Εναλλαγή στη χρήση των µνηµείων στον λόφο Καστέλι ανάµεσα σε δυο διεκδικητές, οι οποίοι – ο καθένας για τους δικούς του σκοπούς- τα διεκδικούν για λογαριασµό τους.
Τα µνηµεία ανήκουν κατά κυριότητα στο Ελληνικό ∆ηµόσιο (δηλαδή σε όλους µας χωρίς εξαιρέσεις) και κατά χρήση στο Πολυτεχνείο Κρήτης για συγκεκριµένους εκπαιδευτικούς σκοπούς. Η απόφαση του Πολυτεχνείου να τα εγκαταλείψει δεν του δίνει και το δικαίωµα να τα διαχειριστεί σαν κτηµατοµεσίτης και µάλιστα µε ευτελή και ψευδεπίγραφα ανταλλάγµατα. Ούτε δίνει το δικαίωµα σε οποιαδήποτε «κατάληψη» να τα θεωρήσει ιδιοκτησία της -όσο αξιόλογο πολιτιστικό έργο και αν προσφέρει- και να παρακολουθούµε οι υπόλοιποι φορείς και πολίτες αυτήν την εµµονή στην επίτευξη του στόχου εκάστου µε τη γελοία εναλλαγή ρόλων και τον διαχειριστή των µνηµείων σε ρόλο Πόντιου Πιλάτου. Μέσα σε αυτό το «παιχνίδι» µπαίνει και το σοβαρό θέµα των βανδαλισµών, που καταγγέλλει η Rosa Nera και που θα πρέπει να διερευνηθεί σε βάθος αν έγιναν και να µας προβληµατίσει γενικότερα.
Ούτε ξενοδοχείο ούτε κατάληψη, είπαµε κάποιοι από την αρχή αυτής της υπόθεσης. Να πάρουν τα µνηµεία µια θέση αντάξια µε την αξία τους και τον ρόλο τους στην Ιστορία του τόπου, λαµβάνοντας υπόψη ότι πρόκειται για το χρονικό επιστέγασµα µιας µακράς πορείας της πόλης µας στον ίδιο χώρο. Για να µην µπούµε στον άχαρο ρόλο ανταλλαγής γνωµών και απόψεων, όταν δεκάδες σηµαντικά αλλά µικρότερης σηµασίας δηµόσιου χαρακτήρα κτήρια παραµένουν χωρίς χρήση, περιµένοντας τη σειρά τους, ας δούµε ποια πρόταση ταιριάζει και συγκεντρώνει τα περισσότερα στοιχεία, να την προωθήσουν τεκµηριωµένα και οµόφωνα αυτοί που πρέπει (Βουλευτές, ∆ήµος, Περιφέρεια, Αντιπεριφέρεια) και εκεί που πρέπει.
Κάποιοι έχουµε προτείνει να στεγαστεί στο κτήριο της Μεραρχίας το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης µε τις αρχειακές και µουσειακές του συλλογές, που σήµερα «στενάζουν» στον ανεπαρκή χώρο που έχει διατεθεί. Για τα άλλα δυο µνηµεία των Φυλακών και των Στρατώνων, ας διατυπωθούν προτάσεις σε όφελος και των φοιτητών του Πολυτεχνείου.
Τα µνηµεία και η ωραιότερη πλατεία της πόλης διατηρούν τον δηµόσιο χαρακτήρα τους και αποτελούν ένα σηµαντικό σηµείο αναφοράς για τους κατοίκους και πόλο τουριστικής έλξης στη σωστή κατεύθυνση.
Τα µνηµεία και η προτεινόµενη χρήση αποτελούν την ιστορική και χρονική κατάληξη του σηµαντικού Αρχαιολογικού Πάρκου, που δηµιουργείται µε τις συνεχιζόµενες εργασίες από τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ και αναπληρώνει την απουσία του Αρχαιολογικού Μουσείου από την παλιά πόλη. Ιδιαίτερης σηµασίας είναι η ανάδειξη της περιόδου της Κρητικής Πολιτείας στα Χανιά, πρωτεύουσας τότε του ηµιαυτόνοµου κράτους.
Η στέγαση του ΙΑΚ στο χώρο συνδέεται άµεσα µε την οµάδα των µνηµείων, που ήδη έχουν ή πρόκειται να αξιοποιηθούν (Μεγάλο Αρενάλι, παλιό Τελωνείο, Νεώρια), και δηµιουργούν µια µεγάλη Πολιτιστική ενότητα υπερτοπικής σηµασίας.
Η µεταστέγαση του ΙΑΚ οπουδήποτε θα απαιτήσει σοβαρές δαπάνες για το Υπουργείο Παιδείας, που είναι αρµόδιο και για το Πολυτεχνείο και για το ΙΑΚ. Η δαπάνη αποκατάστασης της Μεραρχίας (πολύ µικρότερη από όσα ισχυρίζονται Πολυτεχνείο και Belvedere) είναι διαχειρίσιµη είτε από κεντρικούς είτε από περιφερειακούς πόρους και µέσα σε λογικά χρονικά όρια, αντί του προτεινόµενου Ιτζεδίν, που είναι και εκτός αστικού ιστού και χρόνου.
Το ΙΑΚ είναι η τελευταία περιφερειακή υπηρεσία που απόµεινε στα Χανιά, το δεύτερο σε σηµασία Ιστορικό Αρχείο της χώρας και η επί χρόνια απαξίωσή του αποτελεί µια µελανή σελίδα για την πόλη και το νοµό.
Όσον αφορά στην ικανοποίηση των οικονοµικών αναγκών του Πολυτεχνείου, µπορεί να καλυφθεί µε την καταβολή λογικών ενοικίων από το ΙΑΚ και το ∆ήµο µε αντίστοιχη ενοικίαση του σηµερινού κτηρίου του ΙΑΚ και µια ήπια εκµετάλλευση της πλατείας µε ένα κυλικείο.
Τέλος, µια τέτοια χρήση δεν διαταράσσει τη ζωή της συνοικίας που κρατήθηκε σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο αµιγούς κατοικίας, σύµφωνα και µε τις διατάξεις τόσο του ισχύοντος, όσο και του προτεινόµενου Γενικού Πολεοδοµικού Σχεδίου, αντί της προτεινόµενης παρανοµίας της Σύµβασης που έχει υπογραφεί.
Η ώρα µιας υπεύθυνης αντιµετώπισης από όλους αντί του ανούσιου διλήµµατος «ξενοδοχείο ή κατάληψη» και της εναλλαγής των ρόλων νοµίζω πως έφτασε. Και ας µην αφήσουµε κανέναν να µας διχάζει.
*Ο Μιχάλης Ανδριανάκης είναι επίτιµος Έφορος Αρχαιοτήτων
