Το ελληνικό Σουέζ

Πρόσφατα έγιναν τα εγκαίνια της επέκτασης της διώρυγας του Σουέζ στην Αίγυπτο, παρουσία του τότε πρωθυπουργού της Ελλάδος. Η παρουσία του αυτή απετέλεσε -έστω και εν αγνοία του- οφειλόμενο φόρο τιμής στη μνήμη των χιλιάδων Ελλήνων, που συμμετείχαν στην αρχική διάνοιξη της διώρυγας, η οποία διήρκησε μια ολόκληρη δεκαετία (1859 – 1869), μεταξύ των οποίων υπερτερούσαν οι εκ της νήσου Κάσου Δωδεκανήσιοι.
Ετσι ξεφυλλίζοντας, στη φιλόξενη Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη της Ναυπάκτου, βρήκα σε αθηναϊκές εφημερίδες της εποχής εκείνης “ειδήσεις” από τις οποίες αποδεικνύεται η μεγάλη εκτίμηση που έτρεφε για τους Ελληνες ο κατασκευαστής της διώρυγας, ο περιώνυμος Γάλλος διπλωμάτης και μηχανικός Φερδινάνδος Λεσσέψ (1805 – 1894). Ετσι:
ΜΕΛΛΟΝ, 7.6.1866 – Κατ’ αυτάς πρόκειται να τεθή εν Πορτ – Σάιδ ο θεμέλιος λίθος της ελληνικής εκκλησίας, δι’ ην ο κ. Λεσσέψ ευχαρίστως τοις Ελλησι παρεχώρησε γην. Ο πρόξενος Αλεξανδρείας επρόκειτο καταβάς εις Σουέζ να φθάση εις Πορτ Σάιδ δ’ επίτηδες παραχωρηθέντος αυτώ ατμοκινήτου, τρεις δ’ Ελληνίδες νεάνιδες ηγουμένης της νεαράς θυγατρός του κ. Ζυγομαλά ήθελον θέσει τον πρώτον λίθον.
Η εορτή προμηνύεται ου μόνον μεγαλοπρεπής, αλλά και εις άκρον συγκινητική. Υπέρ τους 10 χιλιάδας αριθμούνται οι εκεί εργαζόμενοι Ελληνες, ους ο κ. Λεσσέψ υπεραγαπά, διά τον ζήλον, την επιχειρηματικότητα και δραστηριότητά των».
Είχε προηγηθεί η πρώτη διέλευση πλοίου που ήταν ελληνικό. Ετσι:
ΑΛΗΘΕΙΑ, 29.1.1866 – Μετ’ αμέτρου χαράς αναγγέλομεν ότι το πρώτον πλοίον, όπερ διεπέρασε τον Ισθμόν του Σουέζ από της Μεσογείου, εις την Ερυθράν θάλασσαν, ήτο Κρανιδιωτικόν, έχον φορτίον εξ ελαίου. Το κατόρθωμα τούτο ενέπλησε θάμβους και αγαλλιάσεως πάντας τους εκείσε εργαζομένους ομοεθνείς και αλλοεθνείς».
Αλλά και μετά το πέρας των εργασιών της διώρυγας ο Φερδ. Λεσσέψ μνημονεύει τη σημαντική συμβολή των Ελλήνων στην πλήρη αποπεράτωση της τομής της διώρυγας, η οποία δικαίως θεωρήθηκε ως “αθάνατο κατόρθωμα στην ανθρώπινη ιστορία”. Ετσι:
ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑ, 6.3.1873 – Ο εν Κωνσταντινουπόλει παρεπιδημών από τινός καιρού διάσημος υποκινητής και μεγαλοπράγμων εκτελεστής του γιγαντιαίου έργου της ορυχής του Ισθμού του Σουέζ κ. Φερδινάνδος Λεσσέψ θέλει ποιήσει δημοσίαν διάλεξιν εν τη συνήθη των μαθημάτων του φιλολογικού συλλόγου αιθούση της σχολής των Εισοδίων εν Σταυροδρομίω. Το θέμα του αναγνώσματος έσται καινοφανές άμα τε και ενδιαφέρον τοις καθ’ ημάς, καθ’ όσον ο κ. Λεσσέψ θέλει πραγματευθή περί το πόσον εβοήθησαν αυτώ οι αρχαίοι Ελληνες συγγραφείς εις την σύλληψιν του σχεδίου του, πόσον δε οι νεώτεροι Ελληνες συνέπραξαν εις την εκτέλεσιν του έργου. (…)».
Γι’ αυτόν τον ακμαίο και σφριγηλό ελληνισμό της Αιγύπτου έγραψε ο Γάλλος συγγραφέας και ακαδημαϊκός Εδμόνδος Αμπού το 1867: «Αυτός ο μικρός καταπληκτικός λαός, που εργάζεται και πετυχαίνει παντού, εκτός από την πατρίδα του»!