ΟΥΛΡΙΧ ΜΠΕΚ (1944 – 2015 1η Ιανουαρίου) διάσημος Γερμανός καθηγητής Κοινωνιολογίας – Πολιτικής Φιλοσοφίας – Πολιτισμού
Εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ, τομέας ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΣ, διεύθυνση σειράς – πρόλογος καθηγητής Νίκος Κοτζιάς
Μετάφραση από τα γερμανικά: Γιώργος Παυλόπουλος
Ενα σημαντικό βιβλίο που μέσα στη σημερινή δεινή κρίση επαληθεύτηκαν οι θέσεις, κρίσεις – σκέψεις του διάσημου συγγραφέα του για το σοκ της παγκοσμιοποίησης.
Για το άνοιγμα του παγκόσμιου ορίζοντα, την κοινωνιολογία της παγκοσμιοποίησης, για τη θεωρία – κοντέινερ της κοινωνίας, για τους διεθνικούς κοινωνικούς χώρους, για την κοινωνία των παγκόσμιων ρίσκων, αλλά και για τη μεταδιεθνή πολιτική, για τη μακντολναντοποίηση του κόσμου και τα παράδοξα της πολιτιστικής παγκοσμιοποίησης, για την παγκοσμιοεντοπιότητα, τον παγκοσμιοποιημένο πλούτο και την τοπική φτώχεια, τον καπιταλισμό χωρίς εργασία, τα σκηνοθετημένα μαζικά μποϋκοτάζ, για τους τρίτους πολιτισμούς ή την παγκόσμια κοινωνία των πολιτών με παγκόσμιες πρωτοβουλίες τους, που παράγουν υπο-πολιτική καθώς και για την παγκόσμια κοινωνία ως μια μη δημοκρατική νομιμοποιημένη πολιτική.
Για να εξετάσει στο τρίτο μέρος του έργου του ο Ούρλιχ Μπεκ τις πλάνες του οικουμενισμού, ενώ το τέταρτο μέρος δίνει απαντήσεις επί της παγκοσμιοποιήσεως… Για να ασχοληθεί με την Ευρώπη ως απάντηση στην παγκοσμιοποίηση.
Με μια ματιά: καταστροφή κατ’ επιλογή; Η μετατροπή της Ευρώπης σε κοινωνία βραζιλιάνικου τύπου.
Ομως στο βιβλίο του Μπεκ, που την πρόταση της έκδοσής του είχε ο καθηγητής Νίκος Κότζιας, έχει καταθέσει έναν θαυμάσιο πρόλογο 42 σελίδων με σημαντική ανάλυση – κρίση για όλα τα ενδιαφέροντα περιεχόμενα του βιβλίου που η έκδοσή του ευτύχησε μαζί με τον πρόλογο Ν. Κότζια να έχει και μια θαυμάσια μετάφραση από τον Γιώργο Παυλόπουλο.
Ομως ο Ούρλιχ Μπεκ έφυγε σημαδιακά την πρωτοχρονιά πρωτομηνιά του 2015 αφήνοντας πίσω του το μεγάλο έργο για να το μελετήσουν όλοι οι Ευρωπαίοι και πρώτα οι Γερμανοί, αλλά κι εμείς καθώς και οι σκεπτόμενοι πολίτες σ’ όλο τον κόσμο.
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ – ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Ο Ούρλιχ Μπεκ, ένας από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους Γερμανούς κοινωνιολόγους με διεθνή απήχηση και αναγνώριση, έφυγε πριν 10 μέρες από καρδιακή ανακοπή σε ηλικία 70 χρόνων.
Αυτός με τις θέσεις του και τα έργα του που κυκλοφόρησαν στα γερμανικά, στα αγγλικά και σε πολλές άλλες γλώσσες είχε γράψει και εκδόσει ένα εξαιρετικού ενδιαφέροντος βιβλίο mε τίτλο: Τι είναι παγκοσμιοποίηση – λανθασμένες αντιλήψεις και απαντήσεις – σε μετάφραση από τα γερμανικά Γιώργος Παυλόπουλος. Με σημαντικά προλεγόμενα του καθηγητή Νίκου Κότζια, υπεύθυνου στις επιλογές, στις εισαγωγές προλεγόμενα και στην εποπτεία των σημαντικών βιβλίων της σειράς “Αναστοχασμός”.
ΠΛΟΥΣΙΟ ΣΕ ΟΡΘΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΜΠΕΚ
Τότε, που πρωτοκυκλοφόρησε στη Γερμανία και μετά έναn χρόνο στην Ελλάδα, το βιβλίο του καθηγητή της Kοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μύνστερ (1979 – 1980), αργότερα στο Πανεπιστήμιο της Φραγκφούρτης για να πάρει αργότερα την έδρα του μαθήματος Κοινωνιολογία ΙΙ στο Πανεπιστήμιο του Μπάμπεργκ. Ο Ούρλιχ Μπεκ κατέθεσε πλούσιο επιστημονικό και συγγραφικό έργο, πραγματοποίησε σημαντικές επιστημονικές έρευνες σε πανεπιστημιακό επίπεδο, αλλά και σε έρευνες συνεργασίας με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, με βάση τις πολύπλευρες, αλλά συναφείς, σπουδές του.
ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΟ ΘΥΜΑ ΟΛΕΘΡΙΑΣ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΑΣ
Η ΕΛΛΑΔΑ
Εναρξη νομικά, στροφή στην κοινωνιολογία, στη φιλοσοφία και στην πολιτική επιστήμη… ανέλυσε το μεγάλο – ακόμα ερώτημα: «Τι είναι παγκοσμιοποίηση; – λανθασμένες αντιλήψεις και απαντήσεις». Σ’ αυτό το βιβλίο του που το πρωτοπαρουσιάσαμε στα “Χανιώτικα νέα” λίγο πριν ενσκήψει η βαρύτατη οικονομική κρίση στην Αμερική, στην Ευρώπη και στον κόσμο.
Με “στοχευμένο θύμα” ολέθριας κερδοσκοπίας τη χώρα μας, η οποία ακόμα στενάζει εθνικά και εκβιάζεται λαϊκά με ανευθυνο-υπευθυνότητα όλων μας από τη δημιουργία και συνέχιση ως σήμερα της κρίσης κυβερνώντων και παρακυβερνώντων, πολιτικών, οικονομικών, επιστημονικών και κοινωνικών φορέων μας. Οι οποίοι τώρα, μέσα στην αρένα της προεκλογικής βαναυσότητας κατασφάζονται μεταξύ εαυτών και αλλήλων για το ποιος θα παραπλανήσει, κυρίως, από τους πρωτοστατήσαντες και μεταστατήσαντες, στην κρίση πολιτικούς φορείς και αμφορείς άνδρες και γυναίκες.
ΟΛΟΙ ΛΙΓΟ – ΠΟΛΥ ΓΝΩΡΙΖΑΝ ΤΗΝ ΚΥΟΦΟΡΟΥΜΕΝΗ ΚΡΙΣΗ
Ομως όλοι και όλες γνώριζαν από παλιά (από την τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα και μετά ως σήμερα) περίπου, όλα τα δεδομένα των επερχόμενων καταστάσεων, που είχαν δείξει το βέλος της ροπής τους από τις κρίσεις, από τις εξεγέρσεις του 1968, από τις πετρελαϊκές και οικονομικές μας κρίσεις του ’73, ’85 κ.λπ., τη μέγιστη κρίση της κατάρρευσης της Πρώην Σοβιετικής Ενωσης, τη μετέπειτα πολεμική “θύελλα” της ερήμου στον Περσικό κόλπο του πατέρα Μπους, αλλά και των απάνθρωπων πολέμων που πραγματοποίησε πάλι η Αμερική για έλεγχο με διάλυση της βαλκανικής σε συνεργασία με τη Γερμανία, για την επιβολή μιας νέας τάξης πραγμάτων, σε βάρος της Ελλάδας με τα Σκόπια, Αλβανία, Θράκη, Τουρκία κ.λπ. μέσω της επιβολής της παγκοσμιοποίησης με κυριαρχία της σε όλους τους τομείς των στρατηγικών επιβολών της νέας παγκόσμιας υπερ-ατλαντικής κυριαρχίας, με έκδηλη από χρόνια τη συνεργασία του γερμανικού οικονομικού ελέγχου σε όλη την Ευρώπη.
ΕΠΙΚΡΙΤΗΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΜΕΡΚΕΛ
Για όλα αυτά όμως ο Ούρλιχ Μπεκ ασχολήθηκε με επιστημονική ευθύνη αληθούς κρίσης από τα πρώτα χρόνια της επιστημονικής, κοινωνιολογικής, πολιτικής δραστηριότητάς του. Για να επικρίνει τα τελευταία χρόνια τις πολιτικές εφαρμογές (καταστροφής λαών όπως έγινε με την Ελλάδα) της καγκελαρίου κας Μέρκελ. Πιστεύοντας ότι αυτές οι πολιτικές δεν βοηθούσαν ούτε την ίδια τη Γερμανία, ούτε την Ευρώπη, αλλά ούτε και τον σημερινό και τον αυριανό κόσμο.
ΥΠΕΡΕΘΝΙΚΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ – ΔΙΕΘΝΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑ
Με αυτές τις σκέψεις παρουσίασε στο τολμηρό (1997) βιβλίο του ένα μεγάλο τμήμα της συζήτησης για την παγκοσμοποίηση. Οπου, αναλύει τη θέση του ατόμου – πολίτη και του εθνικού κράτους στο νέο διεθνές περιβάλλον. Καταγράφει, λοιπόν, τις αδύνατες πλευρές και τις νέες θεωρίες της κοινωνιολογίας όσον αφορά την παγκοσμοποίηση. Για τον καπιταλισμό χωρίς εργασία. Για τον υπερεθνικό πλούτο σε αντίθεση με τη διεθνή φτώχεια.
Για να συγκεντρώσει την προσοχή του στην υπερεθνική εκπολιτισμένη κοινωνία και στο λεγόμενο υπερεθνικό κράτος. Οπως και στο πρόβλημα της δημοκρατίας καθώς και για τη θέση του πολίτη, σ’ αυτό τον νέο κόσμο.
Για να αναδείξει ο Μπεκ τις αυταπάτες των οπαδών της παγκοσμιοποίησης, προτείνοντας ένα σύστημα Δημοκρατικών απαντήσεων στην παγκοσμιοποίηση. Ενα σύστημα νέων δομών, σχέσεων και θεσμών…
Στη σημαντική εισαγωγή του βιβλίου (από σελ. 57 – 81) ο καθηγητής Ούρλιχ Μπεκ τη χωρίζει σε τρία μέρη με υπότιτλους:
Ι μέρος: Κατά φαντασία φορολογούμενο
ΙΙ μέρος: Ανάμεσα στην παγκόσμια οικονομία και την εξατομίκευση χάνει το παγκόσμιο κράτος την ανεξαρτησία του. Τι κάνουμε;
ΙΙΙ μέρος: Το σοκ της παγκοσμιοποίησης. Μια συζήτηση που έχει καθυστερήσει.
ΜΑΡΞ ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Στο πρώτο μέρος, λοιπόν, της εισαγωγής του μεταξύ πολλών άλλων ενδιαφερόντων θέσεων του, αναφέρονται στη σελ. 39 στον Μαρξ με το κάτωθι απόσπασμα:
«Κάθε τι το ακίνητο, το παλιό, το αποστεωμένο διαλύεται έτσι διακήρυττε ο Μαρξ χωρίς δισταγμό στο κομμουνιστικό του μανιφέστο, για το επαναστατικό δυναμικό του κεφαλαίου. Οπου το “ακίνητο” είναι τώρα η οργάνωση εργασίας μέσω του κοινωνικού κράτους και των συνδικάτων και το αποστεωμένο είναι οι γραφειοκρατικοί και οι φορολογικοί μηχανισμοί του εθνικού κράτους.
Ενώ την ίδια στιγμή η αποτελεσματικότητα και η επιδεξιότητα βρίσκονται στη βάση των ολοκληρωτικά νέων διαστάσεων, μιας “επιβαλλόμενης πολιτικής” της παγκοσμιοποίησης. Αλλά αυτό σημαίνει: Η παγκοσμιοποίηση μετατρέπεται σε ένα είδος απειλής. Δηλαδή η πολιτική της παγκοσμιοποίησης δεν οδηγεί μόνο στη διάλυση των συνδικαλιστικών θεσμών, αλλά και αυτών που έχουν με αποδυνάμωση της κρατικής πολιτικής του εθνικού κράτους, με κατεδάφιση των μηχανισμών και των λειτουργιών του».
…Με τους πολιτικούς διαφόρων κομμάτων έκπληκτοι και συνεπαρμένοι από τη “ρευστοποιούσα τους θεσμούς” παγκοσμιοποίηση, αρχίζουν να διαισθάνονται θολά ότι αυτή, όπως έχει περιγραφεί από τον γέρο Μαρξ, θα εξελιχτεί στον ίδιο τους τον “νεκροθάφτη”.
Για να πει στη συνέχεια του τολμηρού, αλλά και προφητικού για εκείνη την εποχή κείμενό του ο καθηγητής Ούρλιχ Μπεκ και τα εξής, εξαιρετικώς προειδοποιητικά λόγια, χωρίς βέβαια να τα λάβουν υπ’ όψιν ούτε οι Γερμανοί πολιτικοί ούτε όμως και όλοι οι πολιτικοί ανατολικών δυτικών χωρών σε ευρωπαϊκή και διεθνή κλίμακα γράφοντας στις σελίδες 60 – 62 και τα εξής:
ΠΡΩΤΟΦΑΝΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ
«Προσωπικά σε κάθε περίπτωση και χωρίς να το θέλω, μου φαίνεται ειρωνικό το πώς ορισμένοι πολιτικοί φωνασκούν για αγορά, αγορά κι ακόμα περισσότερο αγορά χωρίς προφανώς διόλου να καταλαβαίνουν ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο οι ίδιοι απονεκρώνουν τα ζωτικά τους νεύρα και στερεύουν την πηγή χρημάτων και εξουσίας. Εχουμε άραγε ξαναζήσει έστω και μια φορά ένα ανάλογο απερίσκεπτο και φαιδρό εγχείρημα δημόσιας αυτοκτονίας; Και προσοχή όλα γίνονται χωρίς αναφορά ή ενημέρωση του Κοινοβουλίου χωρίς απόφαση της κυβέρνησης. Για να μη θεωρείται αναγκαία η δημόσια συζήτηση…
ΧΩΡΙΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΚΡΑΤΟΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΕΤΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ
Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Για να πει ο ποιητικός λόγος, 20 χρόνια πριν, στο ποιητικό έργο μου “Αντισώματα” στο ποίημα “Φοβοβόλα” 5ο μέρος τα εξής: «Το οικουμενικό κράτος ταξιδεύει/ με εισιτήρια διαβόλου/ οι τράπεζες πληροφοριών/ κρυστάλλινο κόσμο παρουσιάζουν/ ενώ οι χιλιετηρίδες βαδίζουν/ για ομαδική ψυχοθεραπεία…».
Ομως ο καθηγητής Ούρλιχ Μπεκ στο δεύτερο μέρος της εισαγωγής του με τίτλο: Ανάμεσα στην παγκόσμια οικονομία και την εξατομίκευση χάνει το παγκόσμιο κράτος την ανεξαρτησία του και ρωτά: Τι κάνουμε; πραγματοποιεί μια σε βάθος ανάλυση για τη διαφορά μεταξύ του παγκόσμιου κράτους χωρίς παγκόσμια κυβέρνηση και της παγκόσμιας κοινωνίας μέσα στα πλαίσια της οποίας δημιουργούνται, αναπτύσσονται και λειτουργούν νέες πραγματικότητες χωρίς παγκόσμιο κράτος.
Θα συνεχίσουμε όμως την ενημέρωση των αναγνωστών των “Χανιώτικων νέων” πάνω στα κρίσιμα θέματα Ευρώπης – κόσμου τα οποία τώρα αποτελούν κεντρικά σημεία για εκλογική απόφαση κάθε Ελληνα πολίτη.
