Το αθλητικό ιδεώδες στην Κρητική Πολιτεία (1898-1913)

Η περίοδος της Κρητικής Πολιτείας χαρακτηρίζεται από μια πολιτισμική ώσμωση της δυτικοευρωπαϊκής κουλτούρας με την τοπική, ιδιαίτερα της πόλης των Χανίων. Έτσι, οι Άγγλοι αποικιοκράτες προώθησαν το αθλητικό ιδεώδες, απαραίτητο στοιχείο του βρετανικού πολιτισμικού ιμπεριαλισμού. Σε όλες τις αποικίες (Ινδία, Μάλτα, Αίγυπτο, Γιβραλτάρ, Κύπρο) οι ντόπιοι έμαθαν από τους Άγγλους κρίκετ, τένις, ποδηλασία, σκοποβολή και ποδόσφαιρο, καθώς οι Βρετανοί, πρώτα οι αριστοκράτες, στη συνέχεια οι αστοί και στο τέλος οι στρατιώτες, ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα ασκούνταν. Ιδιαίτερα ο στρατός χρησιμοποιούσε την άσκηση για πειθαρχία, βελτίωση των πολεμικών ικανοτήτων, την τόνωση ηθικού και την ενίσχυση της συναδελφικότητας μεταξύ των στρατιωτών. Στην Ελλάδα και στην Κρήτη, εκτός από τους Βρετανούς, οι Ολυμπιακοί αγώνες του 1896 και η Μεσοολυμπιάδα του 1906 προώθησαν επίσης το αθλητικό ιδεώδες.
Όσον αφορά στα Χανιά στις 10/10/1899, ο Σύμβουλος Εσωτερικών Μανούσος Κούνδουρος ιδρύει τον «Ποδηλατικό Σύλλογο Χανίων» και στη συνέχεια (23/10/1899) ο ίδιος ιδρύει τον «Γυμναστικό Σύλλογο Κυδωνίας» με σκοπό την κατασκευή γυμναστηρίου στη Χαλέπα, την εκγύμναση των μελών και την τέλεση αγώνων («Επίσημος Εφημερίς της Κρητικής Πολιτείας», 13/12/1899 και 31/12/1899).
Επίσης, στις 11/8/1906 («Νέα Έρευνα») επανιδρύεται ο «Γυμναστικός Σύλλογος Χανίων» από τον Γεώργιο Λελεδάκη με στόχους την γυμναστική, την κολύμβηση και την σκοποβολή:
«[…]ίδρυσιν Γυμναστηρίου εν Χανίοις προς γύμνασιν της νεολαίας και διάδοσιν της γυμναστικής και του αθλητισμού εις πάσας τας τάξεις, την ανάπτυξιν της αγάπης προς την Κολυμβητικήν, αναγκαιοτάτην δια νησιώτας και την πατροπαράδοτον ημίν, παραμεληθείσας δε εσχάτως Σκοπευτικήν,[…]».
Εκτός από την ίδρυση αθλητικών συλλόγων η κυβέρνηση της Κρητικής Πολιτείας προωθεί το αθλητικό ιδεώδες και στα Δημοτικά Σχολεία, επιβεβαιώνοντας την αρχαία ρήση «Νους υγιής εν σώματι υγιεί» («Ελεύθερον Βήμα» 10/6/1906) :
«ΑΙ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΕΝ ΤΗ ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ. Εν συρροή πολλού κόσμου εγένοντο αι εξετάσεις εν τη γυμναστική των Δημοτικών Σχολείων Χανίων και Χαλέπας την παρελθούσαν Κυριακή εις το Πεδίον του Άρεως. Οι μαθηταί[…]ψαλλόντων εμβατήρια πατριωτικά υπό τους ήχους δυο τυμπάνων[…].Μόλις τελείωσαν αι στρατιωτικαί λεγόμεναι κινήσεις[…]εξετέλεσαν ατελεύτητον σειράν ελεύθερων ασκήσεων[…]Εκείνο το οποίον ανέδειξε και τους δημοδιδασκάλους επαξίως εργασθέντας και ενθουσίασε τον κόσμο είναι η διδασκαλία των κρητικών χορών, η αρξαμένη από τινός εν τοις Δημ. Σχολείοις. Η διδασκαλία τούτων, εκτός του ότι έχει γυμναστικήν αξίαν, προξενεί ευχαρίστησιν πολλή στους μαθητάς […]».
Εδώ γίνεται φανερή η αφομοίωση της δυτικοευρωπαϊκής κουλτούρας της άσκησης, η οποία όμως συμπορεύεται με την τοπική ιδιαιτερότητα του κρητικού χορού.
Βιβλιογραφία
Πατμεζάς Σ., Τζεδάκη-Αποστολάκη Λ., Κυριαρχίες και συνειδήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο (1880-1920) ΕΚΙΜ, Ηράκλειο 2014.