(που λέει ο λόγος)
Κλειστοφοβικές, κάγκελα παντού, ανέκφραστοι δεσμοφύλακες, μικρά κελιά, στενές κουκέτες… Κάπως έτσι δεν φαντάζεστε τις φυλακές;
Ή τουλάχιστον κάπως έτσι -μάλλον- τις φανταζόσασταν πριν τα ρεπορτάζ για τις ελληνικές φυλακές που αποκάλυψαν πως αρκετοί vip, και όχι μόνο, κρατούμενοι έχουν στην κατοχή τους από κινητά μέχρι… πολυτελή στρώματα και διάφορες άλλες «διευκολύνσεις». Βεβαίως –για να είμαστε σωστοί- τα ευτράπελα στις φυλακές δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό προνόμιο, αλλά –απ΄ότι έχει φανεί- διεθνής κανόνας.
Παρακάτω θα περιηγηθούμε παρέα στις πιο παράξενες φυλακές του κόσμου. Πώς προέκυψε το θέμα των φυλακών σήμερα; Φυσικός συνειρμός με τα αλλεπάλληλα lock down που μας έχουν τόσο καιρό «φυλακισμένους» στα σπίτια μας!
Φυλακή του Σαν Πέδρο, Βολιβία – Ένα ιδιότυπο κοινόβιο
Οι τρόφιμοι σε αυτή τη φυλακή πρέπει να πληρώνουν για τα κελιά τους. Πράγμα που σημαίνει πως χρειάζεται να δουλεύουν όσο εκτίουν την ποινή τους. Αυτός είναι και ο λόγος που η φυλακή μοιάζει περισσότερο με μεγάλο χωριό, με κοινόβιο. Τα παιδιά παίζουν, υπάρχουν πάγκοι με προϊόντα για να αγοράζουν οι τρόφιμοι ό,τι χρειάζονται, ενώ λειτουργούν και εστιατόρια! Η φυλακή αυτή έχει φτιαχτεί στη λογική της «οικογένειας» και στόχος είναι ακριβώς αυτός: να μην χωρίζονται οικογένειες, όταν δεν υπάρχει δυνατότητα να μείνει το παιδί (ή τα παιδιά) σε κάποιον συγγενή του/της κρατούμενου. Όπως σε κάθε μικρό χωριό λοιπόν, υπάρχουν και εδώ κοινωνικές διαστρωματώσεις. Οι πιο «πλούσιοι» τρόφιμοι έχουν κελιά σε «καλές» περιοχές της φυλακής, ενώ οι φτωχότεροι χρειάζεται να μοιράζονται τα κελιά τους. Εντυπωσιακό είναι πως εδώ δεν υπάρχουν καν φύλακες και πως οι κρατούμενοι πρέπει να λύνουν δημοκρατικά τις διαφορές τους ή –αν αυτό είναι ανέφικτο- να προστρέχουν στους εκλεγμένους εκπροσώπους τους! Η φυλακή «φιλοξενεί» περί τους 1500 τρόφιμους, οι περισσότεροι κατηγορούμενοι για διακίνηση και κατοχή ναρκωτικών. Κατά τις επίσημες στατιστικές κάθε μήνα οι φυλακές – κοινόβιο μετρούν περί τους 4 νεκρούς. Κάποιοι θάνατοι οφείλονται σε φυσικά αίτια, κάποιοι σε «ατυχήματα»…
Φυλακή Σαρκ, Νορμανδία – Καμαρούλα μια σταλιά
Εδώ ταιριάζει απόλυτα το τραγούδι «καμαρούλα μια σταλιά». Η φυλακή αυτή, κοντά στις ακτές τις Νορμανδίας, αποτελείται από δυο (!) μικροσκοπικά κελιά χωρίς παράθυρα και είναι η μικρότερη στον κόσμο. Η φυλακή χτίστηκε το 1856 και –όπως εύκολα καταλαβαίνει κανείς- δεν πολυχρησιμοποιείται. Μπορεί να «φιλοξενήσει» μάξιμουμ 2 κρατούμενους, αλλά ουσιαστικά αποτελεί «κόμβο» μεταφοράς τους από μια φυλακή σε μια άλλη. Με άλλα λόγια η «φιλοξενία» εκεί δεν κρατά παρά ελάχιστα.
Leoben Justice Center, Αυστρία – Η “πεντάστερη”
Η συγκεκριμένη φυλακή, που βρίσκεται στην Αυστρία, είναι ισάξια ξενοδοχείου πολυτελείας. Γι αυτό την αποκαλούν «πεντάστερη»! Φιλοξενεί έως 200 κρατούμενους σε κελιά που μοιάζουν με κανονικά δωμάτια. Οι τρόφιμοι μπορούν να φορούν δικά τους ρούχα, να χρησιμοποιούν κοινόχρηστη κουζίνα και να μαγειρεύει ο κάθε ένας το φαγητό που προτιμά. Η ιδέα πίσω από τη φυλακή είναι πως «όσο πιο κανονική ζωή έχει ο κρατούμενος, τόσο ευκολότερα θα επανενταχθεί στην κοινωνία μετά το τέλος της ποινής του». Κατά μήκος μάλιστα της συγκεκριμένης φυλακής, την οποία σχεδίασε και υλοποίησε ο αρχιτέκτονας Joseph Hohensinn και λειτουργεί από το 2004, υπάρχουν δυο επιγραφές. Η πρώτη, είναι απόσπασμα από την Αμερικανική Διακήρυξη Ανεξαρτησίας, και λέει: «Όλοι οι άνθρωποι γεννήθηκαν ελεύθεροι και είναι ισότιμοι όσον αφορά την αξιοπρέπεια και τα δικαιώματά τους». Η δεύτερη γράφει «Όσοι άνθρωποι στερούνται της ελευθερίας τους, πρέπει να αντιμετωπίζονται ανθρώπινα και με σεβασμό». Σωστοί οι Αυστριακοί!
Adx Supermax, Κολοράντο ΗΠΑ – Η απροσπέλαστη
Και πάμε διαμετρικά αντίθετα, σε μια αμερικανική φυλακή που δημιουργήθηκε ειδικά για τα… «κατακάθια» της κοινωνίας. Αν οι αυστριακοί θεωρούν υποχρέωση την προάσπιση της αξιοπρέπειας των κρατουμένων, οι αμερικανοί πιστεύουν ότι οι φυλακές πρέπει να είναι άτεγκτες, σκληρές και απρόσωπες. Εδώ τα κελιά είναι φτιαγμένα από τσιμέντο, από το πάτωμα ως το ταβάνι, των «επίπλων» συμπεριλαμβανομένων. Οι κρατούμενοι σχεδόν δεν έχουν καμία επαφή ο ένας με τον άλλο, ενώ πολλοί θανατοποινίτες, διανύουν εδώ το «τελευταίο τους μίλι». Η συγκεκριμένη φυλακή δημιουργήθηκε ύστερα από ένα αιματηρό περιστατικό που έλαβε χώρα στις φυλακές του Ιλινόις. Στις 22 Οκτωβρίου 1983, δυο κρατούμενοι των φυλακών του Ιλινόις σκότωσαν με μαχαίρι τους φρουρούς τους. Τότε οι ιθύνοντες αποφάσισαν να φτιάξουν νέες φυλακές, όπου παρόμοια περιστατικά δεν θα επαναλαμβάνονταν. Δέκα χρόνια μετά η Adx Supermax ήταν πανέτοιμη και το 1994 εγκαινιάστηκε επισήμως «φιλοξενώντας» έκτοτε περί τους 500 κρατούμενους κάτω από τις αυστηρότερες συνθήκες ασφαλείας. Ενδεικτικό είναι πως οι τρόφιμοι, από τους σκληρότερους εγκληματίες (βομβιστές, μέλη της Αλ Κάιντα, μέλη του οργανωμένου εγκλήματος κ.α) παραμένουν 22 ώρες στο κελί τους, δεν έχουν συλλογικές δραστηριότητες, δεν προαυλίζονται μαζί (εννοείται!), τα ντους έχουν χρονόμετρο (!), οι καθρέφτες είναι από ατσάλι και ενσωματωμένοι στους τοίχους και οι τηλεοράσεις παίζουν μόνο εκπαιδευτικά και θρησκευτικά προγράμματα. Αν θέλετε πάντως τη γνώμη μου, με τέτοιες συνθήκες, και εγκληματίας να μην είσαι, γίνεσαι!
Φυλακή Aranjuez, Ισπανία – Για γονείς και παιδιά
Και από τις αμερικανικές… ομορφιές, πάμε σε κάτι πιο ανθρώπινο. Η συγκεκριμένη φυλακή της Ισπανίας έχει γίνει με γνώμονα το καλό των παιδιών των κρατουμένων. Έτσι, τα παιδιά των τροφίμων μπορούν να επισκέπτονται τους γονείς τους σε κελιά που είναι ειδικά διαμορφωμένα για οικογένειες, ενώ υπάρχουν παιδικές χαρές, παιδικός σταθμός και χαρακτήρες του Ντίσνεϊ στους τοίχους που συμβάλλουν στην οικογενειακή ατμόσφαιρα. Η φυλακή διαθέτει 36 κελιά και οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι μαθαίνουν τους κρατούμενους πώς να μαγειρεύουν, να φροντίζουν τα παιδιά τους και γενικότερα πώς να είναι καλοί γονείς.
Bastoey Island, Nορβηγία – Η οικολογική
Στη Νορβηγία βρίσκεται η πρώτη –παγκοσμίως- οικολογική φυλακή. Χρησιμοποιεί ηλιακά πάνελ για ενέργεια και παράγει σχεδόν το σύνολο της τροφής που καταναλώνουν οι κρατούμενοι. Τα πάντα εδώ ανακυκλώνονται και τα τρόφιμα που παράγονται είναι υψηλής ποιότητας και οργανικά. Το πλεόνασμα των καλλιεργειών, που δεν χρησιμοποιείται, πωλείται σε άλλες φυλακές. Όμως υπάρχει ακόμα ένας λόγος που αυτή η φυλακή είναι «διάσημη» παγκοσμίως και δεν είναι άλλος από τον τρόπο που «αντιμετωπίζει» τους κρατούμενούς της. Η φυλακή μοιάζει περισσότερο με… κατασκήνωση και προσφέρει στους τρόφιμους τένις, ιππασία και κολύμπι. Καθόλου κακό n’ est pas?
Αλκατράζ, Καλιφόρνια – Ο θρύλος!
Δεν θα μπορούσε να λείπει από τη «συλλογή» η διασημότερη φυλακή μακράν. Η φυλακή του Αλκατράζ φημολογείται πως είναι η πλέον απροσπέλαστη, από την οποία κανείς ποτέ δεν απέδρασε. Λέγεται πως το 1775, ο Ισπανός Juan Manuel de Ayala ανακάλυψε το νησί όπου σήμερα βρίσκονται οι φυλακές, έναν απότομο βράχο ουσιαστικά, στη μέση της θάλασσας. Το ονόμασε «La isla de los Alcatraces» (σ.σ το νησί των πελεκάνων), επειδή εκεί έβρισκαν καταφύγιο πελεκάνοι. Στο απόκρημνο αυτό σημείο, απ΄όπου κάθε προσπάθεια απόδρασης φαντάζει αδύνατη δημιουργήθηκε η διαβόητη φυλακή. Από το 1861 το Αλκατράζ «φιλοξενούσε» κρατούμενους του Εμφυλίου, ενώ το 1934 «αναβαθμίστηκε» επίσημα σε ομοσπονδιακή φυλακή. Λειτούργησε για 29 χρόνια και παρά τη φήμη της «απροσπέλαστης» 36 κρατούμενοι προσπάθησαν να αποδράσουν σε 14 διαφορετικές περιπτώσεις. Από αυτούς, 2 δοκίμασαν ανεπιτυχώς 2 φορές, 23 πιάστηκαν πριν «κάνουν φτερά», 6 πυροβολήθηκαν (και σκοτώθηκαν) από φύλακες κατά την προσπάθεια και δυο κατάφεραν να ξεφύγουν από τη φυλακή, αλλά πνίγηκαν στη θάλασσα. Αξίζει να σημειωθεί ότι εκεί «θήτευσε» για 4 χρόνια ο Αλ Καπόνε!
Για περισσότερα, δείτε και τα
www.nytimes.com/2009/06/14/magazine/14prisons-t.html?_r=0
www.corrections1.com/facility-design-and-operation/articles/10-of-the-worlds-most-unusual-prisons-FWV56g5fUSyS8MwE
https://en.wikipedia.org/wiki/ADX_Florence
