Κύριε διευθυντά,
Πραγµατικός διάλογος του εφηµερεύοντα ιατρού µε τον ένστολο οδηγό πριν την πρώτη του βάρδια στο ασθενοφόρο του ΚΥ Βάµου:
Ιατρός: έχεις κάποιες γνώσεις σε σχέση µε διακοµιδές επειγόντων ή έστω πρώτες βοήθειες;
Οδηγός: τίποτα γιατρέ. Ούτε κανένας άλλος από αυτούς από σας έρχονται.
Ιατρός: εκπαίδευση κάνατε πριν έρθετε στο ΚΥ;
Οδηγός: 4 ώρες ήρθε ένας κ. Νίκος και µας έδειξε πώς µπαίνει και βγαίνει το φορείο. Βασικά µας είπαν ότι δεν αγγίζουµε τίποτα παρά µόνο το τιµόνι.
Ιατρός: δηλαδή, δεν µπορείς να βοηθήσεις σε τίποτα αν µας καλέσουν σε επείγον περιστατικό;
Οδηγός: πώς να βοηθήσω γιατρέ, δεν ξέρω. Εµάς µας είπαν ότι θα είµαστε βάρδια µε έναν γιατρό και έναν διασώστη (;!!!) και µόνο θα οδηγούµε.
Ιατρός: ασθενοφόρο µε σειρήνα και 120 χλµ. στην εθνική έχεις ξαναοδηγήσει;
Οδηγός: τηρούµε τον ΚΟΚ αυστηρά µας είπαν, αλλά… αυτό είναι το λιγότερο γιατρέ. Αν µας στείλουν στις Βρύσες π.χ., δεν ξέρω πώς να πάω… δεν τη γνωρίζω καθόλου την περιοχή και τους δρόµους.
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΑΒ (ΑΠΟΣΤΟΛΗ & ΣΚΟΠΟΙ)
Αποστολή του ΕΚΑΒ είναι ο συντονισµός της παροχής Επείγουσας Προνοσοκοµειακής Φροντίδας και Επείγουσας Ιατρικής σε όλο τον πληθυσµό της Ελληνικής Επικράτειας και η διακοµιδή των πολιτών αυτών σε Μονάδες Παροχής Υπηρεσιών Υγείας.
Ειδικότερα, σκοποί του ΕΚΑΒ είναι:
– Η ισότιµη παροχή Επείγουσας Προνοσοκοµειακής Φροντίδας και Επείγουσας Ιατρικής σε κάθε ασθενή, ανεξάρτητα από την οικονοµική, κοινωνική και επαγγελµατική του κατάσταση σύµφωνα µε τους κανόνες του Εθνικού Συστήµατος Υγείας και Κοινωνικής Ασφάλισης.
– Η διαρκής αναβάθµιση της ποιότητας των παρεχοµένων υπηρεσιών Επείγουσας Προνοσοκοµειακής Φροντίδας και Επείγουσας Ιατρικής µέσα από την υψηλή ειδίκευση, συνεχή εκπαίδευση και επιµόρφωση του προσωπικού του ΕΚΑΒ και γενικότερα του υγειονοµικού προσωπικού.
Το Ε.Κ.Α.Β ιδρύθηκε το 1985. Μέχρι τότε δεν υπήρχε οργανωµένο σύστηµα διακοµιδών σε όλη την επικράτεια, ενώ τα ασθενοφόρα που επιχειρούσαν δεν είχαν ούτε τον απαραίτητο εξοπλισµό ούτε εκπαιδευµένα πληρώµατα. Ο στόχος ήταν η όσο το δυνατόν ταχύτερη άφιξη στον τόπο του συµβάντος και η µεταφορά στον πλησιέστερο υγειονοµικό σχηµατισµό, χωρίς την παροχή οποιουδήποτε είδους εξειδικευµένης προνοσοκοµειακής φροντίδας. To αποτέλεσµα ήταν πολύ υψηλή θνησιµότητα και νοσηρότητα που οφειλόταν σε λάθη ή ελλιπή φροντίδα κατά τη διάρκεια της διακοµιδής.
Η ίδρυση του Ε.Κ.Α.Β αποτέλεσε µια πραγµατική κοσµογονία, γιατί εκτός της προσπάθειας καθολικής κάλυψης του πληθυσµού, έγιναν οι πρώτες προσπάθειες εκπαίδευσης του προσωπικού που στελέχωνε τα ασθενοφόρα. Την πρώτη περίοδο η εισαγωγική εκπαίδευση των πληρωµάτων ήταν 40 ώρες ενώ πολύ σύντοµα, το 1989 µε το ΠΕΚΠΑ (Πρόγραµµα Επαγγελµατικής Κατάρτισης Πληρώµατος Ασθενοφόρων) οι ώρες εκπαίδευσης απογειώθηκαν σε 1025 σε διάρκεια 8 µηνών. Το 2000 έγινε η δηµιουργία του ΙΕΚ Ε.Κ.Α.Β. για την ειδικότητα “∆ιασώστης -Πλήρωµα ασθενοφόρου”, διάρκειας 4 εξαµήνων και 1200 ωρών θεωρητικής εκπαίδευσης καθώς και ένα επιπλέον εξάµηνο µε 900 ώρες πρακτικής εξάσκησης σε ασθενοφόρο. Οι επαγγελµατίες υγείας µε την ειδικότητα “∆ιασώστης- Πλήρωµα ασθενοφόρου” αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της Επείγουσας Προνοσοκοµειακής Φροντίδας. Αποτελούν την ειδικότητα που κατέχει τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα εργασίας σε ασθενοφόρα οχήµατα.
Παράλληλα µε την εκπαίδευση των διασωστών το 1995 ξεκίνησε και το ετήσιας διάρκειας “Μετεκπαιδευτικό Πρόγραµµα Ιατρών στην Επείγουσα Ιατρική” από το ΕΚΑΒ, ενώ µια σειρά προτυποποιηµένων εκπαιδευτικών σεµιναρίων (ATLS, BLS, PHTLS, ALS) προσέγγισαν το γνωστικό αντικείµενο και τις δεξιότητες που οφείλει να διαθέτει οποιοσδήποτε Ιατρός καλείται να πραγµατοποιεί διακοµιδές µε ασθενοφόρο.
Σύµφωνα µε Υ.Α. 120207/2021 (ΦΕΚ 2203/Β` 26.5.2021) Τροποποίηση της περ. δ’ της παρ. 4 του κεφ. Γ της υπό στοιχεία Α2/29542/5347/1991 (Β’ 707) υπουργικής απόφασης: ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ για τη λειτουργία και κίνηση ασθενοφόρου είναι “να στελεχώνεται από οδηγό και συνοδηγό οι οποίοι θα πρέπει να διαθέτουν τα τυπικά προσόντα της ειδικότητας ∆ιασώστη – Πλήρωµα Ασθενοφόρου και, οµοίως, να διαθέτουν πιστοποίηση του Εθνικού Οργανισµού Πιστοποίησης Προσόντων Επαγγελµατικού Προσανατολισµού και άδεια άσκησης επαγγέλµατος.”
Η νοµοθεσία – η οποία ισχύει για όλα ανεξαιρέτως τα ασθενοφόρα οχήµατα ακόµα και ιδιωτικά που δεν διακοµίζουν επείγοντα περιστατικά– περιγράφει τα στάνταρ πρότυπα ασφάλειας της κίνησης των ασθενοφόρων, όσον αφορά τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα του πληρώµατος. Το σηµείο εκκίνησης (ως προς την αρχική εκπαίδευση) ενός κανονικού πληρώµατος ασθενοφόρου είναι οι 4.200 ώρες εκπαίδευσης των δύο διασωστών στις οποίες προστίθεται η καθηµερινή τους εµπειρία στον δρόµο. Στην περίπτωση µάλιστα της Κινητής Ιατρικής Μονάδας του ΕΚΑΒ στους δύο διασώστες προστίθεται και Ιατρός µε εκπαίδευση στην Επείγουσα Προνοσοκοµειακή Ιατρική. Σε κάθε περίπτωση σε ένα ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ ο Ιατρός δεν αντικαθιστά τον διασώστη, έχει διακριτό και καθορισµένο επιστηµονικό ρόλο και βρίσκεται στο ασθενοφόρο ως τρίτο µέλος του πληρώµατος. Μόνο σε αυτό το εκπαιδευτικό και λειτουργικό πλαίσιο, τα ασθενοφόρα δεν είναι «ταξί µε µπλε σειρήνα», αλλά κινητές υγειονοµικές µονάδες που η αποτελεσµατικότητά τους εξαρτάται απόλυτα από την υψηλή ειδίκευση, συνεχή εκπαίδευση και επιµόρφωση του προσωπικού τους.
Σε πλήρη αντιδιαστολή µε κάθε έννοια σύννοµης, αλλά κυρίως ασφαλούς σύνθεσης και λειτουργίας, βρίσκονται τα ασθενοφόρα των Κέντρων Υγείας, η αρχική αποστολή των οποίων ήταν οι δευτερογενείς διακοµιδές από το ΚΥ στο νοσοκοµείο και η εξυπηρέτηση των µη επειγόντων περιστατικών στην περιοχή ευθύνης που έχριζαν µεταφοράς µε ασθενοφόρο προς και από το νοσοκοµείο (τακτικά ραντεβού, εξετάσεις, εξιτήρια). Η συγκεκριµένη λειτουργία εξυπηρετούσε ζωτικές ανάγκες των πλέoν ευάλωτων ασθενών της κοινότητας και εγκαταλείφθηκε στη µοίρα της. Τα ασθενοφόρα των ΚΥ στελεχώνονται από ένα µόνο άτοµο ως πλήρωµα σε κάθε βάρδια, συνήθως οδηγό χωρίς ειδίκευση διασώστη (άρα µε ΚΑΝΕΝΑΝ Ή ΕΝΑΝ ∆ΙΑΣΩΣΤΗ) αλλά µε µόνιµη σχέση απασχόλησης στο ΚΥ και γνώση της περιοχής. Το δεύτερο µέλος του πληρώµατος είναι σχεδόν πάντα Ιατρός του ΚΥ (όχι πάντα εκπαιδευµένος στην Επείγουσα Ιατρική). Το τεράστιο κενό ασφάλειας προέκυψε όταν τα ασθενοφόρα των ΚΥ πέρασαν στον συντονισµό του ΕΚΑΒ, όχι πλέον µε τον ρόλο που είχαν, αλλά καλύπτοντας τον τοµέα του ΕΚΑΒ για το σύνολο των περιστατικών, ακόµα και υπερεπειγόντων ή απειλητικών για τη ζωή του ασθενούς. Αναφέρθηκε πιο πάνω ότι το προαπαιτούµενο όσον αφορά στην εκπαίδευση του πληρώµατος ενός κοινού ασθενοφόρου του ΕΚΑΒ είναι οι 4.200 ώρες εκπαίδευσης και η αθροιστική εµπειρία των δύο διασωστών. Το προαπαιτούµενο για τα ασθενοφόρα του ΚΥ αυτή τη στιγµή είναι ακαθόριστο, χωρίς τήρηση προτυποποιηµένων στάνταρ ασφάλειας. Σε οποιοδήποτε οργανωµένο σύστηµα διακοµιδών, µε έλεγχο της τήρησης των πρωτοκόλλων ασφαλούς λειτουργίας τα ασθενοφόρα των ΚΥ δεν θα επιχειρούσαν ΠΟΤΕ ΣΕ ΕΠΕΙΓΟΝΤΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ.
Ως Ιατροί του ΚΥ Βάµου είχαµε πολλές φορές επισηµάνει το τεράστιο κενό ασφάλειας των διακοµιδών µε το ασθενοφόρο του ΚΥ στη διοίκηση της 7ης ΥΠΕ και του ΕΚΑΒ απαιτώντας ενιαία πρωτόκολλα σύνθεσης πληρώµατος και λειτουργίας των ασθενοφόρων σύµφωνα µε τα πρότυπα λειτουργίας του ΕΚΑΒ. Κάθε φορά βρεθήκαµε αντιµέτωποι µε µορφές εργασιακού εξαναγκασµού, χωρίς ποτέ να λαµβάνουµε καµία απάντηση στα αιτιολογηµένα αιτήµατά µας, αλλά και χωρίς οι προϊστάµενες αρχές να αναλαµβάνουν την ευθύνη για την παράνοµη και ανασφαλή για ασθενείς και προσωπικό λειτουργία του ασθενοφόρου του Κέντρου Υγείας. Τελικά όλη η ευθύνη της διακοµιδής µεταβιβάζεται στον ιατρό του ΚΥ που καλείται να κάνει ταυτόχρονα τον ιατρό εφηµερίας, τον ιατρό ασθενοφόρου, τον διασώστη και τον τραυµατιοφορέα, χωρίς καµία ουσιαστική βοήθεια στον τόπο του επείγοντος.
Κι όµως δεν είχαµε ακόµα ξύσει τον πάτο βαρελιού. Η πρόσφατη Πράξη Νοµοθετικού Περιεχοµένου για τα “µικτά πληρώµατα ασθενοφόρων” ορίζει ότι: “στις δοµές του Εθνικού Κέντρου Άµεσης Βοήθειας (Ε.Κ.Α.Β.), των Κέντρων Υγείας και των Πολυδύναµων Περιφερειακών Ιατρείων των νησιωτικών δήµων της χώρας, συµπεριλαµβανοµένων των δήµων της Περιφέρειας Κρήτης και των ορεινών δήµων του άρθρου 2β του ν. 3852/2010 (Α’ 87) αντίστοιχα, στις οποίες δεν υπάρχει ή δεν επαρκεί το προσωπικό κλάδων ∆Ε Πληρωµάτων Ασθενοφόρων ή ∆Ε Οδηγών για τη λειτουργία των ασθενοφόρων οχηµάτων τους, δύναται να διατίθεται, µέχρι την 31η.12.2023, προσωπικό του Πυροσβεστικού Σώµατος ή στρατιωτικό προσωπικό των Ενόπλων ∆υνάµεων, εξαιρουµένων των οπλιτών θητείας, για την εκτέλεση υπηρεσίας οδηγού στα ασθενοφόρα οχήµατα των ως άνω δοµών».
Το αποτέλεσµα της ΠΝΠ είναι τα ασθενοφόρα των ΚΥ -στα οποία έχει αποσπαστεί προσωπικό από τις ένοπλες δυνάµεις- να λειτουργούν ΧΩΡΙΣ ΚΑΝΕΝΑΝ ∆ΙΑΣΩΣΤΗ, µε οδηγούς που όχι απλώς δεν µπορούν να προσφέρουν απολύτως τίποτα στη φροντίδα επείγοντος περιστατικού, αλλά αγνοούν τις πραγµατικές συνθήκες κίνησης ενός ασθενοφόρου καθώς και το οδικό δίκτυο της περιοχής. Θα περίµενε κανείς ότι τουλάχιστον θα µπορούσαν (µε τι κόστος άραγε;) να εκπαιδευτούν σε πραγµατικές συνθήκες και να αποκτήσουν στοιχειώδεις γνώσεις και δεξιότητες. Το διάστηµα όµως το οποίο παραµένουν στα ΚΥ είναι 3 εβδοµάδες! Στη συνέχεια έρχονται άλλοι οδηγοί και ο φαιδρός κύκλος ξεκινάει από την αρχή.
∆υστυχώς, η κυβέρνηση τοποθετεί τον πήχη της Επείγουσας Προνοσοκοµειακής Φροντίδας στο επίπεδο της καρότσας του αγροτικού και περνάει από κάτω. Νοµοθετεί στην κυριολεξία το “ΠΑΜΕ ΚΙ ΟΠΟΥ ΒΓΕΙ”. Οδηγεί σε δραµατική υποβάθµιση της παρεχόµενης Προνοσοκοµειακής Φροντίδας και καταστρατηγεί κάθε έννοια ισότιµης παροχής φροντίδας στους ασθενείς που θα έχουν την –προβλέψιµη- ατυχία να λάβουν φροντίδα από ακατάλληλα πληρώµατα ασθενοφόρου.
Προφανώς η Επείγουσα Προνοσοκοµειακή Φροντίδα δεν θα µπορούσε να έχει καλύτερη τύχη από τους υπόλοιπους πυλώνες του ΕΣΥ και τα ρηµαγµένα νοσοκοµεία. ∆εν είναι παρά ένα κοµµατάκι στο παζλ της συρρίκνωσης του “ κοινωνικού δικαιώµατος στην Υγεία” και της οριστικής απόσυρσης του κράτους από τη συνταγµατική υποχρέωση να προστατεύει την υγεία των πολιτών του.
∆ηµήτρης Μακρέας,
∆ιευθυντής Γενικής Ιατρικής
Περιφερειακό Ιατρείο
Αρωνίου- ΚΥ Βάµου
(Υποψήφιος µε τη Λαϊκή Συσπείρωση για τον ∆ήµο Χανίων)
