ΒΑΣΙΛΗΣ Γ. ΧΑΡΩΝΙΤΗΣ
Φίλες και φίλοι, Καλή Παναγία και Χρόνια Πολλά!
Ειδικά για τον Παιδότοπο έγραψε, ύστερα από παράκλησή μου, το κείμενο που φιλοξενείται σήμερα, ανήμερα της μεγάλης γιορτής της Κοίμησης της Παναγίας, ο καταξιωμένος εδώ και πολλά χρόνια ανά το πανελλήνιο, ξεχωριστός πνευματικός δημιουργός τοου τόπου μας δάσκαλος – λογοτέχνης, Βασίλης Γ. Χαρωνίτης. “Θρύλοι και παραδόσεις για τις Παναγίες της Κρήτης και ειδικότερα για τέσσερις απ’ αυτές, μια για κάθε νομό της, το θέμα του. Χαριτωμένος πάντα ο “απαρτισμένος” λόγος του φίλου μου, προπάντων όταν ζωντανεύει τους θρύλους της Κρήτης και μας ξεναγεί στα μονοπάτια του λαϊκού μας πολιτισμού. – “Η Κρήτη των θρύλων” το πιο γνωστό απ’ τα βιβλία του που έχει κάνει πάμπολλες εκδόσεις “κεχαριτωμένος” ο σημερινός του λόγος για την Πάντων Χαρά. Χαρείτε τον!
Σας χαιρετώ με αγάπη όλους!
Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης
δάσκαλος
ΠΑΝΑΓΙΕΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Γράφει ο Βασίλης Γ. Χαρωνίτης
Το Πάσχα του Καλοκαιριού, όπως εύστοχα ο λαός μας έχει ονομάσει την Κοίμηση της Θεοτόκου, δίδει την ευκαιρία να εκφραστεί εντονότερα ο σεβασμός και η αγάπη των Ορθοδόξων Ελλήνων στο πρόσωπο της μητέρας του Χριστού μας.
Το πάνσεπτο όνομα Της, αιώνες βρίσκεται στα χείλη και στην καρδιά μας. Δεκάδες είναι οι αφιερωμένοι ναοί στη χάρη Της. Αμέτρητες οι ονομασίες που της έχει χαρίσει η ευλάβεια και η αγάπη των πιστών. Εκατοντάδες οι παραδόσεις και οι θρύλοι που ο ευσεβής λαός με τη βαθιά και αταλάντευτη πίστη του Της έχει αποδώσει.
Τέσσερις απ’ αυτούς τους θρύλους παραθέτω, περιληπτικά, στη συνέχεια:
ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΗΣ ΧΡΥΣΟΣΚΑΛΙΤΙΣΣΑΣ
Στο δυτικότερο σημείο της Κρήτης,υψώνεται αιώνες τώρα το μοναστήρι της Χρυσοσκαλίτισσας.
Οι πιστοί που συνέρρεαν κάθε Δεκαπενταύγουστο, άκουαν το θρύλο ότι ένα από τα 90 σκαλοπάτια της πετρόχτιστης σκάλας της εισόδου του μοναστηριού ήταν ολό- χρυσο! Απ’ αυτό το σκαλοπάτι το οποίο φανέρωνε τη λαμπρότητα, δηλαδή την πνευματική και την υλική δύναμη που είχε, η Μονή ονομάστηκε Χρυσοσκαλίτισσα! Σύμφωνα με άλλο θρύλο, η εικόνα της Παναγίας στο προσκυνητάρι,είναι ζωγραφισμένη πριν από χίλια χρόνια!
Σήμερα, όσοι αποφασίσουν να οδοιπορήσουν ίσαμ’ εκείνη τη Μονή, ασφαλώς και δεν θα δουν το χρυσό σκαλί του θρύλου. Ίσως αυτό να οφείλεται στο ότι όλοι είμαστε αμαρτωλοί (ουδείς αναμάρτητος) και σύμφωνα με άλλο θρύλο, οι αμαρτωλοί δεν μπορούν να το δουν, μα θ’αποζημιωθούν από τους θησαυρούς και τις ομορφιές της κρητικής φύσης καθώς και από τον πνευματικό πλούτο που χαρίζει κάθε προσκύνημα στον πιστό…
Η ΧΑΡΑΚΙΑΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑ
Δυο χιλιόμετρα περίπου από το Μπαλί Μυλοποτάμου, υψώνεται το «Προσκύνημα Παναγίας, Χάρακα». Ένας ενδιαφέρων θρύλος αναφέρει ότι την εικόνα της Παναγίας είδε επάνω σ’ ένα μεγάλο βράχο βυζαντινή αρχόντισσα που ταξίδευε σ΄εκείνη τη θάλασσα. Εντυπωσιάστηκε, πίστεψε ότι ήταν θαύμα, άφησε χρήματα στους ντόπιους και χτίστηκε το ιερό προσκύνημα, που εξακολουθεί να συγκεντρώνει, ιδιαίτερα κάθε Δεκαπενταύγουστο, αρκετό κόσμο που με πίστη και ευλάβεια τιμά τη Χάρη Της…
Η ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΚΑΡΔΙΩΤΙΣΣΑ
Τον καιρό που οι Τούρκοι σκλαβώσανε την Πόλη και μαγαρίσανε τις εκκλησιές και ποδοπατήσανε τα ιερά και τα όσια, μια εικόνα της Μεγαλόχαρης δεν άντεχε στη σκλαβιά κι έφυγε μακριά. Ήρθε, έτσι λέει ο θρύλος, και κατοίκησε στις βορειοανατολικές πλαγιές των λασιθιώτικων βουνών, δίπλα από τον κεντρικό δρόμο που οδηγεί στο Οροπέδιο, κάπου 7 χιλιόμετρα από το Τζερμιάδω.
Οι Τούρκοι την ανακάλυψαν, την οδήγησαν ξανά στην Πόλη και για να μην μπορέσει να φύγει, την έδεσαν μ’αλυσσίδες σε μια μαρμάρινη κολόνα… Χαμένος κόπος…
Στην αυλή του μοναστηριού που χτίστηκε στο μέρος που κατάφυγε η εικόνα (με την ονομασία Παναγία Καρδιώτισσα) υπάρχει μια κολόνα καρφωμένη στο χώμα και μέσα στο ναό μια χοντρή αλυσίδα, που συντηρούν το γοητευτικό θρύλο…
ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΝΗΣ
Είκοσι χιλιόμετρα περίπου από το Ηράκλειο, νότια του χωριού Βενεράτο, είναι το γυναικείο μοναστήρι της Παλιανής.
Στη νότια πλευρά του ναού, κοντά σε πηγή υψώνεται χιλιόχρονο δέντρο,η «Αγία Μυρτιά».
Σύμφωνα με τον θρύλο, η εικόνα της Παναγίας ζωγραφισμένη μέσα σε κλαδιά μυρτιάς, βρέθηκε θαυματουργικά μέσα σ’ έναν βάτο.
Σ’ εκείνη τη θέση οικοδομήθηκε αρχικά εικονοστάσι για την εικόνα, στην οποία οι πιστοί προσεύχονταν.
Κάποια μέρα τα κλαδιά που ήταν ζωγραφισμένα με την Παναγία, σαν να ζωντάνεψαν. Έγιναν αληθινά κλαδιά τα οποία φυτεύτηκαν, ρίζωσαν και δημιούργησαν ένα μικρό θάμνο μυρτιάς, στη ρίζα του οποίου τοποθέτησαν την εικόνα.
Τότε χτίστηκε ναός και σιγά-σιγά δημιουργήθηκε Μονή, που ονομάστηκε Παλιανή.
Τα χρόνια πέρασαν το μοναστήρι συγκέντρωσε πολλές μοναχές, η μυρτιά έγινε δέντρο σωστό κι έκλεισε στον κορμό του την εικόνα της Παναγίας. Οι καλόγριες την ονόμασαν “Αγία Μυρτιά”. Πιστεύουν ότι είναι ιερό δέντρο κι ότι θαυματουργεί σ’ όποιον σταθεί μπροστά της και με πίστη παρακαλέσει την Παναγία. Διηγούνται πολλά θαύματα που επιτελούνται σ’ αυτό τον χώρο. Λένε ακόμη ότι στα φυλλαράκια, άμα ξεραθούν, σχηματίζεται η μορφή της Παρθένου. Λένε επίσης, ότι απο τα κλαδιά της ξεπετιούνται πάντα νέα βλαστάρια σε σχήμα σταυρού!
Τα βράδια του Δεκαπενταύγουστου γίνονται παρακλήσεις και καθημερινά οι καλόγριες ψάλλουν μπροστά στη μυρτιά ύμνους στην Παναγία.
ΑΛΛΕΣ ΠΑΝΑΓΙΕΣ
Εκτός από τις παραπάνω Παναγίες που έχουν την ομορφιά και τη μαγεία του θρύλου υπάρχουν και δεκάδες άλλες, όπως η Τριμάρτυρη των Χανιών, η Παναγία στην Αρκουδοσπηλιά του Ακρωτηρίου, η Πηγαδιώτισσα στο Θραψανό Πεδιάδας, η Κρουσταλλένια στο Οροπέδιο Λασιθίου, η Παναγία στις Λιθίνες και άλλες που η ίδρυσή τους έχει δεθεί με θρύλους και παραδόσεις που συνεχίζουν να επιβεβαιώνουν τη διαχρονική θεοσέβεια των κατοίκων του τόπου μας.
