Ζήλια
«Οι ζηλότυποι τα βλέπουν όλα με μεγεθυντικό φακό, που κάνει τα μικρά να φαίνονται μεγάλα, τους νέους γέροντες και τις υποψίες πραγματικότητες».
Μιγκέλ Ντε Θερβάντες
Τι είναι η ζήλια; Η ζήλια είναι κόρη της φιλαυτίας και αχώριστη αδερφή του φθόνου και της κακεντρέχειας είχε πει ο Καλλίμαχος.
Είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα και μέχρι ενός ορίου μπορεί να λειτουργήσει θετικά μέσα σε μια σχέση. Το συναίσθημα αυτό βέβαια δεν αφορά αποκλειστικά τις ερωτικές σχέσεις. Ζήλια μπορεί να «γεννηθεί» και μεταξύ δύο φίλων ή συνεργατών. Και σ’ αυτή την περίπτωση, η οριοθετημένη ζήλια μπορεί να λειτουργήσει θετικά, ως κίνητρο δηλαδή για να διεκδικήσουμε κάτι για τον εαυτό μας. Όταν όμως, υπερβαίνει κάποια όρια, είναι ένα αρνητικό συναίσθημα, παίρνει που άσχημες διαστάσεις με συνέπεια να δρα καταστροφικά στην ψυχική μας υγεία και στις σχέσεις μας.
Αξίζει να έχουμε κατά νου, πως ένας τρόπος χειρισμού είναι να υπάρχει ένα ανοιχτό κανάλι επικοινωνίας μεταξύ των εταίρων, παντός τύπου, ώστε να εκφράζει έκαστος τον προβληματισμό του μέσω της συζήτησης. Επίσης όταν νιώσουμε ότι παρεκτρεπόμαστε να μάθουμε να οριοθετούμε τον εαυτό μας, αλλά το ίδιο να κάνουμε με τους άλλους όταν εκείνοι παραβιάζουν τα δικά μας όρια και το δικό μας προσωπικό χώρο και ελευθερία.Τι γίνεται όμως όταν οι ζηλότυπες αντιδράσεις γίνονται έντονες και παράλογες; Όταν δεν κινούνται σε ρεαλιστική βάση πλέον οι υποψίες για επικείμενη απειλή στη σχέση; Τοτε είναι που η ζήλια είναι αδικαιολόγητη, παρανοϊκή και επιζήμια για κάθε σχέση.
Το πρώτο βήμα είναι να συνειδητοποιήσουμε από πού έχει τις ρίζες της. Συνήθως, η υπερβολική ζήλια σχετίζεται με τη δική μας ανασφάλεια και χαμηλή αυτοεκτίμηση, με ένα κομμάτι του εαυτού μας που μας γεννά αμφιβολίες για το αν είμαστε ικανοί να κρατήσουμε κοντά μας το σύντροφο, το φίλο ή το συνεργάτη μας, αν μας αξίζουν ή είναι πολύ ανώτεροί μας, συνεπώς κινδυνεύουμε ανά πάσα στιγμή να τους χάσουμε για κάποιον πιο όμορφο, ικανό, έξυπνο, καταρτισμένο…
Η ζήλια ωθεί το μυαλό μας να πλέκει σενάρια, η αμφιβολία κυριαρχεί, η ψυχραιμία χάνεται και αρχίζουμε να πιέζουμε ή να αντιδρούμε υπερβολικά, σε σημείο που ο άλλος ασφυκτιά, αντιδρά και ως συνέπεια δημιουργούνται έντονες συγκρούσεις που τελικά οδηγούν κάποια στιγμή σε αυτό που φοβόμαστε: μας εγκαταλείπουν και στρέφονται προς κάποια πιο υγιή και λειτουργική σχέση, πετυχαίνοντας τη λεγόμενη «αυτοεκπληρούμενη προφητεία». Βιώνουμε το αίσθημα της απόρριψης, νιώθουμε ανεπαρκείς και καταρρέει η εικόνα μας. Υπάρχει μεγάλος φόβος απώλειας ελέγχου και εκεί η ζήλια φουντώνει, διότι η αβεβαιότητα προκαλεί άγχος, εκνευρισμό και έντονα ξεσπάσματα.
Όσο περισσότερο διαρκεί η κατάσταση αυτή, τόσο περισσότερο το πρόβλημα εγκαθίσταται και συντηρείται με αποτέλεσμα να διαταράσσουμε την ψυχική μας ηρεμία και να μην μπορούμε να απολαμβάνουμε τη ζωή γιατί βρισκόμαστε σ’ ένα μόνιμο άγχος.
Τι να κάνουμε;
– Ξεκινάμε με τον εαυτό μας, αποδεχόμενοι ότι ο πρώτος που βλάπτουμε με αυτήν την κατάσταση είμαστε εμείς, βυθισμένοι στη «ζήλια» μας και τις εμμονές μας.
– Αναζητούμε τα αίτια και εξετάζουμε αν υπάρχει αντικειμενικότητα σε αυτά.
– Μειώνουμε την καχυποψία μας,αποδεχόμαστε τον χαρακτήρα εκείνου που έχουμε απέναντί μας και δεν προσπαθούμε να τον αλλάξουμε.
– Δεν διογκώνουμε τις αρνητικές σκέψεις που μπορεί να μετατραπούν σε εμμονές.
– Μπαίνουμε στη θέση του άλλου και κατανοούμε πως μπορεί να νιώθει με τη συμπεριφορά μας και μαθαίνουμε να τον ακούμε και εμείς με τη σειρά μας.
– Εάν η κατάσταση ξεφύγει από τον έλεγχό μας, δεν πρέπει να διστάσουμε να αναζητήσουμε τη βοήθεια ενός ειδικού για να μας βοηθήσει να καταλάβουμε από που πηγάζει όλο αυτό.
*σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, γνωσιακή συμπεριφορική
ψυχοθεραπεύτρια (CBT) διαταραχές άγχους
