Μετά την εισβολή στην Ουκρανία, ένα από τα θέματα που απασχόλησε την κοινή γνώμη, ύστερα και από διάφορες δηλώσεις αξιωματούχων, είναι και η πιθανότητα χρήσης πυρηνικών όπλων από τη Ρωσική Ομοσπονδία.
Εκτιμώ λοιπόν ότι θα ήταν χρήσιμο να παρουσιάσουμε, σε γενικές γραμμές, πως προσεγγίζεται το θέμα αυτό μέσα από το « Στρατιωτικό Δόγμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας» αλλά και από διάφορα άλλα παρεμφερή κείμενα που έχουν έλθει στη δημοσιότητα
Το «Στρατιωτικό Δόγμα» παρουσιάζει ένα σύστημα επισήμως αποδεκτών απόψεων και θέσεων επί των στόχων ή χαρακτήρα ενός πιθανού πολέμου, πώς να προετοιμαστεί για αυτόν, πώς να τον αποτρέψει και πώς να τον διεξάγει. Υλοποιεί με στρατιωτικά μέσα τις πολιτικές προσπάθειες προκειμένου να εξασφαλίσει την ασφάλεια της Ομοσπονδίας.
Η στρατιωτική στρατηγική η οποία υιοθετείται από τη Ρωσική Ομοσπονδία χαρακτηρίζεται με τον όρο «Ενεργός Άμυνα». Κατ΄ αυτήν δίδεται ιδιαιτέρα έμφαση στη διεξαγωγή αμυντικών και επιθετικών επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια της αρχικής φάσης του πολέμου αποβλέποντας στην αποδυνάμωση των ενόπλων δυνάμεων του αντιπάλου.
Ο αντικειμενικός σκοπός είναι η παρεμπόδιση του αντιπάλου να επιτύχει αποφασιστικό αποτέλεσμα κατά την διάρκεια της αρχικής φάσης, υποχρεώνοντας τον σε ένα εν συνεχεία πόλεμο φθοράς, ο οποίος θα επιφέρει ιδιαίτερα μεγάλο κόστος στις στρατιωτικές και οικονομικές υποδομές, που θα τον υποχρεώσουν να αναζητήσει τον τερματισμό του πολέμου με όρους που θα υποδειχθούν προς όφελος της Ομοσπονδίας.
Η απόφαση χρήσης πυρηνικών όπλων βρίσκεται στην αρμοδιότητα του Αρχιστρατήγου των Ενόπλων Δυνάμεων, που είναι ο Πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας, υπό την άμεσο διοίκηση του Γενικού Επιτελείου, που είναι υπεύθυνο και για την ανάλυση των στόχων. Η χρήση των όπλων αυτών αποσκοπεί στη αποκλιμάκωση της επίθεσης εναντίον της Ρωσίας και των συμμάχων της και την καταστροφή του επιτιθεμένου, ο οποίος χρησιμοποίησε ή προετοιμάζεται να χρησιμοποιήσει πυρηνικά ή άλλου είδους όπλα μαζικής καταστροφής.
Το Ρωσικό πυρηνικό οπλοστάσιο αποτελείται από στρατηγικά και μη στρατηγικά συστήματα τα οποία δύναται να χρησιμοποιηθούν από διαμορφώσεις ξηράς, αέρος και θαλάσσης.
Η αρχική ανάπτυξη πυρηνικών όπλων ακολουθεί μια σειρά διαδικασιών προκειμένου να επισημανθούν οι δυνατότητες τους, κατόπιν δυνητικά χρησιμοποιούνται με προοδευτικό τρόπο σε περιφερειακό επίπεδο σύγκρουσης και τελικά χρησιμοποιούνται σε έναν πόλεμο μεγάλης κλίμακας έως ότου η σύγκρουση φτάσει στα «αντίποινα» ενός γενικού πυρηνικού πολέμου.
Δεν είναι απολύτως σαφές αν η χρήση πυρηνικών όπλων εμπεριέχεται σε σχεδιασμούς εκτέλεσης μεμονωμένων ή ομαδικών χτυπημάτων με μη στρατηγικά πυρηνικά όπλα στο πλαίσιο ενός τοπικού πολέμου. Εκτιμάται ότι στη περίπτωση αυτή εφόσον αποφασιστεί χρήση, αυτή γίνεται όχι για να πληγούν στρατιωτικοί στόχοι ή για λόγους επίδειξης δύναμης, αλλά για σκοπούς διαχείρισης κλιμάκωσης.
Το παρακάτω σχεδιάγραμμα εκτιμάται ότι παρουσιάζει τις διαδικασίες διαχείρισης κλιμάκωσης της έντασης με κατάληξη στη μαζική χρησιμοποίηση στρατηγικών και μη πυρηνικών όπλων.
Παρά την επιτυχή αναδιοργάνωση του συμβατικού στρατού της, η Ρωσία, δεν φαίνεται να έχει πρόθεση να αντικαταστήσει με συμβατικά οπλικά συστήματα υψηλής ακρίβειας, τα πυρηνικά όπλα του θεάτρου επιχειρήσεων, λόγω του σημαντικού ψυχολογικού και αποτρεπτικού ρόλου που κατέχουν. Ως εκ τούτου εκτιμάται ότι η Ρωσία θα συνεχίσει να επενδύει τόσο σε συμβατικά όσο και σε πυρηνικά όπλα.
* O Γεώργιος Φινοκαλιώτης είναι υποστράτηγος ε.α. Πρόεδρος Παραρτήματος Χανίων
Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού
Βιβλιογραφία
• The Russian Way of War. Dr. Lester W. Grau, Charles K. Bartles. Foreign Military Studies Office. 2016.
• Russian Armed Forces: Military Doctrine and Strategy. Congressional Research Service. August 20, 2020
• Russia’s Nuclear Weapons: Doctrine, Forces, and Modernization, Congressional Research Service. April 21, 2022
• Russian Military Strategy: Core Tenets and Operational Concepts. CAN August 2021
• Military Doctrine of the Russian Federation. APPROVED President of the Russian Federation V. Putin. •https://thailand.mid.ru/en/military-doctrine-of-the-russian-federation
• The Russian Way of War is Changing. Written By Jonas Driedger Fellow at the Henry A. Kissinger Center for Global Affairs, School of Advanced International Studies (SAIS) in Washington, D.C.
