«Οι μνήμες του παρελθόντος είναι η ζωή του μέλλοντος». Και όταν πρόκειται για ιστορικές μνήμες, αφορούν πολύτιμη παρακαταθήκη για την εθνική μας συνείδηση και την ιστορική μας επιβίωση. Κάτι που ανάγεται σε υποχρέωση, σε καθήκον για ένα λαό με τρισένδοξη ιστορία και συνεχή πολιτισμική κληρονομιά.
H Ελληνική Εποποιϊα του 40 μας καθιστά ιδιαίτερα υπερήφανους, εμάς τους Έλληνες, γιατί το φρόνημα και η θέληση των προγόνων μας επικράτησε της υλικής υπεροπλίας και του αριθμού του αντιπάλου, αλλά και γιατί μας διδάσκει διαχρονικά, αρκεί να προσέξουμε τα εξής 6 σημεία:
1. “Την Ύβριν”, δηλαδή τη θρασύδειλη, άνανδρη, αλαζονική τακτική του φασιστικού καθεστώτος, της γείτονος Ιταλίας, με κορυφαίο εκφραστή της τον υπερφίαλο, μεγαλομανή και κομπορρήμονα Duce Μουσολίνι που επέδειξε μια διαρκή έπαρση, περιφρόνηση απέναντι της πατρίδας μας από τις παραμονές του πολέμου. Από τον τορπιλισμό του εύδρομού μας ‘’Έλλη’’ ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου, εορτασμού της Μεγαλόχαρης στην Τήνο, μέχρι και την επίδοση του ιταμού τελεσίγραφου από τον Ιταλό πρεσβευτή, Εμμανουέλ Γκράτσι (28 Οκτωβρίου του 1940), οι φασίστες, διαρκώς περιφρονητικά, προκαλούν, τρομοκρατούν και απειλούν.
2. Την Ελληνοπρεπή απάντηση του δικτάτορα Μεταξά στον Ιταλό πρεσβευτή «Allors, c’est la querre» «Άρα, έχουμε πόλεμο», κάτι που δεν εθεωρείτο ευνόητο και αναμενόμενο από τους ιταλικούς φασιστικούς κύκλους, που λίγο πολύ θεωρούσαν συναφή τους ιδεολογία, το Μεταξικό καθεστώς και πάνω σε αυτό πόνταραν.
3. Το “ΌΧΙ” που έγραψε την επόμενη ημέρα, δηλαδή με την έναρξη του πολέμου, ο ημερήσιος και περιοδικός ελληνικός τύπος, Έκφραση και Ενοτητα ενός πανηγυρικού κλίματος που επικράτησε σ΄ολόκληρο τον Ελληνισμό. Ακόμη και οι εχθροί του Μεταξικού καθεστώτος συστρατεύθηκαν στον Πανελλήνιο ‘’Νυν υπέρ πάντων’’ Αγώνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα και η επιστολή περί Ενότητας,του πολιτικά έγκλειστου στα κρατήτηρια της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών, Γενικού Γραμματέα του κομμουνιστικού κόμματος, Ν.Ζαχαριάδη.
4. Τη σύσσωμη διάθεση Αυταπάρνησης των Ελλήνων (άνδρες – γυναίκες,άοπλοι – ένοπλοι΄) όλοι μαζί θα βροντοφωνάξουν: ‘’Δεν θα περάσουν οι εχθροί της πατρίδας’’. Ο στρατός μας με αποφασιστικότητα δεν θα αιφνιδιαστεί,’’ σαν από καιρός έτοιμος’’,θα αποκρούσει την εχθρική εισβολή υπερασπιζόμενος ‘’ τα ιερά και όσια της πατρίδας μας’’. Όλα αυτά σήμερα μας προκαλούν εθνική υπερηφάνεια και ρίγη συγκίνησης, αναλογιζόμενοι και την επίκληση του εθνικού μας ποιητή:
Ω! Τριακόσιοι σηκωθείτε και ξανάρθετε σε μας
τα παιδιά σας, θέλει ιδήτε πόσο μοιάζουνε με εσας.
5. Το Θαυμασμό, τον ‘Επαινο και τα Εγκώμια που προκάλεσαν οι Μαχητές του 40 σ΄όλο το φοβισμένο, τότε, κόσμο και την έμπνευση που δημιούργησαν με το παράδειγμά τους, ότι ο φασισμός, όσο κραταιός κι αν είναι, δεν είναι ανίκητος. Οι Έλληνες πετυχαίνουν ουσιαστικά την πρώτη νικη στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και αυτό αποτελεί ‘’το μέγιστο δώρο’’’ στο πολύπαθο τότε στρατόπεδο των Συμμάχων, αναπτερώνοντας ,μάλιστα, με τον τρόπο αυτό και το πεσμένο ήθικό του. Χαρακτηριστικά ο Τσώρτσιλ θα πει: ‘’ Εφεξής θα λέμε όχι ότι οι Έλληνες πολεμούν σαν ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες’’.
‘’Οι ελεύθεροι Γάλλοι’’, που αντιστέκονται, θα αναφωνήσουν ‘’Είμαστε στο πλάι σας, δίνετε ένα υπέροχο παράδειγμα για τα μεγαλύτερα Έθνη’’.
Η τούρκικη εφημερίδα Βακήτ θα γράψει:
‘’ Ζήτω η Ελλάς!
Είμεθα υπερήφανοι, που συνδεόμεθα μετά συμμαχίας με ένα τέτοιο Έθνος’’.
6. Την εξέλιξη του πολέμου. Μετά την πανωλεθρία που υφίστανται και στη δεύτερη, την ΄΄εαρινή επίθεση΄΄, τα ιταλικά στρατεύματα παρότι στην πρώτη γραμμή βρίσκεται ο ίδιος ο Duce, θα δρομολογηθούν νέα δεδομένα στο στρατόπεδο των Ναζί, αφού αναστέλλεται προσωρινά το σχέδιο κρούσης ΄΄Βarbarossa΄΄ και εκπονείται άμεσα το σχέδιο ΄΄Marita΄΄, κατάληψης των Βαλκανίων και το σχέδιο στη συνέχεια΄΄Ερμής’’, κατάληψης της Μεγαλονήσου, Κρήτης.
Η γελοιοποίηση και το ρεζιλίκι του Μουσολίνι, μετά την συντριβή του στο ελληνοαλβανικό μέτωπο, θεωρείται και τραύμα γοήτρου για τον Άξονα, αλλά και συνάμα γεννά αναγκαιότητα αναπροσαρμογής των επεκτατικών σχεδίων του. Το χάσιμο χρόνου, ο αποσυντονισμός θα αποβούν, όμως, μοιραία για την επιτυχή, στη συνέχεια, κατάληξη των Γερμανικών επιχειρήσεων.
Μετά τις παραπάνω επισημάνσεις, ανατρέχει ο λογισμός μου για μια ακόμα φορά στη ρήση του Παλαμά ‘’Η μεγαλωσύνη στα Έθνη δεν μετριέται με το στρέμμα αλλά με της καρδιάς το πύρωμα, μετριέται με το αίμα’’, αλλά και στη φράση του Οδυσσέα Ελύτη ‘’ Όλα αυτά τα άδικα δεν τα υπολόγισαν εκείνοι, που έπραξαν το κακό’’.
Τέλος, ως ελάχιστο φόρο τιμής, ας ευχηθούμε ο πανδαμάτορας χρόνος να σταθεί με σεβασμό στη Μνήμη των ηρωών του 40 και ας υποσχεθούμε ότι θα τιμούμε με ευγνωμοσύνη, για πάντα, το αθάνατο Έργο τους.
* Ο Εμμανουήλ Θεοδωράκης
είναι καθηγητής – συγγραφέας
