Τι να διαβάσουμε τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά;

Τι να διαβάσουμε μέσα στις γιορτές; Τι ακριβώς να ξεχωρίσουμε από τον μεγάλο όγκο λογοτεχνικών βιβλίων τα οποία κυκλοφόρησαν αυτές τις ημέρες, καλύπτοντας μιαν ευρεία θεματική γκάμα, που απευθύνεται στα πιο διαφορετικά αναγνωστικά γούστα; Το ΑΠΕ-ΜΠΕ διαλέγει μια σειρά από ελληνικά και ξένα μυθιστορήματα και διηγήματα (μαζί και κάποια δοκίμια) – όλα δείγματα της πολύ πρόσφατης εκδοτικής σοδειάς.
Εκκίνηση με το αστυνομικό μυθιστόρημα της Τατιάνας Αβέρωφ «Έγκλημα στον Παράδεισο» (Μεταίχμιο), όπου κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει τον μυστηριώδη θάνατο του δημάρχου ενός ορεινού χωριού της Ηπείρου. Την υπόθεση αναλαμβάνει ο αστυνόμος Περικλής Γαλάνης από τα Γιάννενα, που δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο το αίνιγμα του φόνου, αλλά και τις απανωτές δυσκολίες με τις οποίες εμποδίζει την έρευνά του ο τοπικός αστυνομικός. Κλειστοφοβικό κλίμα σε μιαν επαρχία που έχει μάθει να κρύβει τα πάντα κάτω από το χαλί.
Με το δικό του μυθιστόρημα, το οποίο έχει τίτλο «Ο κανίβαλος που έφαγε έναν Ρουμάνο» (Κέδρος), ο Δημήτρης Σωτάκης θα μας μεταφέρει στην αδιατάρακτη καθημερινότητα μιας παραθαλάσσιας πόλης, όπου τίποτε δεν κινείται μέχρι την ώρα που ο κεντρικός ήρωας, ένας πεπεισμένος εργένης, προσελκύεται από μια οικογένεια Ρουμάνων η οποία έχει καταφτάσει στον τόπο, προσπαθώντας να της γίνει απαραίτητος. Σασπένς, έρωτας και παράξενα μυστικά σε μιαν ιστορία που μιλάει για τα ανεκπλήρωτα όνειρά μας.
Τα κείμενα τα οποία εντάσσονται στο βιβλίο της Άλκης Ζέη «Πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά;» (Μεταίχμιο) είναι αντλημένα στην πλειονότητά τους από παλαιότερα έργα της. Χρησιμοποιώντας, ωστόσο, πλαγιογράμματη γραφή, η συγγραφέας τα σχολιάζει από σημερινή σκοπιά. Ακόμα και τα πλέον οδυνηρά επεισόδια από τις εμπειρίες τις δικές της και των άλλων, φτάνουν στο τυπωμένο χαρτί φιλτραρισμένα από ένα σπάνιας ευγένειας χιούμορ το οποίο δεν καταλήγει ποτέ στη χλεύη ή τον σαρκασμό.
Και από τη Ζέη σε έναν κατά πολύ νεώτερο συγγραφέα. Το μυθιστόρημα του Κυριάκου Μαργαρίτη «Κρόνακα» (Ίκαρος) είναι ένα μοντέρνο χρονικό της πολύπαθης Κύπρου βασισμένο στα αντίστοιχα κυπριακά χρονικά του 15ου αιώνα. Ο συγγραφέας ανατρέχει στην ιστορία του νησιού μετά την εισβολή του Αττίλα, αλλά και στο απώτερο παρελθόν με πολλές αναφορές στο λαϊκό τραγούδι και το ρεμπέτικο.
Κλείνοντας τον ελληνικό κύκλο, το βιβλίο της Ρίκας Μπενβενίστε «Λούνα» (Πόλις) είναι ένα «δοκίμιο ιστορικής βιογραφίας», όπως το χαρακτηρίζει η ίδια, αλλά διαβάζεται σαν μυθιστόρημα, εξιστορώντας τον βίο μιας φτωχιάς και αγράμματης Εβραίας της μεταπολεμικής Θεσσαλονίκης, που βάζει στο μεγάλο παιχνίδι της Ιστορίας τον λόγο των αφανών.
Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι μεταφρασμένοι τίτλοι. Το «Εν ψυχρώ» του Τρούμαν Καπότε (εκδόσεις Πατάκη, μετάφραση Αύγουστος Κορτώ) είναι ένα από τα κορυφαία έργα της αμερικανικής λογοτεχνίας, που έθεσε τις βάσεις της «νέας δημοσιογραφίας». Καταγράφοντας με απολύτως αντιδραματικό τρόπο τα γεγονότα που οδήγησαν στη δολοφονία τεσσάρων μελών μιας οικογένειας στο Χόλκομπ του Κάνσας, ο Καπότε αποκαλύπτει τις σκοτεινές όψεις της αμερικανικής κοινωνίας κατά τη δεκαετία του 1950, μετατρέποντας τη λογοτεχνία σε μιαν εξονυχιστική έρευνα τεκμηρίων.
Και από τις ΗΠΑ της μεταπολεμικής περιόδου περνάμε στη σημερινή Αμερική με το μυθιστόρημα «Οι διορθώσεις» του πολυδιαβασμένου Τζόναθαν Φράνζεν (εκδόσεις Ψυχογιός, μετάφραση Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης). Η αφήγηση επικεντρώνεται εκ νέου στην ιστορία μιας οικογένειας, αυτή τη φορά από τις μεσοδυτικές πολιτείες, φέρνοντας στην επιφάνεια όλα τα εσωτερικά της προβλήματα. Με χαρακτήρες τους οποίους έχει επεξεργαστεί σε βάθος, ο Φράνζεν δείχνει με ποιον τρόπο η επιτυχία και η αποτυχία μπορεί να προκαλέσουν το ίδιο απογοητευτικό αποτέλεσμα. Ο συγγραφέας μεταπηδά συνεχώς από το ένα χρονικό επίπεδο στο άλλο, εικονογραφώντας τη δραματική σύγκρουση ανάμεσα σε γενιές που είναι αδύνατον να γεφυρώσουν τις διαφορές τους.
Σε άλλο κλίμα κινείται το μυθιστόρημα «Αγαπώ, ρήμα αμετάβατο» του Mario De Andrade (εκδόσεις Ροές, μετάφραση-εισαγωγή-επίμετρο-σημειώσεις Νίκος Πρατσίνης), ενός από τους επιφανέστερους εκπροσώπους του βραζιλιάνικου λογοτεχνικού μοντερνισμού. Ο έρωτας ανάμεσα στον γιο ενός Βραζιλιάνου μεγιστάνα και μιας Γερμανίδας γκουβερνάντας, που ξεκινάει από μια επαγγελματική παραγγελία για να εξελιχθεί σε ένα πάθος το οποίο συνδυάζει την ειρωνεία και τον υπαινιγμό με τη φιλοσοφική αναζήτηση.
Συνέχεια με ένα επιστολικό μυθιστόρημα, τον «Αύγουστο» του Τζον Γουλιαμς (εκδόσεις Gutenberg, μετάφραση Μαρία Αγγελίδου). Το βιβλίο απέσπασε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ το 1973 και αφηγείται διαμέσου μιας μακράς σειράς επιστολών την άνοδο στην εξουσία της Ρώμης (ύστερα από τη δολοφονία του Ιούλιου Καίσαρα) του νεαρού Οκτάβιου, ο οποίος έμεινε στην ιστορία ως Αύγουστος. Μια συναρπαστική ιστορική περιήγηση.
Και κλείνουμε πάλι με ένα δοκίμιο, το «Η εκπαίδευση μετά το Άουσβιτς» του Τέοντορ Αντόρνο (εκδόσεις Νήσος, μετάφραση Γιώργος Σαγκριώτης). Ο Γερμανός φιλόσοφος εξετάζει την κατάσταση και τις προϋποθέσεις της εκπαίδευσης μετά τη ναζιστική εμπειρία, υπενθυμίζοντας την ανάγκη για ελευθερία και αυτονομία της σκέψης, που οφείλει να αντιστέκεται σε κάθε είδος καθεστωτικής λογικής.