» Μια περιήγηση στα γεγονότα της εποχής με αρχειακό υλικό των “Χ.ν.”
Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου, το “Όχι”, το έπος της Αλβανίας, η Μάχη της Κρήτης, η Εθνική Αντίσταση, η απελευθέρωση. Κορυφαίες στιγμές στη σύγχρονη ελληνική ιστορία δεν θα μπορούσε παρά να αποτυπωθούν σε επετειακές εκδόσεις γραμματοσήμων των Ελληνικών Ταχυδρομείων.
Εκδόσεις φιλοτεχνημένες συχνά από κορυφαίους εικαστικούς, που μέσα από την τέχνη τους θέλησαν να αποδώσουν την κρισιμότητα των στιγμών αλλά και την απαράμιλλη τόλμη που επέδειξε ο ελληνικός λαός σε εκείνες τις δύσκολες ώρες.
Με αφορμή την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου οι “διαδρομές” ανέτρεξαν στο αρχείο των “Χανιώτικων νέων” και σταχυολογούν σήμερα επετειακά γραμματόσημα των ΕΛ.ΤΑ. που μας ταξιδεύουν στα γεγονότα της εποχής του ’40 και της Αντίστασης.
TO “OXI”
Ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τζώρτσιλ σχεδόν έναν μήνα μετά την άρνηση των Ελλήνων να παραδοθούν στους Ιταλούς και τις μάχες που έδωσαν στο μέτωπο θέλησε να υπογραμμίσει το θάρρος και την αυταπάρνηση του ελληνικού λαού λέγοντας χαρακτηριστικά: «Θαυμάζομεν την αξίαν των Ελλήνων, ήτις απεδείχθη έναντι ισχυροτέρου εις αριθμόν και εξοπλισμόν. Τούτο μας υπενθυμίζει την κλασσικήν εποχήν. Ζήτω η Ελλάς!».
Το “Όχι” εγγράφηκε στην ελληνική αλλά και ευρωπαϊκή ιστορία ως μια κορυφαία στάση ηρωισμού απέναντι στον άξονα που απειλούσε την Ευρώπη. Μια στάση που καταγράφηκε συγχρόνως στην επίσημη ελληνική ιστοριογραφία ως μια ομόθυμη και καθολική στράτευση του λαού στον πόλεμο εναντίον των φασιστικών δυνάμεων.
Χαρακτηριστικές είναι οι εικόνες που αποτυπώνονται στην επετειακή έκδοση γραμματοσήμων που κυκλοφόρησαν το 1990 με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από το έπος του ’40.
Πέρα από τους στρατιώτες που κάνουν έφοδο στο μέτωπο, στη σειρά απεικονίζονται γυναίκες που πλέκουν «για τους στρατιώτες», «οι ηρωίδες του 1940», που κουβαλούν πολεμοφόδια στο βουνό, ενώ σε ένα άλλο γραμματόσημο βλέπουμε την Παναγία να συνδράμει τον αγώνα των Ελλήνων φαντάρων για νίκη και λευτεριά.
Η ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ
Μια ξεχωριστή στιγμή του “παντρέματος” της τέχνης με τον επετειακό χαρακτήρα των ειδικών εκδόσεων των ΕΛΤΑ, ήταν εκείνη στις 8 Νοεμβρίου το 1982 όταν κυκλοφόρησε μια επετειακή έκδοση με έργα κορυφαίων Ελλήνων εικαστικών δημιουργών. Έργα που αποτυπώνουν με μοναδικό τρόπο το έπος της εθνικής αντίστασης 1941-1944 απέναντι στον κατακτητή αλλά και εμβληματικές στιγμές του αγώνα που χαράχθηκαν στη συλλογική μνήμη των Ελλήνων.
Σε αυτή την έκδοση συνεργάστηκαν, μεταξύ άλλων, με τα Ταχυδρομεία οι Α. Τάσσος, Β. Κατράκης, Γ. Σικελιώτης και Π. Γράββαλος ο οποίος αξιοποιώντας φωτογραφίες του Σ. Μελετζή δημιούργησε το έργο “Αντάρτης και Αντάρτισσα”.
Στη σειρά αποτυπώνονται ακόμα ο “Αγώνας στη Βορ. Ελλάδα” (Κατράκης), η “Καισαριανή – Αθήνα” (Σικελιώτης) αλλά και η ανατίναξη του “Γοργοπόταμου” από τον Τάσσο. Ο τελευταίος φιλοτέχνησε ακόμα τη “Δράση των ανταρτών στη Θράκη”, ενώ ο Γράββαλος δημιούργησε την εικόνα που αναφέρεται στο “Ξεκίνημα του αγώνα στην Κρήτη”.
Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν ακόμα τα γραμματόσημα που αποτυπώνουν την πρώτη μαζική “Διαδήλωση στην Αθήνα” εναντίον των κατακτητών που έγινε στις 25 Μαρτίου του 1942 και φιλοτέχνησε ο Φ. Ζαχαρίου, αλλά κι εκείνο που αναφέρεται στη “Θυσία των Καλαβρύτων” που δημιούργησε ο Σπ. Βασιλείου.
Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Το θάρρος και το αγωνιστικό φρόνημα των Ελλήνων δεν αναγνωρίστηκε βέβαια μόνο από τον κορυφαίο Βρετανό πολιτικό της εποχής, αλλά κι από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Φράνκλιν Ρούζβελτ, ο οποίος από την άλλη μεριά του Ατλαντικού δήλωσε χαρακτηριστικά τον Οκτώβριο του 1942: «Πλέον σημαντικόν είναι το γεγονός ότι η Ελλάς συνέχισε τον αγώνα διά παντός μέσου, το οποίον είχε εις την διάθεσίν της».
Τη φράση αυτή Αμερικανού πολιτικού είχαν επιβεβαιώσει με τον πιο απόλυτο τρόπο, λίγους μήνες νωρίτερα από τη δήλωσή του, οι Κρητικοί, άνδρες και γυναίκες κάθε ηλικίας, που πολέμησαν τους επίλεκτους στρατιώτες του Γ΄ Ράιχ με ό,τι μέσα διέθεταν καθώς δεν υπήρχε στρατιωτικός εξοπλισμός.
Στην αυταπάρνηση και τον ηρωισμό των Κρητικών ήταν αφιερωμένη η επετειακή σειρά των γραμματοσήμων για τα 50 χρόνια από τη Μάχη της Κρήτης που κυκλοφόρησε 20 Μαΐου του 1991 από τα ΕΛΤΑ.
Σε ένα από τα γραμματόσημα αυτά απεικονίζονται Κρητικοί να πολεμούν τους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές.
Σ’ ένα άλλο η εικόνα προέρχεται από τον γνωστό πίνακα του ζωγράφου Ιωάννη Ανουσάκη που αποτυπώνει τις στιγμές της μάχης, ενώ ένα ακόμα γραμματόσημο είναι αφιερωμένο στον αγώνα που έδωσαν στο πλευρό των Κρητικών οι στρατιώτες των συμμαχικών δυνάμεων από τη Βρετανία, τη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία που βρίσκονταν εκείνες τις ημέρες στο νησί.
Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ
Δεν είναι όμως μόνο το παρελθόν και τα γεγονότα της ιστορίας που προβάλλονται μέσα από συμβολισμούς και εικόνες που αποτυπώνονται στα γραμματόσημα. Είναι και οι -κάθε φορά- πολιτικές επιδιώξεις και σκοπιμότητες του παρόντος που διεκδικούν το μερίδιό τους από τις περασμένες ηρωϊκές εποχές.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αναμνηστική έκδοση γραμματοσήμων που κυκλοφόρησαν από τη στρατιωτική δικτατορία που είχε επιβληθεί στη χώρα το 1969, με αφορμή την «25ετηρίς απελευθερώσεως».
Μια σειρά που τα αλλόκοτα ελληνικά του καθεστώτος ανακατεύονται με αρχαίες ελληνικές μορφές και σύμβολα της Ορθοδοξίας, μαζί με ελληνικές σημαίες που τοποθετούνται πέραν της Ελλάδας στην Ιταλία και τη Βόρεια Αφρική, για να τιμηθεί όπως αναφέρεται στο γραμματόσημο ο «συμμαχικός αγών».
