Κύριε διευθυντά,
πολλές φορές, καταστάσεις δύσκολες δίνουν έναυσμα για ουσιαστικό, δημιουργικό προβληματισμό. Έτσι λοιπόν, ο πόλεμος τώρα μας δίνει την ευκαιρία να στοχαστούμε πάνω σε θεμελιώδεις έννοιες, αξίες και ιδεώδη.
Προφανώς, σταθμίζοντας η κυβέρνηση της Ουκρανίας ανάμεσα στον συμβιβασμό και την αντίσταση επέλεξε την τελευταία, προτιμώντας ενός πολέμου τα παθήματα από την υποταγή και την ανελευθερία. Έβαλε ψηλότερα από τη σωματική ακεραιότητα, τη ζωή και την περιουσία των πολιτών, πάνω από τις υλικές υποδομές της χώρας, την αξιοπρέπεια και τον αγώνα για την ελευθερία τους. Απόφαση σίγουρα ηρωική – όμως με τεράστιο, απροσμέτρητο υλικό κόστος για τους Ουκρανούς πολίτες.
Πιθανότατα, μπορούσαν να αποφύγουν τον πόλεμο παραχωρώντας στη Ρωσία κάποια εδάφη στα νοτιοανατολικά μαζί με τη δέσμευση ότι θα παραμείνουν εκτός του ΝΑΤΟ, με κάποια συμφωνία τελοσπάντων. Πρόσφατα, ο πρόεδρος Ζελένσκι δήλωνε πως ο όποιος συμβιβασμός τώρα για τερματισμό του πολέμου θα έπρεπε πρώτα να είχε τη συναίνεση του λαού με δημοψήφισμα. Μας δίνει με τον τρόπο αυτόν την αφορμή να αναλογιστούμε, μήπως επίσης έπρεπε να είχε εξαρχής διαπραγματευτεί για την αποφυγή του πολέμου και να είχε θέσει το αποτέλεσμα των συνομιλιών με τις παραχωρήσεις προς τη ρωσική πλευρά, στην κρίση και την απόφαση του λαού του με δημοψήφισμα.
Εκείνος, αντίθετα, διάλεξε τον πόλεμο. Επέλεξε την ηρωική πλευρά της ιστορίας, σίγουρα ενθαρρυνόμενος από τη Δύση των φιλελεύθερων αξιών (και των συμπλεόντων συμφερόντων), από την επιχειρησιακή υποστήριξη που του υποσχέθηκε και του παρέχει.
Ζωή δίχως ελευθερία δεν λογίζεται ζωή, η ουκρανική κυβέρνηση προτίμησε να ακολουθήσει έναν αδιάλλακτο, ασυμβίβαστο πατριωτισμό.
Πάντως, φαίνεται πολιτικά ορθότερο να είχε προσφύγει στη λαϊκή ετυμηγορία: Οι πολιτικοί δεν είναι ήρωες, πρώτα είναι πραγματιστές, που πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα δεδομένα με όλες τις παραμέτρους. Ούτε η πλειονότητα των πολιτών βάζει την ελευθερία πάνω από τη ζωή τους, και οι ηλικιωμένοι με τα γυναικόπαιδα αριθμητικά υπερτερούν. Οι περισσότεροι δεν είναι διατεθειμένοι να θυσιαστούν πολεμώντας την τυραννία, δεν τους απασχολεί διόλου νάναι πολίτες στων ιδεών την πόλη. Από την άλλη, βέβαια πάλι, η μπότα του κατακτητή είναι βαριά… Θεμελιακά, υπαρξιακά διλήμματα.
Ωστόσο, μια προσεκτικότερη προσέγγιση του ζητήματος είναι πολύ πιθανό να κατέληγε στο συμπέρασμα, πως ήταν καλύτερα που δεν έγινε αυτό το δημοψήφισμα, μια και ο λαός θα είχε να αποφασίσει εν αγνοία ενός κρίσιμου, κυρίαρχα καθοριστικού δεδομένου, δηλαδή της διαβεβαίωσης των Δυτικών ότι θα βοηθήσουν τον αγώνα του (υπόσχεση που, φυσικά, δεν συνέφερε να δημοσιοποιηθεί, για να μη χαθεί το στοιχείο του αιφνιδιασμού).
Έτσι, μέσα από την τραγικότητά του ο πόλεμος μας ανοίγει ορίζοντες. Δίνει την ώθηση κι ένα σκαλί, για ν’ ανέβει ο νους μας στα ιδανικά.
Παρασκευάς Μαμαλάκης
