Το γνωστικό και ο χρόνος αναμονής

Αναφορικά με την υποβολή ερωτήσεων μες στην τάξη, οι ερευνητές αναφέρουν δύο κατηγορίες χρόνου αναμονής:
Η πρώτη κατηγορία αναφέρεται στον χρόνο που μεσολαβεί απ’ τη στιγμή που ο δάσκαλος θα ολοκληρώσει την ερώτησή του μέχρι τη στιγμή που θα ξεκινήσει ο μαθητής ν’ απαντάει. Η δεύτερη κατηγορία αναφέρεται στον χρόνο που μεσολαβεί απ’ τη στιγμή που θα ολοκληρώσει ο μαθητής την απάντησή του μέχρι τη στιγμή που θα ξεκινήσει ο δάσκαλος να λέει οτιδήποτε. Η έρευνα προσανατολίζεται κυρίως στην πρώτη κατηγορία. Η έννοια του χρόνου αναμονής (wait time) επινοήθηκε από τη Mary Rowe κι έχει χρησιμοποιηθεί ως μεταβλητή στην έρευνα για την επίδραση του χρόνου αναμονής στην επίτευξη, στη συμπεριφορά και στη στάση των μαθητών και των δασκάλων.
Ο χρόνος αναμονής ποικίλλει ανάλογα με τη συμπεριφορά του δασκάλου και σίγουρα δεν υπάρχει ένα και μόνο χρονικό πλαίσιο κατάλληλο για όλες τις καταστάσεις/ερωτήσεις ή για όλες τις διδακτικές συμπεριφορές. Πολλές άμεσες απαντήσεις που προήλθαν μες απ’ τη λειτουργία της μνήμης δίνονται ύστερα από μια ελάχιστη παύση (χρόνος αναμονής), ενώ αντίθετα απαντήσεις που δίνονται σ’ ερωτήσεις ανακάλυψης απαιτούν μεγαλύτερο χρόνο αναμονής από μέρους του δασκάλου. Αυτό συμβαίνει γιατί όσο περισσότερες υποστηρικτικές γνωστικές ενέργειες (π.χ., παρατήρηση, αναγνώριση, συνταίριασμα, κ.λ.π.) χρειάζονται για να προβεί ο μαθητής σε κυριαρχούσες ενέργειες (π.χ., σύγκριση), τόσο μεγαλύτερος είν’ ο χρόνος αναμονής λίγο πριν επέμβει ο δάσκαλος.
Πιο συγκεκριμένα, σ’ εκπαιδευτική έρευνα φάνηκε ότι οι μαθητές χρειάζονται 3-5 δευτερόλεπτα για να δώσουν μια αιτιολογημένη απάντηση ή μια απάντηση σ’ ερώτηση που ενεργοποιεί τη διεργασία της ανακάλυψης. Όμως, όταν οι μαθητές είν’ εξοικειωμένοι με τη διαδικασία της σκέψης και τις γνωστικές ενέργειες, ο χρόνος αναμονής μπορεί νάναι και λιγότερος. Γενικότερα, η έρευνα έχει δείξει ότι ο μέσος όρος του χρόνου αναμονής των δασκάλων ύστερα απ’ την υποβολή ερώτησης είν’ ένα δευτερόλεπτο ή και λιγότερο. Συνήθως, όμως, οι δάσκαλοι είν’ απρόθυμοι ν’ αυξήσουν τον χρόνο αναμονής τους γιατί φοβούνται ότι θα χάσουν τον έλεγχο της τάξης.
Παράλληλα, έχει υποστηριχτεί ότι όταν γίνεται μες στην τάξη ανασκόπηση πολύ συγκεκριμένων γεγονότων, τότε ο χρόνος αναμονής μπορεί νάναι μικρός. Αν όμως οι ερωτήσεις που απευθύνονται σε μαθητές έχουν σκοπό να τους κάνουν να σκεφτούν πάνω σ’ ένα θέμα ή να διατυπώσουν πρωτότυπες ιδέες, τότε ο χρόνος αναμονής πρέπει νάναι μεγαλύτερος. Οι μαθητές χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να επεξεργαστούν περίπλοκες ερωτήσεις πριν δώσουν μια οριστική απάντηση. Επίσης, η κατάσταση στην οποία βρίσκεται η τάξη (ήσυχη ή ανήσυχη), ο χρόνος που απομένει για να τελειώσει το μάθημα, οι σκοποί του μαθήματος κι η επιλεγμένη διδακτική συμπεριφορά επηρεάζουν τον επιθυμητό χρόνο αναμονής.