Τι προτείνει η Ε.Ε για τη γονική μέριμνα σε περιπτώσεις χωρισμού

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε σήμερα ορισμένες βελτιώσεις στους κανόνες που ισχύουν στα κράτη-μέλη της ΕΕ σε σχέση με την επίλυση των διασυνοριακών διαφορών γονικής μέριμνας που αφορούν την επιμέλεια, το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας και την απαγωγή παιδιών. Πρόκειται για διαφορές που συνήθως προκύπτουν όταν χωρίσουν διεθνή ζευγάρια.
Στις περιπτώσεις αυτές, όπως σημειώνει στη σχετική ανακοίνωσή της η Επιτροπή, η διασυνοριακή δικαστική συνεργασία έχει ζωτική σημασία για την κατοχύρωση ασφαλούς νομικού πλαισίου για τα παιδιά, έτσι ώστε να διατηρούν σχέσεις και με τους δύο γονείς (και κηδεμόνες), οι οποίοι μπορεί να ζουν σε διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες.
Αναφερόμενος στο θέμα ο πρώτος αντιπρόεδρος της Επιτροπής, Φραντς Τίμερμανς, δήλωσε τα εξής: «Λίγες εμπειρίες τραυματίζουν περισσότερο ένα παιδί από τις διενέξεις των γονιών του. Όταν οι διενέξεις αυτές καταλήγουν σε ένδικες διαφορές διασυνοριακού χαρακτήρα, η ΕΕ έχει την ευθύνη να μεριμνήσει για την όσο το δυνατόν ομαλότερη και αποτελεσματικότερη επίλυσή τους. Οι απλοποιημένοι νέοι κανόνες που υιοθετήσαμε θα ωφελήσουν τις οικογένειες και τα παιδιά. Θα μειωθεί ο χρόνος διεκπεραίωσης των διαδικασιών και θα αποφεύγεται το μεγάλο οικονομικό κόστος που συχνά συνεπάγονται οι σχετικές διαδικασίες. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι τα διαφορετικά νομικά συστήματα είναι συμβατά μεταξύ τους, έτσι ώστε να ελαχιστοποιούνται οι περιπλοκές, οι καθυστερήσεις, η ταλαιπωρία και η αβεβαιότητα».
Οι αναθεωρημένοι κανόνες βασίζονται, κατά την Επιτροπή, στην αξιολόγηση των υφιστάμενων κανόνων και έχουν σκοπό να αποκαταστήσουν τις ελλείψεις που έχουν διαπιστωθεί. Ειδικότερα, προτείνονται οι ακόλουθες στοχευμένες τροποποιήσεις:
Πιο αποτελεσματικές διαδικασίες για την αντιμετώπιση διασυνοριακών υποθέσεων απαγωγών παιδιών από γονέα
Οι προθεσμίες που θα εφαρμόζονται στα διάφορα στάδια της διαδικασίας επιστροφής ενός παιδιού θα διαρκούν το ανώτερο 18 εβδομάδες (το πολύ έξι εβδομάδες για την κεντρική αρχή που διεκπεραιώνει την αίτηση, έξι εβδομάδες για το πρωτοβάθμιο δικαστήριο και έξι εβδομάδες για το δευτεροβάθμιο δικαστήριο). Θα μπορεί να ασκείται ένδικο μέσο κατά της απόφασης σχετικά με την επιστροφή του παιδιού μόνο μία φορά, και το δικαστήριο θα πρέπει να εξετάζει αν η απόφαση που διατάσσει την επιστροφή του παιδιού θα πρέπει να είναι στο μεταξύ εκτελεστή. Με πλήρη σεβασμό της δομής των εθνικών νομικών συστημάτων, θα εξασφαλίζεται ότι οι υποθέσεις απαγωγής παιδιών από γονέα θα εκδικάζονται από περιορισμένο αριθμό δικαστηρίων, έτσι ώστε οι δικαστές να αναπτύσσουν την αναγκαία εμπειρογνωμοσύνη.
Εξασφάλιση της ακρόασης των παιδιών
Ένα παιδί που είναι σε θέση να διαμορφώνει τη δική του άποψη θα έχει την ευκαιρία να την εκφράσει σε όλες τις διαδικασίες σχετικά με την υπόθεσή του. Αυτό θα ισχύει ιδιαίτερα όσον αφορά τις διαδικασίες για την επιμέλεια και την προσωπική επικοινωνία, καθώς και για την επιστροφή των παιδιών που έχουν απαχθεί από έναν εκ των γονέων.
Ταχεία εκτέλεση των αποφάσεων σε άλλα κράτη-μέλη
Επί του παρόντος, οι γονείς συχνά χρειάζεται να υποβάλουν αίτηση για την εκτέλεση μιας απόφασης σχετικά με την επιμέλεια ή την προσωπική επικοινωνία σε άλλο κράτος-μέλος. Με τους νέους κανόνες θα καταργηθεί η διαδικασία κήρυξης της εκτελεστότητας, μια ενδιάμεση διαδικασία που απαιτείται για την εκτέλεση μιας δικαστικής απόφασης σε άλλη χώρα. Εάν μια απόφαση δεν έχει εκτελεστεί εντός έξι εβδομάδων, το δικαστήριο θα ενημερώνει την αιτούσα κεντρική αρχή στο κράτος-μέλος προέλευσης ή απευθείας τον/την αιτών/-ούσα σχετικά με τους λόγους για τη μη έγκαιρη εκτέλεσή της. Επιπλέον, για να επιταχυνθεί η εκτέλεση, το δικαστήριο που εξέδωσε την απόφαση θα μπορεί να την κηρύσσει προσωρινά εκτελεστή.
Βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των αρχών των κρατών-μελών
Η αγαστή συνεργασία μεταξύ των κεντρικών αρχών για τη διεκπεραίωση υποθέσεων παιδιών αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των αρχών των διαφόρων κρατών-μελών. Οι νέοι κανόνες θα ενισχύσουν τη συνεργασία μεταξύ των κεντρικών αρχών, καθώς αυτές αποτελούν το σημείο απευθείας επαφής για τους γονείς και διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην υποστήριξη των δικαστών κατά την εφαρμογή των κανόνων. Επίσης, οι υπηρεσίες παιδικής πρόνοιας θα ενταχθούν καλύτερα στη διασυνοριακή συνεργασία.
Αυτοί οι νέοι κανόνες θα ωφελήσουν τις οικογένειες και τα παιδιά, αναφέρει η Επιτροπή προσθέτοντας ότι θα μειωθεί ο χρόνος ολοκλήρωσης των διαδικασιών και θα αποφεύγεται το μεγάλο οικονομικό κόστος που συνεπάγονται συχνά οι εν λόγω διαδικασίες. Για παράδειγμα, σε περίπτωση διαδικασίας επιστροφής, οι γονείς θα διαθέτουν σαφέστερους κανόνες και θα ενθαρρύνονται να προσφεύγουν σε διαμεσολάβηση, έτσι ώστε να εξοικονομούν το κόστος προσφυγής στη Δικαιοσύνη, που ανέρχεται σε 2.200 ευρώ κατά μέσο όρο για το σύνολο της διαδικασίας. Η κατάργηση της διαδικασίας κήρυξης της εκτελεστότητας θα συμβάλλει στην εξοικονόμηση περίπου μεταξύ 1.100 και 4.000 ευρώ ανά υπόθεση σε ορισμένα κράτη-μέλη. Επιπλέον, η ταχύτερη εκτέλεση θα επιτρέψει στις οικογένειες να εξοικονομούν τις δαπάνες αμοιβής εξειδικευμένου δικηγόρου, οι οποίες εκτιμώνται, ανάλογα με το κράτος-μέλος, από 1.000 έως και 4.000 ευρώ για κάθε 10 ώρες εργασίας.
Η πρόταση που εγκρίθηκε σήμερα από την Επιτροπή θα αποσταλεί στο Συμβούλιο της ΕΕ. Η απόφαση του Συμβουλίου λαμβάνεται ομόφωνα, σύμφωνα με την ειδική νομοθετική διαδικασία για τη δικαστική συνεργασία σε θέματα οικογενειακού δικαίου (άρθρο 81 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα γνωμοδοτήσει σχετικά με την πρόταση.