Η Κρήτη, εύφορη από τις απαρχές της ιστορίας της, παράγει – εκτός από αγαθά – και πολιτισμό, μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που ενίοτε κάποια χνάρια του χάνονται χάρη στη λάμψη και το εύρος κάποιων άλλων.
Eτσι, ενώ ο Ερωτόκριτος και η Ερωφίλη, δύο εξαιρετικά δείγματα της Κρητικής Αναγεννησιακής λογοτεχνίας, είναι ευρέως γνωστά, λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν την ιστορία της “διάσημης” στους τυπογραφικούς κύκλους γραμματοσειράς “Grecs du Roi”. Και αυτή ακριβώς η άγνωστη ιστορία μας ενδιαφέρει, γιατί πίσω της κρύβεται ένας Κρητικός καλλιγράφος, ο Αγγελος Βεργίκιος, στου οποίου τον γραφικό χαρακτήρα βασίστηκε.
Τους δύο αυτούς σημαντικούς σταθμούς της Κρητικής ιστορίας “παντρεύει” το πολιτιστικό δίκτυο “Η Τυπογραφία της Αναγέννησης συναντά την Κρητική Λογοτεχνία μέσα από την Τέχνη του Δρόμου”, ένα δίκτυο που δημιουργήθηκε από το ΤΕΙ Γραφιστικής Αθηνών σε συνεργασία με το Μουσείο Τυπογραφίας και τις Δ/νσεις Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Κρήτης και υλοποιείται φέτος, για δεύτερη χρονιά σε 29 σχολεία όλης της Κρήτης.
Στο πλαίσιο του δικτύου, το Μουσείο απέκτησε χθες το δικό του “αποτύπωμα” ενός διστίχου του Ερωτόκριτου, με την γραμματοσειρά “Grecs du Roi”, χάρη στην βοήθεια των μαθητών του τομέα γραφικών τεχνών του ΕΠΑΛ Ακρωτηρίου. Οι μαθητές, όπως και όλα τα σχολεία που συμμετέχουν στο δίκτυο, είχαν την ευκαιρία να ξεναγηθούν δωρεάν στους χώρους του μουσείου και να γνωρίσουν βιωματικά την ιστορία και τις τεχνικές της Τυπογραφίας και στη συνέχεια κατασκεύασαν το δίστιχο με στένσιλ και σπρέι.
Μιλώντας για το πολιτιστικό δίκτυο, η Αρετή Μαρματάκη, υπεύθυνη σχολικών δραστηριοτήτων στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Χανίων επεσήμανε ότι «Φέτος είναι η δεύτερη χρονιά που υλοποιείται το δίκτυο “η Τυπογραφία της Αναγέννησης συναντά την Κρητική Λογοτεχνία μέσα από την Τέχνη του Δρόμου”, ένα δίκτυο που δημιουργήθηκε μετά από πρόταση του καθηγητή του ΤΕΙ Γραφιστικής Γιώργου Ματθιόπουλου και εξελίχθηκε σε συνεργασία με το Μουσείο Τυπογραφίας Χανίων και όλες τις Δ/νσεις Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Κρήτης.
Στην έναρξη του δικτύου, πέρυσι, συμμετείχαν 14 Λύκεια και ΕΠΑΛ, ενώ φέτος, στην ανανέωσή του, συμμετέχουν συνολικά 29 σχολεία, Γυμνάσια, Λύκεια και ΕΠΑΛ από όλη την Κρήτη.
Αξίζει δε να σημειωθεί ότι πρόκειται για το πρώτο δίκτυο πολιτιστικών θεμάτων που εγκρίνεται από το Υπουργείο Παιδείας σε περιφερειακό επίπεδο».
«Είναι ουσιαστικό σε αυτό το πολιτιστικό γεγονός», συνέχισε η κ. Μαρματάκη, «ότι οι μαθητές μαζί με τους εκπαιδευτικούς τους και σε συνεργασία με την τοπική κοινωνία, μαθαίνουν για τον Ερωτόκριτο και την Ερωφίλη, για την Τυπογραφία, για την γραφή και για την τέχνη του δρόμου και προτείνουν έναν άλλο τρόπο επανεγγραφής της ιστορίας του τόπου μας – που τώρα την μαθαίνουμε κι εμείς – γνωρίζοντας τον Αγγελο Βεργίκιο, τον Κρητικό καλλιγράφο του 16ου αιώνα, ο οποίος σε συνεργασία με τον Κλοντ Γκάραμοντ, δημιούργησαν την γραμματοσειρά “Grecs du Roi”, (τα ελληνικά του βασιλιά) και τύπωναν αρχαία ελληνική γραμματεία στα βασιλικά τυπογραφεία της Γαλλίας. Εμείς, σήμερα προτείνοντας έναν άλλο τρόπο επικοινωνίας των γενεών και των τεχνών, μαθαίνουμε στα παιδιά μας να χρησιμοποιούν τα Grecs du Roi για να δημιουργούν δίστιχα του Ερωτόκριτου και της Ερωφίλης σε γκράφιτι που έχουν απλωθεί στα σχολεία και δημόσιους χώρους».
Από την πλευρά της, η Ολγα Βερικάκη, ζωγράφος, καθηγήτρια σχεδίου, σύνθεσης και χρωματολογίας στον τομέα εφαρμοσμένων τεχνών – ειδικότητα γραφικών τεχνών – του ΕΠΑΛ Ακρωτηρίου τόνισε ότι «Είναι πολλοί οι παλιοί μαθητές του σχολείου μας οι οποίοι σπουδάζουν ή έχουν ήδη αποφοιτήσει από το τμήμα Γραφιστικής του ΑΤΕΙ της Αθήνας και κάποια από αυτά τα παιδιά συμμετέχουν στην ομάδα “Τυποτρόπιον”. Η ομάδα αυτή, είναι η ομάδα των φοιτητών του καθηγητή του ΤΕΙ Γραφιστικής κ. Ματθιόπουλου, ο οποίος αναβίωσε την γραμματοσειρά “Grecs du Roi”, και παίζουν καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία του δικτύου.
Το μάθημα της γραμματογραφίας το διδάσκονται τόσο οι μαθητές μας όσο και οι μαθητές του ΤΕΙ και είναι ένα μάθημα βασικό για να μπορέσουν οι μαθητές καταρχήν να μάθουν την ιστορία της γραφής και των γραμμάτων και να καταλάβουν την συνέχεια μέσα από την ιστορία της τέχνης. Οσον αφορά την Κρητική κουλτούρα, είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι αναβιώνοντας αυτήν την γραμματοσειρά, η σημερινή νέα γενιά βρίσκει ερεθίσματα για να ερευνήσει την ιστορία μας και να ψάξει τι βρίσκεται πίσω από όλα αυτά, χρησιμοποιώντας ένα σύγχρονο μέσο όπως τα γκράφιτι και τα στένσιλ, που σίγουρα τους τραβάει το ενδιαφέρον.
Η ύπαρξη δε του Μουσείου Τυπογραφίας στην πόλη μας δίνει πολλαπλά ερεθίσματα στους μαθητές που συμμετέχουν στο δίκτυο, καθώς τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να το επισκεφθούν, να δουν τα μηχανήματα και την ιστορική τους εξέλιξη, να γνωρίσουν τις τεχνικές και να έχουν μια πιο βιωματική κατανόηση των όσων μαθαίνουν».
Τέλος, ο Κλέανθος Σαντέ, ένας από τους μαθητές στον τομέα γραφιστικής του ΕΠΑΛ Ακρωτηρίου που συμμετέχουν στο δίκτυο μετέφερε την εμπειρία του σημειώνοντας ότι «Το δίκτυο αυτό μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον, ασχολούμαι με το γκράφιτι και μου δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσω αυτήν τη σπάνια καλλιτεχνική γραμματοσειρά. Το γκράφιτι είναι πολύ παρεξηγημένο, μια μορφή τέχνης πάνω στον τοίχο και είναι τελείως διαφορετικό από τον βανδαλισμό, ένα παρακλάδι που αφορά μόνο γράμματα και υπογραφές. Με αυτό το δίκτυο, η έννοια της τέχνης μέσα από το γκράφιτι αποκτά μια άλλη αίσθηση για τα παιδιά που συμμετέχουν. Αλλωστε το γκράφιτι έχει τους δικούς του νόμους. Δεν μπορείς απλά να πάρεις ένα σπρέι και να αρχίσεις να βάφεις, υπάρχει μια ολόκληρη κουλτούρα πίσω του. Για παράδειγμα ο σεβασμός μία ωραία δουλειά κάποιου άλλου είναι ένας από τους βασικότερους κανόνες. Και ας μην ξεχνάμε ότι ένας από τους πρώτους γκραφιτάδες ήταν ο ελληνικής καταγωγής “Taki 183”, που γέμισε τους δρόμους της Νέας Υόρκης με το ψευδώνυμό του στα τέλη της δεκαετίας του ‘60».
