ήρωες της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας.
Εντύπωση επίσης προκαλεί το πλήθος των παραμυθιών της επαρχίας. Τέσσερις τόμοι δημοσιευμένοι και ένας ακόμη που μάλλον σύντομα πρόκειται να εκδοθεί είναι ένας όγκος λαϊκού πολιτισμού που προκαλεί θαυμασμό.
Σίγουρα είναι αλήθεια αυτό που γράφει ο Αριστοφάνης στον πρόλογο του τόμου «Η επαρχία Πεδιάδας είχε ένα ισχυρό πνευματικό υπόβαθρο στον λαϊκό λόγο.
Γι’ αυτό και δεν ήταν τυχαία η μεγάλη συγκομιδή παραμυθιών από τα περισσότερα χωριά, μια συγκομιδή που συνεχώς πλουτιζόταν με νέα παραμύθια (από τις μαζώχτρες, τους βοσκούς, τους εργάτες, τους μεταπράτες…). Ολα τα παραμύθια που ερχότανε με τους παραπάνω τρόπους τα αφομοίωναν με τον καιρό οι Πεδιαδίτες και τα έκαναν πεδιαδίτικα…».
Η γλωσσική επιμέλεια του Α. Λενακάκη και η λιτή εικονογράφηση τού Μανώλη Ηρ. Σπανάκη βοήθησαν στην καλύτερη παρουσίαση των παραμυθιών.
Λίγοι τόποι έχουν τέτοιο πολιτιστικό πλούτο! Λίγοι τόποι μπορούν να καυχηθούν για το πλήθος των παραμυθιών που διαθέτουν.
Δίκαια επομένως η επαρχία Πεδιάδας μπορεί να υπερηφανεύεται και για τον πολιτιστικό της πλούτο, αλλά και για τον ακάματο καταγραφέα που γέννησε. Τον πολυβραβευμένο (ακόμη κι από την Ακαδημία Αθηνών) Αριστοφάνη Χουρδάκη που μια ζωή περιδιαβαίνει τα χώματά της, αφουγκράζεται, καταγράφει και διασώζει…
