» Γ. Μπαμπινιώτης: Αλφάβητο – γραφή – ορθογραφία
» Κέντρo Λεξικολογίας
Ενα ιδιαίτερα ενδιαφέρον βιβλίο ανάμεσα στα πολλά βιβλία του διεθνούς αναγνωρίσεως Έλληνα γλωσσολόγου – πρ. ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών και π. πρύτανη (δις) του Πανεπιστημίου, γι’ αυτό του εξαιρετικού ενδιαφέροντος βιβλίου, αναφερόμαστε πρώτα σε κείμενα του περίφημου εξωφύλλου του βιβλίου το οποίο με τη γραφιστική του μορφή σηματοδοτεί τη κατεύθυνση του κορυφαίου Ελληνα γλωσσολόγου για την πορεία στην μεγάλη λεωφόρο της γραφής.
Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΤΟΥ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
Σ’ ένα μικρό απόσπασμα από την εισαγωγή του ο συγγραφέας γράφει: «Ο Ελληνικός πολιτισμός υπήρξε πολιτισμός του γραπτού Λόγου. Στηρίχτηκε από τη γραπτή διατύπωση των διανοητικών και πνευματικών κατακτήσεων που αποτέλεσαν την ουσία, τα επιτεύγματα και τις μεγάλες στιγμές του. Τα διανοήματα των Ελλήνων φιλοσόφων, των επιστημόνων, των ιστορικών, των πολιτικών, των ρητόρων, καθώς και της ποίησης, τα θεματικά έργα των μεγάλων δημιουργών, οι αποφάσεις και οι νόμοι της πολιτείας και των θεσμικών οργάνων και αργότερα η διδασκαλία του Ευαγγελίου και των πατέρων της εκκλησίας μαζί με πλήθος άλλων πνευματικών δραστηριοτήτων, δηλώθηκαν, διατηρήθηκαν, διαδόθηκαν και διασώθηκαν μέσω της γραφής [….]
Αλλά, δεν ήταν μόνο η γνώση της γραφής καθ’ εαυτήν που ευνόησε την καταγραφή και την ανάπτυξη του ελληνικού πολιτισμού. Εξίσου σημαντικό υπήρξε το γεγονός ότι για τη γραπτή έκφραση του ελληνικού πολιτισμού επινοήθηκε ένας τρόπος αποτύπωσης του προφορικού λόγου, δηλαδή, ένα ΑΛΦΑΒΗΤΟ.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Η ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ
ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΑΛΦΑΒΗΤΟΥ
Αυτό το αλφάβητο από τη Δομή και τη Λειτουργία του μπορούσε να υπηρετήσει τη γραφή με θαυμαστό τρόπο.
Επινοήθηκε και καλλιεργήθηκε ένα πραγματικό Αλφάβητο που καθοριστικό χαρακτηριστικό του ήταν η οικονομική του διάρθρωση (αποτελείτο από μόλις 24 γράμματα) και η λειτουργικοτητά του (δήλωνε και τα φωνήεντα στα οποία εύκολα μπορούν να προστεθούν τα σύμφωνα, ώστε να απαρτισθούν οι συλλαβές που συνιστούν τις λέξεις) και, ως εκ τούτου, η εύκολη εκμάθηση και η ευρύτερη χρήση και η διάδοσή του, όπως αναφέρει στην εισαγωγή του ο Γ. Μπαμπινιώτης
Για να προσθέσει ότι για το Ελληνικό Αλφάβητο-Γραφή Ορθογραφία και τα εξής σημαντικά ο διάσημος Έλληνας γλωσσολόγος Γ. Μπαμπινιώτης:
ΜΕ ΤΟ ΙΔΙΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ
Είκοσι οκτώ (28) αιώνες
Σ’ αυτό το ΜΕΓΑ ΧΡΟΝΟ δημιουργήθηκε η συνεχής γραπτή παράδοση της ελληνικής, με το ίδιο Αλφάβητο.
Για να συνιστούν κύριο θέμα μελέτης και ουσιώδες αντικείμενο ειδικής έρευνας της γλώσσας μας.
Αυτό είναι που επιχειρείται στο βιβλίο αυτό: σφαιρική πραγμάτευση του μείζονος θέματος του ελληνικού Αλφαβήτου, τόσο στην κεφαλαιογράμματη όσο και στη μικρογράμματη γραφή.
Επίσης, βασικά και πρακτικά χρήσιμο παραμένει το θέμα της γραφής και ορθογραφίας των λέξεων της ελληνικής (π.χ. πολυτονικό, ορθογραφικές ρυθμίσεις κ.α.). Για όλα αυτά τα θέματα, ουσία, προβλήματα και προβληματισμοί, γνώση από την έρευνα και τα υπάρχοντα κενά απόψεις, θέσεις και προτάσεις, γίνεται εκτενής λόγος στα κεφάλαια του βιβλίου με ανάλογη βιβλιογραφική τεκμηρίωση.
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΑΥΤΟ ΕΧΕΙ ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΚΟΙΝΟ…
Για να τονίσει ο συγγραφέας Γ. Μπαμπινιώτης ότι: «Το βιβλίο αυτό έχει γραφεί για να διαβάζεται με απλή και κατανοητή Γλώσσα γιατί απευθύνεται σε ευρύτερο αναγνωστικό κοινό το οποίο ενημερώνεται έγκυρα βάσει των ισχυόντων στην επιστήμη σήμερα για τα θέματα του Ελληνικού Αλφαβήτου και της ελληνικής γραφής, από τις απαρχές της έως τη σημερινή ορθογραφία της.
Ο διακεκριμένος Γλωσσολόγος Γ. Μπαμπινιώτης επίτιμος Δημότης Χανίων που τιμά τα Χανιά, την Κρήτη, γενικά και την Κύπρο αναφέρει ότι «Στην Βιβλιογραφία για την ελληνική γλώσσα δεν διαθέτουμε ειδικό συστηματικό έργο για το ελληνικό αλφάβητο.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΘΕ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
ΚΑΙ Η ΦΩΝΗΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΟΥ
Όμως, πολλά έχουν γραφεί από Έλληνες και ξένους μελετητές για την ελληνική γραφή και επί μέρους πλευρές του θέματος καταγωγή Ελληνικού Αλφαβήτου, χρόνος εισαγωγής, γράμματα, τοπικά αλφάβητα, επιγραφές κ.α.. Αυτό το κενό φιλοδοξεί να καλύψει η παρούσα θεώρηση του Ελληνικού Αλφαβήτου, συνδυασμένη με την εξέταση των συλλαβογραφικών γραφών της ελληνικής και Γραμμικής γραφής Β΄ και του Κυπριακού συλλαβαρίου και με το αμέσως συναφές θέμα της γραφής και της ορθογραφίας των λέξεων της ελληνικής γλώσσας να εστιάζεται κυρίως, στην ιστορία του κάθε γράμματος του Ελληνικού Αλφαβήτου: προέλευση, μορφή, εξέλιξη ιδίως, στη φωνητική αξία (προφορά) που είχε στην αρχαία γλώσσα, καθώς και στον τρόπο με τον οποίο η φωνητική αυτή αξία δηλωνόταν στη γραμμική Β΄ και στο Κυπριακό συλλαβάριο με μετάβαση από τους φθόγγους στα γράμματα του ελληνικού Αλφαβήτου είναι μείζονος σημασίας σήμερα.
Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΑΛΦΑΒΗΤΟΥ
ΜΕ ΑΛΛΑ ΠΟΥ ΠΡΟΗΛΘΑΝ ΑΠΟ ΑΥΤΟ
Αλλά αποτελεί και σημαντικό ζήτημα ιστορίας της ελληνικής γλώσσας που μας ενδιαφέρει και εξετάζεται εκτενώς σ’αυτό το βιβλίο. Ομοίως μελετάται το θέμα της ετυμολογικής-ιστορικής ορθογραφίας των λέξεων της ελληνικής στις διάφορες πτυχές του και στα προβλήματα που ανακύπτουν ακόμη και σε σχέση με τα πνεύματα του Ελληνικού Αλφαβήτου με άλλα Αλφάβητα που προήλθαν από αυτό (Λατινικό, Κυριλλικό, Γοτθικό κ.α., και ζητήματα όπως η αισθητική πλευρά των γραμμάτων στη χειρόγραφη γραφή είναι μερικές άλλες ενδιαφέρουσες πλευρές. Με το Μείζον θέμα της σημασίας του γραπτού Λόγου για την εξέλιξη, διάκριση, του ελληνικού πολιτισμού έχουν απασχολήσει τον διάσημο έλληνα γλωσσολόγο στο σπουδαίο βιβλίο του «ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ, ένα βιβλίο «ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ» για τον ελληνικό πολιτισμό που στηρίχθηκε και αναπτύχθηκε με τη γλώσσα. Δηλαδή με το Αλφάβητο.
ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Στο τέλος της εισαγωγής του ο καθηγητής και π. πρύτανης Γ. Μπαμπινιώτης «το παρόν βιβλίο είναι αφιερωμένο σε όλα τα προαναφερθέντα συστατικά στοιχεία της Ελληνικής ιστορίας της γραφής, την εξέλιξη των γραμμάτων και την ορθογραφία, ως εκ τούτου, το βιβλίο διαρθρώνεται σε τρία μέρη: το πρώτο μέρος (με πλήρη βιβλιογραφική τεκμηρίωση και πλούσια υποστηρικτικό υλικό, πίνακες και εικόνες), αναφέρεται γενικά στις γραφές και στα αλφάβητα της Ελλάδος, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη σπουδαιότητα του ελληνικού Αλφαβήτου και στη διαμόρφωση του πανανθρώπινου πολιτισμού.
Παρουσιάζεται εκτενώς η ιστορία του ελληνικού αλφαβήτου στις απαρχές του (Φοινικικό Αλφάβητο) ως τη σημερινή του μορφή, ενώ εξετάζονται οι συλλαβικές που χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν για την ελληνική γλώσσα, όπως η ΓΡΑΜΜΙΚΗ Β΄.
ΑΝΑΓΚΑΙΟΣ ΦΟΡΟΣ ΤΙΜΗΣ
ΣΤΟΝ ΜΑΙΚΛ ΒΕΝΤΡΙΣ ΠΟΥ ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΗΣΕ ΤΗ ΓΡΑΜΜΙΚΗ Β΄
Το τρίτο μέρος απαρτίζεται από σειρά μικρότερων άρθρων τα οποία περιέχουν γόνιμους προβληματισμούς σε ζητήματα γραφής και ορθογραφίας της Ελληνικής γλώσσας. Εκτός από τον αναγκαίο φόρο τιμής στον Μάϊκλ Βέντρις τον αποκρυπτογράφο ο οποίος έφερε τη γραπτή ιστορία της ελληνικής γλώσσας από τον 8ο στον 15ο αιώνα π.χ. σε ζητήματα ποιότητας της γλωσσικής επικοινωνίας, που μερικές φορές είναι η προφορά, η γραμματική και ο γραφικός χαρακτήρας, ενώ, δίνεται έμφαση ακόμη και στη χρησική της γραφής σε σχέση του γράφοντος με την γραφίδα του…. Τα περιεχόμενα του σημαντικού αυτού βιβλίου αποτελούνται από (3) τρία μέρη ως εξής:
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ
ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΟ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑ
Περιεχόμενα
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Πολιτισμός του Γραπτού Λόγου
Από τους φθόγγους στα Γράμματα
Η ορθή γραφή (ορθογραφία) των λέξεων. Διάρθρωση της Ύλης του Βιβλίου. Επιλεγόμενα.
Βραχυγραφίες ΣΥΜΒΟΛΑ
ΜΕΡΟΣ Α΄ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΛΦΑΒΗΤΟΥ
Γραφές –αλφάβητα της Ελλάδας
Γραμμική γραμμή Β΄
Ελληνικό Αλφάβητο
Το Ελληνικό αλφάβητο
ένα διανοητικό και πολιτιστικό επίτευγμα
Η Γραμμική Β΄
Το Κυπριακό Συλλαβάριο
Η Ελληνική Αλφαβητική γραφή
Συμφωνογραφικό έναντι-σύμφωνο
Φωνηεντικά Αλφαβήτου
Πλευρές του Ελληνικού Αλφαβήτου
Ιστορικό Ορθογραφία
Δημιούργημα των πολλών
Η Σχέση του Ελληνικού Αλφαβήτου με τον πολιτισμό
Μέρος Β΄
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
Εισαγωγή από Αα ως Ωω
ΜΕΡΟΣ Γ΄
ΘΕΜΑΤΑ ΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
Μάϊκλ Βέντρις
Κινδυνεύει το Ελληνικό από το Λατινικό Αλφάβητο
Τα τρία «ρω» της γλώσσας: Γραμματική – προφορά – γραφή
Ιστορική και ετυμολογική ορθογραφία
Ορθογραφικές ρυθμίσεις και ορθογραφικές αλλαγές
Περισσότερα σημεία στίξεως
Πολυτονικό μονοτονικό
Ιστορική επισκόπηση του θέματος
ΑΠΟ ΤΗ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΗ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ….
Βιβλιογραφία-ευρετήρια
Η ΕΠΟΧΗ 28 αιώνων συνεχούς γραπτής παράδοσης της ελληνικής με το ίδιο Αλφάβητο αποτέλεσε τη μεγάλη πρόκληση για τον Μεγάλο Γλωσσολόγου Γ. Μπαμπινιώτη ως ουσιώδες αντικείμενο ειδικής έρευνας για τη συγγραφή του έργου του βιβλίου.
“ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ”
τώρα που στο σύγχρονο κόσμο το ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ως Ευρωπαϊκός-Δυτικός Πολιτισμός σε όλους αυτούς τους αιώνες παραγνωρίζει τις ρίζες του ελληνικού γλωσσικού πολιτισμού, ο συγγραφέας του σημερινού έργου «ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ» βυθίζεται στις ρίζες αυτού του γλωσσικού πολιτισμού για να αναδείξει με τόλμη πνευματική και Γλωσσοεπιστημονική την πραγματική ευθύνη όλων όσων απεμπολούν ή κομματικοποιούν τον λόγο της Μεγάλης αλήθειας των 28 αιώνων ελληνικού γλωσσικού πολιτισμού.
Τελειώνοντας το κείμενο, για το νέο μεγάλο επίτευγμα του επίτιμου δημότη Χανίων, θέλω να τονίσω ότι κάθε τόσο έρχεται στα Χανιά για να ομιλήσει για σπουδαία θέματα για τη γλώσσα όπως το σύγχρονο βιβλίο και όπως έκαμε με την ημερίδα στο κέντρο δημοσιογραφίας με πρωτοβουλία και αιγίδα του ιδρυτή των “Χ.Ν.” Γιάννη Γαρεδάκη.
