Παιδιά κι είντα
γινήκανε του κόσμου
οι γι αντρειωμένοι;
Μουδέ στσοι μέσες
φαίνουνται, μουδέ
στσ’ αναμεσάδες.
Κάτω στην άκρη
τ’ ουρανού, στη
τέλειωση του κόσμου,
σιδεροπύργο χτίζουνε.
(ριζίτικο)
Το Μεσολόγγι πολιορκείται στενά και μετά την πτώση των νησίδων της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου, Βασιλάδι, Αιτωλικό και Ντολμά, η οχυρωμένη Κλείσοβα ήταν το μόνο μέρος από το οποίο περνούσαν τρόφιμα στην πολιορκημένη πόλη.
Γάλλοι αξιωματικοί του επιτελείου του Ιμπραήμ έκριναν απαραίτητο να καταληφθεί η Κλείσοβα…..
Δύο πασάδες ο Ιμπραήμ κι ο Κιουταχής αποφάσισαν να χτυπήσουν συνδυασμένα. Στις 25/3/1826 ο Κιουταχής αυτοπροσώπως επιτίθεται με 2000 εκλεχτούς άνδρες. Είχε όμως προφθάσει και είχε αφιχθεί ο Κίτσος Τζαβέλας με 11 άνδρες, εκτός αυτών της φρουράς και ανέλαβε την αρχηγία.
Ο Κιουταχής όρμησε εναντίον της Κλείσοβας 6 φορές αλλά βλέποντας τους στρατιώτες του να κάμπτονται, πλησίασε κοντά για να τους δώσει θάρρος , όμως πληγώθηκε στο πόδι και υποχώρησε. Μαζί μ’ αυτόν υποχώρησε και ο στρατός του.
Το απόγευμα επιτίθεται ο Ιμπραήμ με 3500 άνδρες που τους οδηγούσαν Γάλλοι αξιωματικοί. Το γενικό πρόσταγμα είχε ο Χουσεΐν , συμμετείχε ο Βόνασης πασάς και ο Γάλλος εξωμότης Σολιμάν.
Η Κλείσοβα κυκλώθηκε και άρχισαν οι επιθέσεις. Όμως όλες αποκρούστηκαν και οι Αιγύπτιοι άρχισαν να υποχωρούν, αλλά οι αξιωματικοί που ακολουθούσαν με τις πιστόλες στο χέρι, τους υποχρέωναν να προχωρούν. Ανέτρεψαν τα πλοιάρια και καλυπτόμενοι πίσω απ’ αυτά προχωρούσαν.
Οι αμυνόμενοι έβαζαν διπλή δόση μπαρουτιού για να τρυπούν τις βάρκες, ο κλοιός όμως έσφιγγε και η Κλείσοβα θα έπεφτε. Τότε ο Τζαβέλας στράφηκε προς τους σκοπευτές του κωδωνοστασίου της Αγ. Τριάδας , του ναού που υπήρχε στο νησί, ( Μπουσμπουρέλης, Στάμος Σιδέρης, Στ. Μακρυνιώτης, Σπ. Τζαγκαράκης, Δότσικας * ) και φώναξε : «τους κόκκινους βαράτε». Εννοούσε τους Γάλλους αξιωματικούς.
Όταν αυτοί άρχισαν να πέφτουν, το ηθικό των Αιγυπτίων κατέρρευσε, ήδη είχαν αποτύχει 5 επιθέσεις και είχε σκοτωθεί ο Βόνασης πασάς.
Ο Χουσεΐν βλέποντας το στρατό του να υποχωρεί μπήκε σ’ ένα πλοιάριο και έφθασε κοντά στη νησίδα. Φορούσε πράσινα, ο Τζαβέλας τον είδε και φώναξε πάλι στους σκοπευτές του κωδωνοστασίου. Ο Χουσεΐν σκοτώθηκε και οι υπερασπιστές κυνήγησαν τους επιτιθέμενους με τα σπαθιά στα χέρια.
Οι απώλειες των Τουρκοαιγυπτίων ήταν τρομακτικές πάνω από 1500 σκοτώθηκαν και 2500 λαβώθηκαν. Ο Ιμπραήμ ντροπιασμένος κλείστηκε στη σκηνή του και δεν δεχόταν κανένα. Οι Μεσολογγίτες έχασαν 30 άνδρες. Τους ήρωες της Κλείσοβας, την κρίσιμη στιγμή της μάχης, απελπισμένους από έλλειψη νερού και πυρομαχικών, εφοδίασε ο δεκαεπτάχρονος Ζαφείρης Ράπεσης.
Έτσι τελείωσε το έπος της Κλείσοβας.
«Οι γενναίοι, οι ατρόμητοι πολεμιστές της Κλείσοβας τους οποίους όλη η φρουρά εσεβάσθει δια την επιμονήν των, αποσταμένοι, ύπνον μόνον μας ζήτησαν και τίποτε άλλο…. Ο ατρόμητος ήρωας Τζαβέλας επέστρεψεν τοιούτος νικητής εις την οικίας του και αναπαύθει εις τας αγκάλας της ερωμένης του». (Ν.Κασομούλης «Ενθυμήματα Στρατιωτικά», τ. Β΄, σ. 236) Σ. Καργάκος
*the best snipers of the the Greek revolution of 1821, together with the Cretan Stratis Deligianakis
