Το άρθρο 16 του Συντάγματος θα απασχολήσει τη δημόσια ζωή αυτήν την τετραετία, με την εξαγγελθείσα αναθεώρηση του από την κυβέρνηση. Αυτό το άρθρο είναι πολύ σημαντικό, γιατί έχει σχέση με την παιδεία του λαού μας και το μέλλον των νέων μας.
Η παιδεία αποτελεί πρωταρχική προϋπόθεση για την ανάπτυξη, την πρόοδο και την καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων. Η παιδεία πρέπει να λειτουργεί ισότιμα για όλους τους Έλληνες. Έχει άμεση σχέση με την ανάπτυξη της χώρας μας, γιατί είναι η μεγαλύτερη παραγωγική επένδυση.
Μια χώρα που προηγείται στον εκπαιδευτικό τομέα, μπορεί να είναι ισχυρότερη μιας άλλης που προηγείται στον βιομηχανικό τομέα. Αυτό το άρθρο 16 του Συντάγματος αναφέρει τα εξής:
1. Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του κράτους
2. Άπαντες οι Έλληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας
3. Η τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες, η δε προώθηση και ανάπτυξη αυτών αποτελούν υποχρέωση του κράτους.
4. Η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται δι’ ιδρυμάτων αποτελούντων νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου πλήρως αυτοδιοικούμενων τελούντων υπό την εποπτεία του κράτους και δικαιουμένων οικονομικής ενίσχυσης υπ’ αυτού.
5. Η σύσταση ανωτάτων σχολών υπό ιδιωτών απαγορεύεται.
Το Σύνταγμα της χώρας ψηφίστηκε το 1975 και αποτελεί έργο μιας συντηρητικής κυβέρνησης. Μιας συντηρητικής κυβέρνησης όμως που δεν αποστρεφόταν τον κρατικό παρεμβατισμό όταν θα ΄πρεπε να προασπίσει το κοινωνικό συμφέρον.
Ο ιδρυτής της Ν.Δ. Κ. Καραμανλής, που στην περίοδο της διακυβέρνησης του συντάχθηκε το Σύνταγμα του 1975, έλεγε σε συνέντευξη τους στις 24/7/75 στον Ροβήρο Μανθούλη.
«Μπορεί τα μέτρα μου να μην είναι σοσιαλιστικά, τα αισθήματα μου είναι σοσιαλιστικά. Εάν η οικονομία του τόπου μπορούσε ακινδύνως να λάβω μέτρα σοσιαλιστικά, θα το έκανα αδιστάκτως».
Ο Ε. Αβέρωφ που εκπροσωπούσε τη Δεξιά της συντηρητικής παράταξης έλεγε:
«Είμαστε Δεξιοί όσον αφορά στα εθνικά μας θέματα και Αριστεροί στα κοινωνικά θέματα».
ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΑΙΔΕΙΑ
Η παιδεία, η υγεία, η πρόνοια, η στέγη αποτελούν τους πυλώνες της λειτουργίας ενός κοινωνικού κράτους. Όλα αυτά δεν αποτελούν εμπορεύματα αλλά κοινωνικά αγαθά. Το άρθρο 16 δέχεται την παιδεία σαν ένα ανθρώπινο ιδεώδες που υπηρετεί τους κοινωνικούς και πανανθρώπινους σκοπούς της εκπαίδευσης. Προστατεύει την εθνική αποστολή της παιδείας, την πνευματική της αναγκαιότητα και τον κοινωνικό της χαρακτήρα. Είναι αντίθετο στην εμπορευματοποίηση της παιδείας. Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του κράτους, αναφέρει. Αν όλα τα άρθρα του Συντάγματος θέλουν αλλαγές, όπως για παράδειγμα η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, το άρθρο 16 του Συντάγματος πρέπει να μην αναθεωρηθεί. Αφορά την παιδεία του λαού μας και στοχεύει στον φωτισμό και την ευδαιμονία του γένους. Για να φωτιστεί το γένος και να αποκτήσει ευδαιμονία, πρέπει να εκπαιδευτεί συστηματικά. Και αυτή είναι υποχρέωση του κράτους.
Αυτή την αποστολή και υποχρέωση περιγράφει το άρθρο 16 και δεσμεύει το κράτος. Σ’ αυτές τις αρχές δεν έχει θέση καμία ιδεοληπτική αμφισβήτηση και αυτόν τον εθνικό στόχο πρέπει η πολιτεία να λαμβάνει όλα τα μέτρα για να τον προστατέψει. Η εμπορευματοποίηση της παιδείας είναι ο κυρίαρχος κίνδυνος. Να μη γίνει δηλαδή η παιδεία μας βορά της κερδοσκοπίας των οικονομικών συμφερόντων. Ιδιαίτερα η εμπορευματοποίηση της ανώτατης παιδείας θα οδηγήσει στην αποδυνάμωση της δημόσιας παιδείας. Δεν μπορεί να μετατραπούν τα ανώτατα πνευματικά ιδρύματα σε εμπορικές ιδιωτικές επιχειρήσεις. Αλίμονο για το μέλλον της χώρας μας, αν η παιδεία χάσει την κοινωνικότητα της. Όταν η παιδεία δεν υπηρετεί τον άνθρωπο.
Έτσι κι αλλιώς, τα πάντα έχουν θυσιαστεί στην κερδοφορία της ιδιωτικής οικονομίας. Ας μείνει απ’ έξω η παιδεία μας. Λέγεται ότι όσοι δεν θέλουν την ιδιωτικοποίηση, δεν πιστεύουν στον εκσυγχρονισμό. Βέβαια, όσοι στηρίζουν τη δημόσια παιδεία δεν είναι οπαδοί ιδεοληψιών και αναχρονιστικών παραδόσεων. Κάτι τέτοιο θα ήταν επικίνδυνο. Θα πρέπει να αποκοπούμε όμως από τον παραδοσιακό εθνικό κορμό, από ανεδραίωτες απόψεις. Η παιδεία αποτελεί βασικό στοιχείο του εθνικού μας κορμού και δεν μπορεί να θυσιαστεί στον βωμό της λαίλαπας των ιδιωτικοποιήσεων. Η παιδεία της ανώτατης εκπαίδευσης δεν μπορεί να μπει στα κέρδη ιδιωτικών επιχειρήσεων. Η παιδεία δεν είναι εμπόρευμα αλλά βασικό στοιχείο για την υπόσταση του γένους. Δεν μπορεί λοιπόν να γίνει βορά ιδιωτικών συμφερόντων.
Είναι υποχρέωση του κράτους να προστατέψει την ανώτατη παιδεία. Να μη δημιουργηθούν τάξεις πολιτών και στο κοινωνικό αγαθό της παιδείας. Να μην αναπτυχθούν δύο τάξεις στη νεολαία μας, εκείνων που έχουν την οικονομική δυνατότητα μιας ιδιωτικής παιδείας και παίρνουν όποιο δίπλωμα θέλουν και εκείνων που δεν έχουν άλλο δρόμο, παρά μόνο τον δρόμο της κατάληξης τους στο δημόσιο πανεπιστήμιο. Να μη γίνουν οι νέοι μας εξαρτήματα ενός ανάλγητου συστήματος στην παιδεία, που θα επιφέρει η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Ότι δηλαδή και γνώσεις να μη διαθέτεις, κι αν ακόμη είσαι μαθητής του “άσου”, αρκεί να έχεις οικονομική δυνατότητα και παίρνεις όποιο δίπλωμα θέλεις. Αλίμονο για το μέλλον των παιδιών μας αν καθαγιαστεί και αποκρυσταλωθεί ένα τέτοιο ιδεολογικό ρεύμα, ακόμη και στην παιδεία!
Σήμερα η χώρα μας έχει πολλά καλά δημόσια πανεπιστήμια. Ας ανεβάσουμε το επίπεδο των σχολών του δημοσίου, αφού υπάρχουν οι δυνατότητες, αρκεί να χρηματοδοτηθούν και να στελεχωθούν με καλά αμειβόμενους καθηγητές. Η χώρα μας είναι από τις τελευταίες χώρες, ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ και της Ε.Ε., όσον αφορά στη δημόσια χρηματοδότηση. Πρέπει να δοθεί στη δημόσια παιδεία ένα μεγαλύτερο ποσοστό του εθνικού προϊόντος που πηγαίνει στον κρατικό προϋπολογισμό. Έτσι μόνο τα πανεπιστήμια θα γίνουν καλύτερα και όχι από τον δήθεν “μπαμπούλα” του ανταγωνισμού με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια ή με τον “μπαμπούλα” των “μπαχαλάκηδων”!
Στην Ευρώπη παρά το γεγονός ότι η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων είναι νόμιμη, αυτά είναι σχεδόν ανύπαρκτα. Η ανώτατη παιδεία βασίζεται στα καλά δημόσια πανεπιστήμια της. Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια δίνουν διπλώματα υποβαθμισμένων σχολών. Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια δεν μπορούν να φθάσουν τα δημόσια. Χρειάζονται κτήρια, εργαστήρια και η επένδυση δεν ανταποκρίνεται στην επιδιωκόμενη κερδοφορία.
Στις ΗΠΑ τα μεγάλα πανεπιστήμια, που φοίτησαν αρκετοί από τους πολιτικούς ταγούς μας, μπορεί να μην είναι δημόσια, αλλά δεν είναι και ιδιωτικά. Είναι μη κρατικά και μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια, που συντηρούνται με δωρεές, με μεγάλες χορηγίες και με μεγάλα δίδακτρα των φοιτητών (100.000 δολ. περίπου στο ακαδημαϊκό έτος).
Η ίδρυση λοιπόν ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα δεν πρόκειται να επιφέρει βελτίωση στα δημόσια λόγω ανταγωνισμού. Αντίθετα, υπάρχει κίνδυνος να αποδυναμωθούν, αν η μισθοδοσία των καθηγητών γίνει αντικείμενο πλειοδοσίας! Να συμβεί δηλαδή ό,τι συνέβη με τους γιατρούς του ΕΣΥ! Τα ελληνικά πανεπιστήμια λοιπόν είναι καλά. Είναι τουλάχιστον ασέβεια προς το έργο που παράγουν, όταν απαράδεκτα σοφίσματα βοηθούν για να υποβαθμίσουν και όταν τα παρουσιάζουν σαν άντρα της… παρανομίας. Τα πανεπιστήμια μας, παρά την ελλειπή χρηματοδότηση, βρίσκονται σε καλές θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη. Βρίσκονται στις 500 πρώτες θέσεις ανάμεσα σε 6.000 πανεπιστήμια. Ας μην “πριονίζεται” λοιπόν το κύρος των πανεπιστημίων μας. Ας μην αποδυναμώνεται η δημόσια παιδεία με στόχο να περάσει η εμπορευματοποίηση της ανώτατης παιδείας. Να πάει το βάρβαρο μονοπωλιακό κεφάλαιο να κερδοσκοπήσει αλλού, όχι στα θεμέλια της εθνικής μας υπόστασης που είναι η παιδεία!
Λέγεται ότι σπουδάζουν χιλιάδες Έλληνες στα ξένα πανεπιστήμια και δαπανά η χώρα μας τεράστια ποσά συναλλάγματος, διότι το κράτος δεν μπορεί να παράσχει παιδεία που ζητούν. Είναι γεγονός ότι το κράτος πρέπει να παράσχει δικαιοσύνη σ’ ένα πολίτη που τη χρειάζεται. Μπορεί λοιπόν να αυξηθεί ο αριθμός των φοιτητών στα 25 πανεπιστήμια της χώρας. Το διδακτικό προσωπικό αφθονεί στην Ελλάδα, οι εγκαταστάσεις είναι σύγχρονες και μπορούμε να δώσουμε την παιδεία που ζητούν οι νέοι μας στον τόπο μας. Χρειάζονται όμως χρηματοδοτήσεις!
Εδώ βρέθηκαν 15 δισ. για εξοπλισμούς για την αντιμετώπιση της τουρκικής προκλητικότητας, και δεν μπορούν να βρεθούν χρήματα για τη χρηματοδότηση του εθνικού θέματος της παιδείας;
Δεν είναι λοιπόν βάσιμες οι δικαιολογίες που προσφέρονται για τον περιορισμό των εισαγόμενων στο πανεπιστήμιο. Το πανεπιστήμιο πρέπει να παρέχει την παιδεία με απλοχεριά που ταιριάζει στις πνευματικές της λειτουργίες. Ας διαφυλάξουμε λοιπόν τον δημόσιο χαρακτήρα της ανώτατης παιδείας και που με σοφία είχαν συντάξει το άρθρο 16 του Συντάγματος επιφανείς προσωπικότητες του πνεύματος και της πολιτικής (Καραμανλής, Παπανδρέου, Μαύρος, Τσάτσος, Παπανούτσος, Ηλιού κ.α.)! Άφησαν την ανώτατη παιδεία έξω από την κερδοσκοπία της ιδιωτικής οικονομίας. Είναι εθνική ανάγκη να διαφυλάξουμε αυτόν τον στόχο. Τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα δεν είναι όμοια με τις εμπορικές επιχειρήσεις. Τα πανεπιστήμια παράγουν επιστήμονες για να υπηρετήσουν τον άνθρωπο. Δεν αποτελούν τομέα παραγωγής κερδών στους επιχειρηματίες!
Ας μην επικρατήσουν λοιπόν στην παιδεία οι νόμοι της ελεύθερης αγοράς και γίνει πεποίθηση στους νέους μας ότι όποιος έχει χρήματα μπορεί να την ξεπεράσει “εξαγοράζοντας” την !
Όταν κάποιος ζήτησε από ένα σπουδαίο σοφό πόσα χρήματα θα πληρώσει για να του μορφώσει το μονάκριβο παιδί του και ο σοφός του ζήτησε πάρα πολλά χρήματα, είπε ο πατέρας: «Μα με τόσα χρήματα μπορώ να αγοράσω, όχι απλώς να μισθώσω, ένα δούλο». Να σημειωθεί ότι οι αρχαίοι μίσθωναν σαν γραμματοδάσκαλους τους δούλους. Ο σοφός του απάντησε: «Τότε στο σπίτι σου αντί για ένα δούλο, θα ΄χεις δυο δούλους». Η παιδεία λοιπόν ούτε αγοράζεται, ούτε εξαγοράζεται, ούτε εμπορευματοποιείται!
*Ο Βασίλης Πεντάρης είναι π. Βουλευτής Χανίων
