Της επιστροφής… Στην ημέρα εκείνη που ο λαός μας στάθηκε όρθιος “στο διάσελο της ιστορίας” και μεθυσμένος από το αθάνατο κρασί του ’21 είπε OΧΙ στους εισβολείς που ήρθαν να πάρουν τη γη του. Στις ημέρες εκείνες που «της δάφνης ξανανθίσαν τα κλωνάρια, επάνω στης Ηπείρου τις πλαγιές». Μα και στις δύσκολες μέρες που ακολούθησαν, τις μέρες της οπισθοχώρησης και της Κατοχής. Με οδηγό το Ημερολόγιο του εκ των πρωταγωνιστών του OΧΙ, του Χανιώτη Σπύρου Ντουντουλάκη που έγινε βιβλίο απ’ τον γιο του τον δάσκαλο Κώστα Ντουντουλάκη και παρουσιάζεται απόψε, ανήμερα της Εθνικής μας Επετείου στην αγάπη της. Είκοσι πέντε χρόνια, μετά το φευγιό του στη Χώρα των Μακάρων. Αμετάστατα…
«Καίει η μνήμη άκαυτη βάτος»… Αλεξινή λαμπάδα που άναψε ο γιος για τον πατέρα εις μνημόσυνον αιώνιο τούτο το βιβλίο που μας παραπέμπει έμμεσα στο “Aσμα Ηρωικό και Πένθιμο” για τον χαμένο Ανθ/γό της Αλβανίας και το “Aξιον Εστί” του Οδυσσέα Ελύτη και άμεσα στο “Eνας Στρατιώτης θυμάται” του Μάρκου Ντουκάκη. Και βέβαια στη μνημειώδη σειρά “Η μνήμη και στάχτη” της ωραίας ως Ελληνίδας ξεχωριστής πνευματικής δημιουργού του τόπου μας Πηνελόπης Ντουντουλάκη. Για ν’ ανάψουμε κι εμείς απ’ αυτήν τη λαμπάδα τα κεριά μας ο καθένας μας στο δικό του μανουάλι της μνήμης. Ιδιαίτερα οι παλιότεροι που οι πατεράδες μας υπήρξαν συμπολεμιστές, συναγωνιστές του Σπύρου Ντουντουλάκη, στα βουνά της Αλβανίας. Πώς να μην δένεται σε κόμπους η συγκίνηση στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα ύστερα απ’ την εισαγωγική προσλαλιά του γιου και την αισθαντική ομιλία για το βιβλίο της Πηνελόπης!
«Τιμή σ’ εκείνους όπου στη ζωή των/ ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες./ Ποτέ από το χρέος μη κινούντες»… Και οι στίχοι αυτοί του Αλεξανδρινού ποιητή στο νου μου, ενώ διάβαζα, έχοντας πάντα το μολυβάκι μου ανά χείρας, έτοιμο για σημειώσεις, το ιδιαίτερα επιμελημένο και με πρωτότυπο φωτογραφικό υλικό διανθισμένο αυτό βιβλίο. Τιμή στον Σπύρο Ντουντουλάκη μα και σ’ όλους τους άλλους Ντουντουλάκηδες. Στους συμμαχητές του και σε όλους όσοι αγωνίστηκαν, πάλαι τε και επ’ εσχάτων, αγωνίζονται και θα αγωνίζονται μέχρι να στέκει ο ήλιος στα μετερίζια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Μεγάλη υπόθεση το δικαίωμα να λέγεσαι άνθρωπος…
Η γλώσσα είναι πρωτίστως κοινωνικό γεγονός. Βασική της αποστολή η επικοινωνία, μας λέει ο Γάλλος γλωσσολόγος F. Saussure του Πανεπιστημίου της Γενεύης. Κι αν την χρησιμοποιεί σε υπέρτατο βαθμό συγκινησιακά, λες κι είναι φτασμένος λογοτέχνης, ο Σπύρος Ντουντουλάκης που ειρήσθω εν παρόδω, ίσα-ίσα που ‘χε τελειώσει το Δημοτικό, στις σελίδες του Ημερολογίου του που τα φύλαγε ως κόρην οφθαλμού. Δείγμα γραφής που μας αποκαλύπτει μαζί με το ύφος και το ήθος. Απόσπασμα απ’ τη σελ. 69: «Ο Δασκαλάκης, υψηλός, παχουλός, πρόσωπον πάντοτε ρόδινον, γενειάδα μαύρη, κατάπυκνη, και μουστάκι μαύρο, στριμμένο, μάτι διαπεραστικά και χαμόγελο πάντοτε έτοιμο στα χείλη. Είχαμε οι τρεις, εκτός του Βασίλη Δασκαλάκη, μαχαίρια, καρφωμένα μαζί με τη θήκη τους στις περικνημίδες και όλοι το σχολίαζαν. Μίαν ημέραν ο ανθ/γός διμοιρίτης Χατζάρας, δεν ξέρω γιατί μας έκανε ένα δοκιμαστικό συναγερμόν και και πριν ο ίδιος φθάσει εις την θέσιν των ορυγμάτων, όλη η διμοιρία ευρέθη εν τάξει. Τότε με ενθουσιασμόν είπε: “Εγώ με τέτοιο στρατό δεν φοβάμαι ιταλικά μπουλούκια!”». Εντυπωσιακός, εκτός όλων των άλλων, ο μικροπερίοδος λόγος. «Ο πατέρας μου χόρευε σπάνια κι όταν χόρευε του άρεσε να χορεύει τον Χανιώτικο συρτό που ‘χει μικρά ζάλα, ίσως γι’ αυτό ο λόγος του είναι μικροπερίοδος». Η απάντηση που μου έδωσε ο Κώστας όταν του το επεσήμανα. Ενας Χανιώτικος συρτός το Ημερολόγιο του Σπύρου Ντουντουλάκη. Ενα στέρεο κουστούμι χάρις στη ραφή, και τη συρραφή του μια ζωή ράφτη…
«Δίχως ήρωες κι αγίους μένουμε μόνοι/ γυμνοί κι ανυπεράσπιστοι/ στα ανελέητα κατηγορώ της ιστορίας». Σαν συνέχεια του γνωστού αρχαίου ρητού “Όλβιος εστίν όστις ιστορίης έσχεν μάθησιν”, οι παραπάνω στίχοι από ένα ποίημά μου της ΚΑΖΟΒΑΡ. Δεν μου αρέσει η πρεπολογία ομνύω όμως στο “πρέπον”. Σ’ αυτό που έπραξε ο φίλος μου ο Κώστας Ντουντουλάκης για παράδειγμα. Να κάνει βιβλίο, μια έκδοση ζηλευτή, χάρις και στο “΅ρεισμα” του φίλου ποιητή των “Εγκαυμάτων της Μνήμης”, Χρίστου Μαχαιρίδη, το Ημερολόγιο του πατέρα του…
Σημείωση: Το κύριο μέρος της παρέμβασής μου στην παρουσίαση του βιβλίου “Ημερολόγιο ενός πολεμιστή του ΟΧΙ”, που έγινε τη Δευτέρα 28 Οκτωβρίου στην Αίθουσα Εκδηλώσεων της Τράπεζας Χανίων.
