» Ο νεοφανής ιός της καστανής ρυτίδωσης των καρπών τομάτας και το γάλα ως οικολογικό φυτοπροστατευτικό μέσο
Β’ ΜΕΡΟΣ
2. Μυκητοτοξική και βακτηριοτοξική δράση του γάλακτος
Σήμερα είναι πέρα για πέρα αποδειγμένο πως το γάλα με διάφορους τρόπους δράσης μειώνει το μολυσματικό δυναμικό πολλών φυτοπαθογόνων μυκήτων και βακτηρίων. Αξίζει να δει κανείς μερικά από τα πάμπολλα αποτελέσματα που υπάρχουν στην φυτοπαθολογική βιβλιογραφία.
Η μαύρη σήψη που οφείλεται στο βακτήριο Xanthomonas campestris pv. campestris είναι από τις πιο καταστρεπτικές ασθένειες των σταυρανθών. Το νωπό γάλα και ο ορός του περιόρισε τη σοβαρότητα της ασθένειας κατά 44-56% στο φυτό Brassica oleracea var. acephala. Ο μηχανισμός δράσης του νωπού γάλακτος και του ορού βασίζεται στη διέγερση του αμυντικού συστήματος των φυτών με την αυξημένη παρουσία των ενζύμων υπεροξειδάση, πολυφαινολική οξειδάση και καταλάση . Η λακτοφερίνη που περιέχει το γάλα διακρίνεται επίσης για την υψηλή της αντιμικροβιακή δράση. Διαπιστώθηκε ακόμα ποσοτική και ποιοτική βελτίωση της παραγωγής . Γενικά τα θρεπτικά συστατικά του γάλακτος και του ορού και οι μικροοργανισμοί που περιέχουν συνεργάζονται για την προαγωγή της φυτοπροστασίας.
Η Εταιρία Golden Harvest Organics σε ενημερωτικό της σημείωμα που παρουσιάζει στο διαδίκτυο από τις 20-3-2005 θεωρεί το γάλα ως ένα βασικό φυτοπροστατευτικό προϊόν για την αντιμετώπιση των ασθενειών των φυτών. Συνιστάται ιδιαίτερα στην αντιμετώπιση των ωιδίων της αγγουριάς, της τομάτας, των άλλων κολοκυνθοειδών, της ζίννιας (Zinnia elegans) και των ειδών του γένους Αster στην αναλογία 1:1.Γίνονται θεραπευτικές με την εμφάνιση του παθογόνου επεμβάσεις ανά 3-4 μέρες ή και προληπτικά.
Σε πείραμα που έγινε in vitro για την αντιμετώπιση των φυτοπαθογόνων: Alternaria solani, Aspergillus niger, Colletitrichun falcatum, Curvularia lunata, Penicillium sp., Pythium aphanidermatum, Sclerotinia sclerotiorum, Sclerotium rolfsii και Phytopthora palmivora με γάλα από αγελάδα φυλής Sahiwal και Holstien, από άνθρωπο και βουβάλι τα καλλίτερα αποτελέσματα παρουσίασε το γάλα της αγελάδας Sahiwal. Η ανάπτυξη του μυκηλίου των παραπάνω παθογόνων περιορίστηκε περισσότερο στην περίπτωση του γάλακτος από την αγελάδα Sahiwal. Η δράση αυτή αποδόθηκε στην παρουσία στο γάλα των στελεχών NVR 10725-3 και NBR 13009 του Bacillus lentimorbus και του NVRI 1205 του Bacillus subtilis. Σε συνθήκες αγρού πέρα από τη μείωση του μολυσματικού δυναμικού διαπιστώθηκε και σημαντική αύξηση του φυτού κυρίως εξ αιτίας της αποικοδόμησης των φωσφορικών αλάτων και της μεγάλης συγκέντρωσης στο εδαφικό διάλυμα προσρροφήσιμου Φωσφόρου .
Στην Αυστραλία αντιμετωπίστηκε με επιτυχία το ωίδιο της τριανταφυλλιάς , της μυρτιάς, των κολοκυνθοειδών ,του αμπελιού και της μηλιάς . Μάλιστα σε βιολογικούς αμπελώνες η εφαρμογή ψεκασμών με γάλα ή με ορό γάλακτος ή σε συνδυασμό με κραμβέλαιο περιόρισε το ωίδιο του αμπελιού. Στην περίπτωση δε που το γάλα ή ο ορός γάλακτος σε αναλογία με νερό 1: 10 χρησιμοποιήθηκε σε εναλλαγή κάθε 10-14 μέρες με τη διττανθρακική σόδα καλίου με παραφινικό λάδι ο ορός γάλακτος και ο συνδυασμός του με κραμβέλαιο έδωσε τα ίδια αποτελέσματα στην αντιμετώπιση του ωιδίου του αμπελιού με το θείο.
Στον Καναδά διαπιστώθηκε ότι ο προληπτικός ψεκασμός με γάλα περιορίζει τις προσβολές από ωίδιο στην τομάτα και στο κριθάρι. Ανάλογα αποτελέσματα διαπιστώθηκαν με τη χρήση του γάλακτος για την αντιμετώπιση του ωιδίου της μηλιάς.
Η αμερικανική εταιρεία τριαντάφυλλων συνιστά τους ψεκασμούς με γάλα για την αντιμετώπιση του ωιδίου της τριανταφυλλιάς.
Δοκιμές στη Βραζιλία το 1999 με διάφορες διαλύσεις φρέσκου γάλακτος σε νερό (5,10,20,30,40,50%) σε θερμοκήπιο με το κολοκύθι Curcubita pepo cv casesta για την αντιμετώπιση του ωιδίου που οφείλεται στο μύκητα Sphaerotheca fuliginea έδειξαν πως η διάλυση 10% με δύο επεμβάσεις τη βδομάδα και εκείνη με 20% έχουν την ίδια αποτελεσματικότητα με τα συμβατικά μυκητοκτόνα fenarimol και benomyl. Με την εφαρμογή σχετικού μοντέλου βρέθηκε πως οι διαλύσεις από 3.8-19.7% του γάλακτος σε νερό προκαλούν μείωση της προσβολής πάνω από 90% σε σχέση με το μάρτυρα.
Επεμβάσεις με 5% γάλα σε νερό περιορίζουν σε σημαντικό βαθμό το ωίδιο των κολοκυνθοειδών. H ATTRA συνιστά 10% . Ικανοποιητικά αποτελέσματα για το ωίδιο των κολοκυνθοειδών έδωσαν και τα προϊόντα ζύμωσης με Lactobacillus .
Οι προληπτικοί ψεκασμοί του φυλλώματος με αποβουτυρωμένο γάλα ή με ορό γάλακτος, αραιωμένο στο νερό σε ποσοστό 10%, περιορίζουν σε μεγάλο βαθμό το ωίδιο σε πολλές καλλιέργειες. Οι επεμβάσεις συνιστάται να γίνονται με ηλιόλουστες καιρικές συνθήκες, καθώς το φως του ήλιου δημιουργεί ρίζες υπεροξειδίου στον ορό του γάλακτος που είναι εξαιρετικά τοξικές για το παθογόνο. Ακόμα οι ψεκασμοί αυτοί διεγείρουν το ανοσοποιητικό σύστημα των φυτών, χάρη στον σίδηρο που περιέχεται στον ορό γάλακτος.
Στο περιοδικό του Ινδικού Ινστιτούτου διαχείρισης (Ahmedabad Honey Bee) αναφέρονται πολλά παραδείγματα χρησιμοποίησης του γάλακτος για την αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών. Το γάλα χρησιμοποιείται για την εμβάπτιση των σπόρων σιταριού πριν τη σπορά για την αντιμετώπιση της σκωρίασης Puccinia recondita f.sp. τritici .Αναφέρεται μάλιστα πως το γάλα της κατσίκας περιόρισε με πολύ καλή αποτελεσματικότητα το μύκητα Eluesine coracana.
Η υψηλή περιεκτικότητα του κατσικίσιου γάλακτος σε φυσικά αντισώματα και η μεγάλη οξύτητά του ελέγχει ικανοποιητικά σε πολλά φυτά διάφορες μυκητολογικές, ιολογικές και βακτηριολογικές ασθένειες. Υψηλή προστασία επιτυγχάνεται και από την πρωτεΐνη ιμμουνογλοβουλίνη .
Το γάλα είναι ένα πολύ καλό φυτοπροστατευτικό προϊόν για την αντιμετώπιση των παθογόνων μυκήτων των φυτών. Για την πρόληψη προσβολών από εδαφογενείς μύκητες συστήνεται το πασπάλισμα του εδάφους με 2 κουταλιές γάλα σε σκόνη γύρω από τα φυτά. Για την αντιμετώπιση των μυκήτων στο υπέργειο τμήμα των φυτών και ιδιαίτερα της τομάτας και της τριανταφυλλιάς οι ψεκασμοί με αραιωμένο γάλα με νερό στην αναλογία 1:1 ή με ξινισμένο γάλα περιορίζουν σε πρακτικά αποδεκτό το μολυσματικό δυναμικό τους. Για το ωίδιο και τη μελανή σήψη της τριανταφυλλιάς 3 ψεκασμοί ανά πενθήμερο με αραιωμένο σε νερό γάλα 9:1 δίνουν ικανοποιητικά αποτελέσματα.
3. Ιοτοξική δράση του γάλακτος
Πειραματικά έχει αποδειχτεί πως το γάλα εξουδετερώνει τα μόρια πολλών φυτοϊών. Θεωρείται ένα από τα καλλίτερα ιοκτόνα οικολογικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα. Επειδή δεν υπάρχουν πολλά συμβατικά χημικά μέσα για την αντιμετώπιση των ιώσεων των φυτών το γάλα χρησιμοποιείται ευρέως από όλες τις μορφές γεωργίας.
Για την αντιμετώπιση των ιώσεων του μωσαϊκού στη τομάτα, αγγουριά και μαρούλι συστήνεται η αναλογία γάλα:νερό ,1:9 με μία συχνότητα ψεκασμών ανά 7-10 μέρες. Από άλλους για την αντιμετώπιση των ιώσεων TMV και ToMV στην τομάτα προτείνομται ψεκασμοί με 0.2 λίτρα μίγματος στο τετραγωνικό μέτρο.
Η υπηρεσία Tropical Advisory Service συνιστά για την αντιμετώπιση των ιών στη τομάτα ,στον καπνό και στο ζαχαροκάλαμο τη χρήση κάθε 10 μέρες διάλυσης γάλακτος σε νερό σε αναλογία 1:10-15.
Ανάλογα αποτελέσματα είχε και το αφρόγαλα ή η σκόνη ή το συμπυκνωμένο γάλα για τις ιώσεις της τομάτας και της αγγουριάς .
Το γάλα χρησιμοποιείται για την εμβάπτιση των φυταρίων του καπνού πριν τη μεταφύτευση για να περιοριστούν οι προσβολές από τις ιώσεις. Γίνεται ακόμα αναφορά για την αντιμετώπιση του ιού LCMV στην πιπεριά.
Ο P.S.Mercure (1998) του Πανεπιστημίου Connectirut ειδικός στην ολοκληρωμένη φυτοπροστασία συνιστά για την αντιμετώπιση των ιώσεων TMV, ToMV και CMV στην τομάτα τη χρησιμοποίηση αποβουτυρωμένου ή συμπυκνωμένου γάλακτος σε ψεκασμούς των φυταρίων προς μεταφύτευση, καθώς και το προληπτικό πλύσιμο των χεριών και εργαλείων.
Ο E.A. Long του Πανεπιστημίου Tennessee σε άρθρο του συμβουλεύει τη χρησιμοποίηση του γάλακτος για την αντιμετώπιση των ιών μωσαϊκού και κίτρινων και πράσινων κηλίδων στα καλλωπιστικά φυτά .
Ο Ιολόγος Walter Davino σε σχετική συνάντηση στη Ragusa της Ιταλίας στις 4 και 5 Απριλίου 2019 θα πει για τον ιό της Καστανής Ρυτίδωσης των Καρπών Τομάτας: “ Πρέπει να αφαιρεθούν τουλάχιστον 20 φυτά γύρω από τα μολυσμένα θερμοκήπια, ενώ κάθε μολυσμένο θερμοκήπιο πρέπει να διαχειρίζεται με συγκεκριμένη προστασία και ενδυμασία εργασίας . Τα καθαρά ρούχα πρέπει να φοριούνται κάθε μέρα και πρέπει να τοποθετούνται ταπέτα εμποτισμένα με απολυμαντικό. σε όλες τις εισόδους.
Ποτέ μην υποθέσετε ότι τα ασυμπτωματικά φυτά είναι υγιή. Τα μικρά εργαλεία μπορούν να απολυμανθούν με εμβάπτιση σε ένα μη λιπαρό διάλυμα γάλακτος σε σκόνη». Ακόμα θα τονίσει πως η ηλιοθέρμανση δεν «είναι επαρκής, δεδομένου ότι δεν αυξάνει τη θερμοκρασία του εδάφους στους 80 ° C» για να επέλθει ο θερμικός θάνατος του ιού.
Ο Ινδός φυτοπαθολόγος Arun Kumar το 2013 θα μελετήσει τη δυνατότητα αντιμετώπισης της ίωσης καρούλιασμα των φύλλων (Chilli Leaf Curl Virus-ChiLCuV) της φαρμακευτικής καυτερής πιπεριάς Chilli (Capsicum annuum) στην περιοχή Jodhpur στο Rajasthan της Ινδίας. Στη περιοχή αυτή συγκεντρώνεται η μεγαλύτερη παραγωγή (31% της χώρας ) του φαρμακευτικού αυτού φυτού, το οποίο ως γνωστό χαρακτηρίζεται ως ένα από τα καλύτερα παυσίπονα για τον άνθρωπο για διάφορους τύπους πόνου όπως από έρπη ζωστήρα , διαβητική νευροπάθεια, μαστεκτομή, και καρκίνο.
Οι περισσότερο καλλιεργούμενες ποικιλίες είναι οι Mathania-Red, Mehsana, Mandoria (RCH 1) και Haripur-Raipur. Εξαιτίας της ίωσης αυτής η παραγωγή έχει μειωθεί δραστικά (28%) και η καλλιέργεια εγκαταλείπεται. Η χρήση συμβατικών χημικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων, δεν έδωσε τα επιθυμητά αποτελέσματα αντιμετώπισης της ασθένειας .Το μόνο που κατάφερε ήταν η σοβαρή περιβαλλοντική ρύπανση. Το νωπό γάλα (Raw Cow Milk- RCM) και ο ανταγωνιστής μύκητας Trichoderma viride χρησιμοποιήθηκαν στον αγρό για τη διαχείριση της ασθένειας. Συγκεκριμένα οι σπόροι της καυτερής πιπεριάς μουσκεύτηκαν με διάλυση 1:1 νωπού γάλακτος σε νερό για 24 ώρες και σε θερμοκρασία 30 20C τοποθετήθηκαν στη σκιά για να στεγνώσουν.
Μετά το στέγνωμα ψεκάστηκαν με τον Trichoderma viride σε αναλογία 6 g /kgσπόρου. Στο σπορείο το έδαφος ψεκάστηκε με τον Trichoderma viride σε αναλογία 10 g /m2 .Στο φυτώριο πριν τη μεταφύτευση εμβάπτιση ριζών των φυταρίων σε διάλυση νωπού γάλακτος και νερού 15% για 10 λεπτά. Μετά 20 μέρες από τη μεταφύτευση ψεκασμοί με διάλυση 15% νωπού γάλακτος και νερού. Η αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση του ιού ήταν της τάξης του 61-65% σε σύγκριση με το μάρτυρα με τη συνήθη για την περιοχή πρακτική διαχείριση.
Το ύψος των φυτών , το μήκος της ρίζας, το μέγεθος και το βάρος των καρπών και η παραγωγή ήταν στατιστικά υψηλότερα από το μάρτυρα με τη συνήθη για την περιοχή πρακτική διαχείριση.
Ανάλογη έρευνα καταδεικνύει τη βιολογική αποτελεσματικότητα του νωπού αγελαδινού γάλακτος και τη φιλικότητα προς το περιβάλλον για τη διαχείριση της ίωσης καρούλιασμα των φύλλων (Chilli Leaf Curl Virus – ChiLCuV) της φαρμακευτικής καυτερής πιπεριάς Chilli (Capsicum annuum) με σπορά και εφαρμογή εδάφους μυκητολογικών βιοπροστατευτικών όπως του Gliocladium virens. Ο χειρισμός αυτός όχι μόνο προκάλεσε σημαντική μείωση της συχνότητας εμφάνισης της ασθένειας αλλά και βελτίωση της απόδοσης και της ποιότητας της παραγωγής.
Είναι γεγονός πως είναι ελάχιστα τα διαθέσιμα συμβατικά προϊόντα για την αντιμετώπιση των ιώσεων των φυτών. Από την άλλη πλευρά είναι συχνές οι περιπτώσεις που συστήνονται ψεκασμοί των φυταρίων με γάλα ή το μούσκεμα σ αυτό για τη μείωση των προσβολών από ιώσεις. Αρκετές μελέτες που χρονολογούνται από μερικές δεκαετίες (1940 και 1950) έδειξαν ότι το γάλα ήταν αποτελεσματικό στη μείωση των μολύνσεων που προκαλούνται από τον ιό του μωσαϊκού του καπνού (ΤΜV) στις πιπεριές, στις τομάτες και στον καπνό. Μία έρευνα για τις ντομάτες στο Μισισιπή στα τέλη της δεκαετίας του 1950 έδειξε πως η εμβάπτιση των δακτύλων στο γάλα πριν τη διαχείριση μολυσμένων νεαρών βλαστών μείωσε τη συχνότητα εμφάνισης του ιού αυτού από πάνω 50% στο 0% στην πιπεριά και από 90% στο 15% στην τομάτα. Ανάλογα αποτελέσματα διαπιστώθηκαν και για τους ιούς του μωσαϊκού της πιπεριάς, (PMMV), του μωσαϊκού της αγγουριάς (CMV), του μωσαϊκού της φασολιάς (BMV) και της δακτυλιοειδούς κηλίδας του καπνού (TRSV).
Επίλογος
Από όσα αναφέρθηκαν παραπάνω φαίνεται πως το γάλα μπορεί να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στην οικολογική αντιμετώπιση των ασθενειών των φυτών. Ως φυτοπροστατευτικό προϊόν χρησιμοποιείται φρέσκο ή αποβουτυρωμένο ή αφρόγαλα ή με τη μορφή διαφόρων προϊόντων ζύμωσής του. Η αναλογία ανάμιξης γάλακτος και νερού , καθώς και η συχνότητα επεμβάσεων εξαρτάται από το είδος του φυτού και τη σοβαρότητα της ασθένειας. Τα καλλίτερα αποτελέσματα επιτυγχάνονται αν στο διάλυμα του γάλακτος και νερού προστεθεί και ένα επιτρεπόμενο στην οικολογική γεωργία προσκολλητικό.
Ενδιαφέρουσα είναι και η περίπτωση χρησιμοποίησης των μικροοργανισμών που περιέχει τόσο για την περιένδυση του σπόρου όσο και για τον εμβολιασμό του εδάφους ή ψεκασμό των φυτών. Υπάρχουν πολλά αξιόπιστα ερευνητικά αποτελέσματα με τα οποία αποδεικνύεται περίτρανα η φυτοπροστατευτική ιδιότητα του γάλακτος και αναδεικνύεται η αναγκαιότητα της παρά πέρα μελέτης του.
Δεν χρειάζεται τίποτα περισσότερο ή λιγότερο από τα λόγια της Ινδής αγρότισσας Madhar babudiben που για πολλά χρόνια χρησιμοποιεί το γάλα της αγελάδας για την αντιμετώπιση των ασθενειών των φυτών που η ίδια καλλιεργεί: «Γιατί οι επιστήμονες δεν ασχολούνται με αυτόν τον τρόπο αντιμετώπισης των ασθενειών των φυτών»;
