Το ζήτημα είναι απλό. Πως δύναται σήμερα να υπάρξει η αρμονική συνύπαρξη θρησκείας και επιστήμης. Αναφέρεται συχνά η αναγκαιότητα της θρησκείας, σε οποιαδήποτε κοινωνία, σε κάθε εποχή. Αν όμως, οι θρησκείες είναι πάνω από όλα απόπειρες ερμηνείας του κόσμου, προσκρούουν πάνω στην ανάγκη μας για ορθολογική βεβαιότητα.
Πάντα υπάρχει ο πόθος για γνώση. Ο πόθος για γνώση, αν και ελάχιστοι τον νιώθουν, ακόμη και ανάμεσα σε ερευνητές. Πολλοί ερευνητές αρκούνται στο να κάνουν καριέρα, και λοξοδρομούν μόλις τους δοθεί η ευκαιρία σε διοικητικά καθήκοντα. Κι όμως, ισχύει κάτι που είναι εξαιρετικά σημαντικό για την ιστορία της ανθρωπότητας. Μια ολιγάριθμη ομάδα ατόμων, το πολύ μερικές εκατοντάδες άτομα σ’ όλο τον πλανήτη, αποδύεται με λύσσα σε μια πιο δύσκολη, πολύ αφηρημένη κι απόλυτα ακατανόητη στους αμύητους δραστηριότητα.
Αυτοί οι άνθρωποι μένουν για πάντα άγνωστοι στον υπόλοιπο πληθυσμό, δεν ξέρουν από εξουσία, ούτε από περιουσία, ούτε από τιμές. Κανείς δεν είναι ικανός να κατανοήσει την ευχαρίστηση που τους παρέχει η περιθωριακή τους δραστηριότητα. Ωστόσο, αποτελούν την πιο σημαντική δύναμη στον κόσμο, κι αυτό για έναν απλούστατο λόγο: κατέχουν τα κλειδιά της ορθολογικής βεβαιότητας. Καθετί που ανακηρύσσουν αληθινό, αργά ή γρήγορα, γίνεται αποδεκτό ως αληθινό κι απ’ τον υπόλοιπο πληθυσμό. Ζουν σαν κοσμοκαλόγεροι για την έρευνα, από πόθο για τη γνώση. Μόνον αυτοί διαθέτουν πραγματική πνευματική περιέργεια, κι έτσι η μαθηματική απόδειξη, το πειραματικό διάβημα, αποτελούν πια οριστικές κατακτήσεις της ανθρώπινης συνείδησης. Είναι αυτοί που σε πιεσμένο χρόνο ανακάλυψαν το εμβόλιο για τη σύγχρονη πανδημία, και που είναι βέβαιο βάσει πιθανοτήτων, και της αμείωτης προσπάθειάς τους ότι θα βρουν και το οριστικό φάρμακο για τον ιό.
Κι όμως υπάρχει ακόμα το ανείπωτο, που θα αποζητά ικανοποίηση μόνο μέσα από την πίστη, την ελπίδα και την αγάπη. Και μια θρησκεία θα πρέπει να βρει τρόπους να συνυπάρχει με την επιστήμη.
Αγαπητε, κ. Αριστ. Αρχοντακη,
τα θερμα μας συγχαρητηρια για το ανωτερω σπανιο κι εξοχως επικαιρο αρθρο σας, ωστοσο, θα επιστρεψω -ισως αυριο- για την προσθηκη καποιων επισημανσεων και σχολιων μου αναφορικα με το θεμα [Θρησκεια και Επιστημη] της πολυτιμης εργασιας σας. ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ και καλη υγεια στον κοσμο ολακερο. Φιλικα Γιωργος Καραγεωργιου ΧΑΝΙΑ.
Αφορμή να επανέλθω, αγαπητέ κ. Αριστ. Αρχοντάκη, είναι τα πολλά θέματα και κοινωνικά προβλήματα που θίγονται σε ένα τόσο σύντομο αλλά περιεκτικό άρθρο.
Εντύπωση, ωστόσο, προκαλεί η βεβαιότητα, δηλαδή το απόλυτο που διαφαίνεται σε μία σημαντική σας φράση της Τρίτης [3ης] παραγράφου: ” Ωστόσο, αποτελούν [οι εκλεκτοί] την πιο σημαντική δύναμη στον κόσμο, για τον απλούστατο λόγο ότι κατέχουν [;] τα κλειδιά της ορθολογικής βεβαιότητας”.
Ύστερα, ο σημαντικός τίτλος του θέματός σας: ” ΕΠΙΣΤΗΜΗ – ΘΡΗΣΚΕΙΑ”:
Η τελευταία παράγραφος του άρθρου σας, που αναφέρεται έστω ” ξώφαλτσα” στην πίστη, την ελπίδα και την αγάπη!!!
Και τελικά, υπάρχει η ευχή ή επιθυμία να βρεθεί τρόπος η Θρησκεία να συνυπάρχει [να τα βρει δηλαδή] με την Επιστήμη.
Και τί να σχολιάσω και ποιές απαντήσεις θα μπορούσαμε να δώσουμε σε τόσο πολλά ζητήματα που θέτετε με το αξιόλογο λιτό και περιεκτικό άρθρο σας. Δεν φτάνουν ούτε τρεις μεγάλοι τόμοι βιβλίων, για την ερμηνεία κι ανάλυση τόσο σοβαρών κοινωνικών προβλημάτων της Λογικής και της Ηθικής. Και, βέβαια, υπάρχει ατελείωτη άγνοια εμάς των ανθρώπων, όχι μόνο για τον Λόγο του Θεού, αλλά και την κοινωνική πραγματικότητα [social ignorance].
Αμέσως – αμέσως μπροστά μας τίθενται τα κάτωθι:
Τί είναι και ποιά είναι τα ΑΠΟΛΥΤΑ μεγέθη;
Τί είναι η αληθινή Ελευθερία, αγάπη, πίστη κι ελπίδα;
Ποιός, αλήθεια, άνθρωπος ΚΑΤΕΧΕΙ τα κλειδιά της ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗΣ βεβαιότητας;
Τί είναι η ΑΛΗΘΕΙΑ και ποιός είναι η ΑΛΗΘΕΙΑ;
Τί είναι η ΘΕΤΙΚΗ ΓΝΩΣΗ [Τεχνολογία – Πολιτισμός κ.λ.π] και τί η ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΓΝΩΣΗ;
Μπορεί ο εγωκεντρικός άνθρωπος που στηρίζεται και επαίρεται για την αυθυπαρξία κι απομόνωση της ύπαρξης του να γνωρίσει την Αλήθεια;
Τί είναι η ανθρώπινη Δικαιοσύνη και ποιά είναι η Δικαιοσύνη του Θεού; [ Δεν είμαι Θεολόγος και μακάρι να ήμουν]
Γνωρίζουμε εμείς [όσοι θέλουν ελεύθερα] οι Χριστιανοί ευσεβείς τί είναι ο ΑΠΟΦΑΤΙΣΜΟΣ της γνώσης; Απλά, στη γλώσσα της Ορθόδοξης Χριστιανικής Θεολογίας, Αποφατισμός σημαίνει την άρνηση να εξαντλήσουμε τη γνώση της αλήθειας στη ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ του ορισμού της μόνο, αλλά επιζητούμε να θεμελιώσουμε τη γνώση της [όποιας] αλήθειας πάνω στην βιωματική – εμπειρική σχέση κοινωνίας και αγάπης με τον Θεάνθρωπο Θεό, τους συνανθρώπους μας όλους και τα άλλα όντα και δημιουργήματα του σύμπαντος κόσμου. Ρωτήθηκε, κάποτε, ο μέγας ασκητής και άγιος ο Ισαάκ ο Σύρος “Τί εστίν η γνώσις;” κι απάντησε: ” Αίσθησις -όχι συναίσθημα- της ζωής της αθανάτου” Και τον ξαναρώτησαν: “Και τί εστίν η ζωή η αθάνατος;” Και απάντησε: ” Αίσθησις εν Θεώ”
Ωστόσο, αγαπητέ κ. Αρ. Αρχοντάκη, ταυτόχρονα, μέσα στην ορθολογικά οργανωμένη ζωή μας παραμονεύουν – καραδοκούν πολλά ερωτήματα που είναι αδύνατο να υποταχθούν στην απαίτηση για θετική γνώση. Στο σημείο αυτό ανοίγει ένα πελώριο φιλοσοφικό, Θεολογικό και κοινωνικό θέμα κι ελπίζω [παρότι συχνά έγραψα στα “Χ.Ν.”] να τα ξανασυζητήσουμε άλλη φορά. Δεν είναι εύκολα πράγματα αυτά. όμως εμείς οι άνθρωποι αποφεύγουμε το ΑΠΟΛΥΤΟ της Αλήθειας και της Αγάπης….
Αλλά, μιας και αναφερθήκατε με τρόπο απόλυτο για την ορθολογική βεβαιότητα μερικών συνανθρώπων μας, θα πούμε ότι το κύριο γνώρισμα της φυσικής – θετικής γνώσης είναι ότι αυτή [η γνώση] ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ στην ΕΞΕΤΑΣΗ και στην ΕΡΕΥΝΑ και στις ΜΕΘΟΔΟΥΣ τους. Αυτό και μόνο, αγαπητέ κ. Αρ. Αρχοντάκη, δεν αποτελεί ΣΗΜΕΙΟ δισταγμού περί της Αληθείας.
Αντίθετα, η Πίστη [πνευματική γνώση] επιζητεί το καθαρό και απλό φρόνημα, το οποίο είναι μακριά από κάθε πανουργία και από τους τρόπους και τις μεθόδους της έρευνας.
Μολαταύτα, είναι δυνατόν και σε πολλές περιπτώσεις ην φυσική – θετική γνώση να μην είναι ψεκτή κι απορριπτέα. Αλλά αυτό δεν είναι του παρόντος.
Είναι αλήθεια, ότι οι “ΗΘΙΚΕΣ” της Τεχνολογίας – Πολιτισμού και οι αντίστοιχες της Χριστιανικής Θεολογίας, επί πολλούς αιώνες βρίσκονταν σε διαμάχες και σε διαφορετικά χαρακώματα! Ωστόσο, παρά την υψηλή Τεχνολογία και τον ανεπτυγμένο [Δυτικό κυρίως] Πολιτισμό, αυτοί οι δύο εταίροι του σύγχρονου κόσμου μας δεν ΜΠΟΡΟΥΝ -παρά την υψηλή πρόοδο κι ανάπτυξη- δεν μπορούν επαναλαμβάνω να ΥΠΟΣΧΘΟΥΝ την Ελευθερία στον άνθρωπο [Βλ. καταστροφή οικοσυστημάτων, καταστροφή φυσικού περιβάλλοντος, αιφνίδιος κι αργός θάνατος με τα θερμοπυρηνικά και τα πυρηνικά ολοκαυτώματα] και σήκωσαν τα χέρια ψηλά κι απεγνωσμένα ΖΗΤΟΥΝ από την Θεολογια [παρότι δεν είναι αυτό το έργο της] να απαντήσει στα ΗΘΙΚΑ ερωτήματα πουν θέτουν. Και τω όντι, η Χριστιανική Ορθόδοξη Θεολογία ΑΠΑΝΤΑ στα ηθικά διλλήματα κι ερωτήματα του σύγχρονου Πολιτισμού και δίνει μάλιστα και λύσεις:
Αυτά όλα κάθε ένας που νοιάζεται για την αλήθεια εύκολα τα βρίσκει σε γνωστά κείμενα σπουδαίων Καθηγητών μας της Κοινωνικής και Θεολογικής Φιλοσοφίας. Όμως, οφείλω να διακόψω το σχόλιό μου, γιατί είναι ατελείωτα αυτά τα κοινωνικά προβλήματα και, δυστυχώς, άλυτα. Αυτός είναι ο λόγος που στη σύγχρονη κοινωνική πολυπλοκότητα παρατηρείται το κοινωνικό -απαράδεκτο- φαινόμενο του ” ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΟΣ της Κοινωνικής – πνευματικής Ωριμότητας”, που μαστίζει οσημέραι όλη την ανθρωπότητα κι οφείλεται στο άνοιγμα της ψαλίδας ανάμεσα στα δύο βασικά δομικά στοιχεία του ανθρώπου, του νου [λογική-γνώση] και της ψυχής [συναίσθημα- ηθική]. Κι ενώ ο νους με την υψηλή Τεχνολογική ανάπτυξη ΓΙΓΑΝΤΩΘΗΚΕ, η ψυχή παρέμεινε στάσιμη, σχεδόν νάνος.
Με φιλική εκτίμηση, ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ, τα καλύτερα για καλή υγεία και πρόοδο. Γιώργος Καραγεωργίου, συντ/χος νομικός, κοινωνιολόγος ΧΑΝΙΑ.