Αναρωτηθήκατε τι θα έγραφε ένας μαθητής ή μια μαθήτρια αν τηρούσε ημερολόγιο καθημερινά;
Είναι βέβαιο ότι δεν θα ανέφεραν τις τυπικές ερωτήσεις των γονιών τους, ούτε τις δικές τους μονολεκτικές απαντήσεις.
Aν αποφασίστε να αντικαταστήσετε την αναποτελεσματική ερώτηση ‘Τι μάθατε;’ με ένα σχόλιο που μπορεί να χρησιμοποιήσουν και οι δύο γονείς, ένας ειδικός σας προτείνει…
«Μεγάλη υπόθεση να συναντάς το γιό σου/ την κόρη σου/ τα παιδιά σου, ανοίγει η καρδιά σου… μετά από μια κουραστική μέρα» και μετά να σωπάστε.
Αυτό το σχόλιο ή ένα παρόμοιο του είναι αποτελεσματικό. Λειτουργεί σαν παγοθραυστικό που ανοίγει διαύλους επικοινωνίας.
Στο σημείωμα παραθέτω μια σειρά εναλλακτικών ερωτήσεων και πως αυτές ενισχύουν την επικοινωνία, την κριτική σκέψη, την περιέργεια και την ομαδικότητα των παιδιών.
Πώς πέρασες στο σχολείο σήμερα
Αυτή είναι η αιώνια ερώτηση που κάνουν όλοι οι Έλληνες γονείς καθημερινά.
«Πώς πέρασες στο σχολείο σήμερα;».
Η κλασσική απάντηση του βαριεστημένου κουρασμένου και πεινασμένου μαθητή είναι «Καλά».
Το επιβεβαίωσα ρωτώντας πολλές δεκάδες μαθητές την περασμένη εβδομάδα. Όταν όμως ρώτησα τα παιδιά του Δημοτικού
«Σας ρωτάνε τι μάθατε σήμερα;», δεν έλαβα την απάντηση που περίμενα.
Ελάχιστα απάντησαν καταφατικά
Δύο μαμάδες μου έδωσαν μια ικανοποιητική ερμηνεία του φαινόμενου.
«Μα θα μάθουμε τι μάθανε, όταν προσπαθήσουμε να τα βοηθήσουμε αργότερα με τις εργασίες τους».
Οι περισσότεροι από τους μαθητές που ερωτηθούν δίνουν την κλασσική απάντηση «Τίποτα» μιας και εν τω μεταξύ οσμίζονται το φαγητό.
«Τίποτα;» αναρωτιέται ή μονολογεί ο γονιός.
Είναι αλήθεια κι είναι καταγεγραμμένο στην βιβλιογραφία ότι η απάντηση του μαθητή «Τίποτα» είναι αιτιολογημένη. Λίγα μπορεί να σας πει και δεν έχει διάθεση. Ο λόγος;
Οι πολλές νέες πληροφορίες που εισέπραξε κατά την διάρκεια του 6ώρου δεν έχουν ακόμη παγιωθεί στη μνήμη του.
Αν πείσετε το παιδί σας να πάρει ένα μεσημεριανό υπνάκο, αντί να κολλήσει μπροστά σε μια οθόνη, το κέρδος θα είναι μεγάλο. Ίσως κάποια στιγμή το απόγευμα να σας πει “Τι έμαθε το πρωί”.
Μια άλλη πιο ψαγμένη μητέρα μου είπε «Εγώ ρωτάω τα παιδιά μου “Τι περίεργο έμαθαν ή αν κάτι τους κίνησε ενδιαφέρον”».
Με τι διαφώνησες σήμερα;
Υπάρχει και συνέχεια, με προτάσεις από άλλο ειδικό…
Μας προτείνει να αποφεύγουμε να ρωτάμε «Τι έμαθες σήμερα;». Και να προτιμούμε να ρωτάμε «Με τι διαφώνησες σήμερα;».
Η ερώτηση “κλισέ «Τι έμαθες σήμερα» ενισχύει την παραδοσιακή άποψη για την εκπαίδευση «πιες από τη πηγή της γνώσης, κι όταν χρειαστείς μια πληροφορία βγάλε την».
Σήμερα η ανάγκη για κριτική σκέψη, για αμφισβήτηση και για δύσκολες ερωτήσεις είναι επιτακτική.
Στα 20 χρόνια που παρουσίαζα θέματα Ψυχολογίας της Μάθησης σε όλη την Ελλάδα οι ερωτήσεις κι αμφισβητήσεις που δέχθηκα ήταν μετρημένες.
Η ερώτηση του γονιού «Με τι διαφώνησες;» πολεμά την απάθεια και την αδιαφορία. Είναι ένα κίνητρο για να ενσταλάξουμε την περιέργεια και την κριτική σκέψη στα παιδιά μας.
Τι αποτύχατε να κάνετε σήμερα;
Η ερώτηση «Τι καταφέρατε να κάνετε σήμερα;» συνήθως δεν αποδίδει. Είναι προτιμότερο να προκαλέσετε με την ερώτηση «Τι αποτύχατε να κάνετε;».
Με αυτή την προβοκατόρικη ερώτηση δίνετε την εντύπωση ότι δεν σας πειράζει το ενδεχόμενο της αποτυχίας. Γνωρίζουμε ότι η χειρότερη εκδοχή δεν είναι η αποτυχία, αλλά η μη συμμετοχή, η απραξία, κι ο φόβος της αποτυχίας. Η στάση μας δεν σημαίνει ότι επικροτούμε την αποτυχία, αλλά είναι αυτή που θα μας δώσει την ευκαιρία για παραδοχή, στοχασμό και αναδιοργάνωση τακτικής. Είναι η τακτική μας που οδηγεί σε λάθη κι αυτή διορθώνεται δύσκολα. Ολοι γνωρίζουμε τι συμβαίνει με τα λάθη σε ορθογραφία, γραμματική, μαθηματικά που επαναλαμβάνονται για μέρες και εβδομάδες.
Βοήθησες κάποιον σήμερα;
Αν ρωτήσετε το παιδί σας «Εκανες ένα νέο φίλο σήμερα;» είναι σαν να θεωρείτε ότι το Σχολείο του σαν ένας τόπος συνάντησης επαγγελματιών ή μελών ενός κοινωνικού δικτύου.
Αν προκρίνετε να ρωτάτε κάπου-κάπου «Βοήθησες κάποιον σήμερα;» στέλνετε ένα διαφορετικό μήνυμα.
Το παιδί θα νοιώσει ότι ο γονιός του ενθαρρύνει την βοήθεια, τη γενναιοδωρία και τις καλές σχέσεις στη Σχολική κοινότητα. Τέλος, αν δίναμε μεγαλύτερη έμφαση σε ομαδικές εργασίες οι οποίες είναι η φάτνη της ομαδικότητας, θα εξαφανίζαμε το σχολικό εκφοβισμό.
Συμπερασματικά
Αντί για τα κλασσικά συμπεράσματα παραθέτω ένα μικρό περιστατικό σε Νηπιαγωγείο.
Τα νήπια ζωγραφίζουν με θέμα τη Φύση κι η νηπιαγωγός τους πηγαίνει από θρανίο σε θρανίο και σχολιάζει..
«Τι ζωγραφίζεις;», ρωτά ένα κοριτσάκι.
«Το Θεό!», απαντά, με αθωότητα.
Η νηπιαγωγός που περίμενε να δει δένδρα και λουλούδια προς στιγμή τα χάνει…
«Μα, δεν τον έχει δει κανένας!», σχολιάζει.
«Ε, τώρα θα τον δουν, όλοι!», απαντά αποστομωτικά η μικρή.
Ευτυχώς, η νηπιαγωγός μας ήταν διαβασμένη και δεν απογοήτευσε το περίεργο και ερευνητικό μυαλό του νηπίου.
Μια τακτική για μίμηση, άλλωστε η ενθάρρυνση του ελεύθερου πνεύματος των νηπίων προτείνεται στην βιβλιογραφία.
Πτυχ.Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στην Δια Βίου Μάθηση,
συγγραφέας “Μαθαίνω εύκολα”, “Θυμάμαι εύκολα” “Μελετώ αποτελεσματικά”.
• Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr facebook polygnosi
