Η υποβολή των αιτήσεων – δηλώσεων υποψηφιότητας – συμμετοχής, των υποψηφίων των Γενικών και Επαγγελματικών Λυκείων της χώρας μας που επιθυμούν να συμμετάσχουν στις Πανελλαδικές εξετάσεις του σχολικού έτους 2022-2023 για εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, τούτη τη περίοδο με καταληκτική ημερομηνία την 12 -12-2022, φέρνει στην επιφάνεια το σημαντικό θέμα του περιθωριοποιημένου επαγγελματικού προσανατολισμού στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας.
Φτάνει να σκεφτούμε ότι οι μαθητές/τριες έφτασαν στην τελική ευθεία της επιλογής των σπουδών που επιθυμούν να ακολουθήσουν, χωρίς την απαραίτητη στήριξη από το σχολείο τους, τα δώδεκα χρόνια των σπουδών τους στην Πρωτοβάθμια και στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.
Και τούτο γιατί ο επαγγελματικός προσανατολισμός που θα τους βοηθούσε ουσιαστικά για την επιλογή των σπουδών τους, απουσιάζει ουσιαστικά από τα προγράμματα σπουδών των σχολείων μας σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Απουσιάζει με ό,τι αυτό συνεπάγεται, τόσο για την ατομική ζωή των παιδιών, αυριανών πολιτών της χώρας μας, όσο και για την εξέλιξη της οικονομίας και τη γενικότερη πρόοδο αυτής. Είναι δεδομένο επίσης ότι το πρόβλημα αυτό καθίσταται ακόμα πιο περίπλοκο, καθώς οι μαθητές /τριες καλούνται να αποφασίσουν για το επαγγελματικό τους μέλλον σε ένα ασταθές και εύθραυστο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον για το οποίο είναι δύσκολο να γίνουν προβλέψεις.
Υπό την έννοια αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντικό και αναγκαίο το σχολείο να παρέχει προγράμματα σπουδών συμβουλευτικής για τα παιδιά από μικρή ηλικία που θα τα βοηθήσουν να επιλέξουν τη σχολική και επαγγελματική κατεύθυνση που ταιριάζει στις ικανότητες και κλίσεις τους στην οποία έχουν περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας, αλλά και προσωπικής ευτυχίας.
Ωστόσο με βάση την υπάρχουσα κατάσταση στο Ελληνικό σχολείο καταπατείται, εδώ και χρόνια, ένα ακόμα σημαντικό δικαίωμα των παιδιών που σχετίζεται με τα μελλοντικά όνειρα τους και την περοσωπική τους ολοκλήρωση. Αρκεί να σκεφτούμε ότι ο σχολικός επαγγελματικός προσανατολισμός στη χώρα μας, εξοστρακίστηκε από τα σχολεία της, ως θύμα των συχνών αλλαγών των εκπαιδευτικών συστημάτων αυτής.
Χαρακτηριστική στο σημείο αυτό η φετινή έκθεση Εducation Policy Outlook που αφορά τη χώρα μας, όπως αυτή περιλαμβάνεται στις ετήσιες εκθέσεις παρακολούθησης και χάραξης πολιτικής των εκπαιδευτικών συστημάτων των χωρών του ΟΟΣΑ. Τα στοιχεία βασισμένα στα αποτελέσματα της PIZA 2018, μιλούν από μόνα τους.
Όπως φαίνεται στο διάγραμμα, υπάρχει τεράστιο έλλειμμα συμβούλων επαγγελματικού προσανατολισμού στα σχολεία της χώρας μας. Επίσης ένα ελάχιστο ποσοστό εκπαιδευτικών (~10%) εκτελούν χρέη συμβούλου στα παιδιά.
Ακόμη σύμφωνα με άλλη έρευνα του PIZA 2018 οι προτιμήσεις των δεκαπεντάχρονων μαθητών, στους οποίους εστιάζεται αυτή, συγκεντρώνονται σε μόλις 10 επαγγέλματα, γεγονός που αποδεικνύει ότι οι μαθητές, χωρίς την κατάλληλη ενημέρωση, επιλέγουν επαγγέλματα με βάση την κοινωνική νοοτροπία και τα στερεότυπα που τη διέπουν.
Δεν δίνεται επίσης η δυνατότητα στα παιδιά να καταλάβουν ότι επιλέγουν σπουδές και όχι επάγγελμα, αφού με βάση τα σύγχρονα εργασιακά δεδομένα δεν υπάρχουν πλέον αυτονόητες διαδρομές.
Αξίζει ακόμα να τονιστεί, όπως έχομε κάνει και σε άλλο σημείωμά μας, ότι ο Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός, εδώ και πολλά χρόνια, δεν υπάρχει, ούτε ως μάθημα σε επίπεδο σχολικής μονάδας, πλην της Α΄ Τάξης του ΕΠΑΛ, όπου διδάσκεται το μάθημα “Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός – Ασφάλεια και υγεία στο χώρο εργασίας”.
Η ένταξη επίσης από το προηγούμενο σχολικό έτος του ΣΕΠ στα εργαστήρια δεξιοτήτων της Γ’ Γυμνασίου, στο πλαίσιο της ευρύτερης θεματικής ενότητας «Δημιουργώ και καινοτομώ – Δημιουργική σκέψη και πρωτοβουλία» ελάχιστα οφέλη παρέχει, όχι μόνο εξαιτίας των προβλημάτων που παρατηρούνται στην υλοποίηση των εργαστηρίων, αλλά και εξαιτίας του ελάχιστου χρόνου που πρακτικά αφιερώνεται στην εξοικείωση των μαθητών με τη δεξιότητα της επιλογής του επαγγέλματος.
Σχετικά με τα εργαστήρια δεξιοτήτων που καθιερώθηκαν από πέρυσι και στο Δημοτικό και περιλαμβάνουν ανάμεσα στα άλλα και τον επαγγελματικό προσανατολισμό, ούτε λόγος, αφού, όπως αποδεικνύεται στην πράξη, η εφαρμογή τους στην ουσία είναι δυνητική, ενώ απουσιάζει η κατάλληλη επιμόρφωση της εκπαιδευτικής κοινότητας ώστε να επιτευχθεί ο στόχος.
Τέλος ακόμα περιμένουμε την ίδρυση των Γραφείων Συμβουλευτικής Προσανατολισμού (ΓΡΑΣΥΠ) σε κάθε ομάδα όμορων σχολείων, σύμφωνα με το νόμο 4823/2021 «Αναβάθμιση του σχολείου, ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών και άλλες διατάξεις» με τον οποίο καταργήθηκαν οι υπηρεσίες συμβουλευτικής που παρείχαν μέχρι πρότινος τα Κέντρα Συμβουλευτικής Εκπαιδευτικής Υποστήριξης ( ΚΕΣΥ) προκειμένου να δημιουργηθούν νέες δομές.
Ο ορισμός, μετά από πολύ καθυστέρηση, περίπου στο μέσον της προηγούμενης σχολικής χρονιάς, ενός Υπεύθυνου Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού σε κάθε Δ/νση Β/ Βάθμιας Εκπ/ σης είναι σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στις ανάγκες που υπάρχουν.
Ας σημειωθεί, ότι αυτή την αδυναμία του Δημοσίου Σχολείου να βοηθήσει τα παιδιά με την ανάλογη συμβουλευτική, την αξιοποιεί στο έπακρο, όπως είναι φυσικό, η ιδιωτική πρωτοβουλία με ευκαιριακή παροχή υπηρεσιών, αμφίβολης πολλές φορές ποιότητας προς γονείς και παιδιά.
