Το αηδόνι του Σιπύλου

Με αφορμή την εκδήλωση για «τ’ αηδόνια της Σμύρνης» (Χανιώτικα Νέα 04. 08.2023) που διοργανώνει η εκλεκτή φιλόλογος Βίκυ Κόλλια, θυμήθηκα ένα ωραίο τραγούδι που έχει σχέση με τη Μικρά Ασία, αλλά και με τη Σμύρνη, επειδή το βουνό «Σίπυλος» που αναφέρεται σ’ αυτό είναι στα βορειοανατολικά της αξέχαστης μικρασιάτικης πόλης :
Τον καιρό της γερμανικής κατοχής, (1942-1943) ο δάσκαλός μου, ο μακαρίτης Μενέλαος Δραμουντάνης (ήμουν μαθητής της Δ ή Ε΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου Σισάρχων του Δήμου Ανωγείων Μυλοποτάμου) μας δίδαξε το παρακάτω (δημοτικό;) τραγούδι:
«Δε λαλείς καημένο αηδόνι,
το πρωί με τη δροσιά, λάλα αηδόνι μου γλυκά
Να ξυπνήσεις τον υγιό μου,
που’ ναι στο ψηλό βουνό, εις το γέρο Σίπυλο.
Να του πεις καημένο αηδόνι,
να θυμάται την ευχή, την ευχή της μάνας του
Αν δεν διώξει τους εχθρούς μας,
απ’ την ένδοξη μας γη, τη Μικράν Ασία μας
Δεν τον έχω πια παιδί μου, μάνα του δεν είμαι πια…»
Το τραγούδι, για κάποιον ανεξήγητο λόγο, μας άρεσε πάρα πολύ και το τραγουδούσαμε συχνά. Ο Δάσκαλος μας δεν είχε καμιάν αντίρρηση.
Επειδή όμως ήταν γερμανική κατοχή και κατά διαστήματα έρχονταν στο χωριό μας πάνοπλοι οι εχθροί κι έμπαιναν ακόμα και στην τάξη μας, χωρίς να μας το προτείνει κάποιος, αλλάξαμε δυο λέξεις στους τελευταίους στίχους και αντί «τη Μικράν Ασία μας» βάλαμε «τη γλυκιά μας Κρήτη», οπότε το τραγούδι έγινε ως εξής:
«Αν δεν διώξει τους εχθρούς μας
απ’ την ένδοξη μας γη, τη γλυκιά μας Κρήτη κ.λπ.»
Δεν μπόρεσα να βρω τον δημιουργό του παραπάνω ποιήματος, ούτε και τον χρόνο γραφής του. Φαίνεται όμως ότι είναι αρκετά παλαιό, ίσως είναι πανελλήνιο, εκφράζει το σπαρτιατικό ιδεώδες « ή ταν ή επι τας», δηλαδή την ηρωική ενατένιση της ζωής που σήμερα για πολλούς και διάφορους λόγους δεν βρίσκεται στα χείλη μας και στην καρδιά μας. Όπως διαπίστωσα, τροποποιημένο τραγουδήθηκε κατά τη διάρκεια του Κυπριακού αγώνα στο μαρτυρικό νησί, αλλά και σε προγενέστερες περιπτώσεις.