«Αν ξέραμε τι τρώμε» θα γνωρίζαμε ότι το «εδώδιμο», το φαγώσιμο είδος ελαίου, που προέρχεται από τον κοκκινωπό καρπό των φοινίκων, είναι υψηλής απόδοσης προϊόν με πολύ χαμηλό κόστος. Η παραγωγή του φοινικέλαιου το 2020 ανήλθε πάνω από 70 εκατομμύρια τόνους, το δε περιβαλλοντικό κόστος είναι τεράστιο. Οι φοίνικες καλλιεργούνται στις Δυτικές ακτές της Αφρικής, υπάρχουν όμως φυτείες στην Ινδονησία και Μαλαισία, απ’ τις οποίες οι εξαγωγές ήταν μεγαλύτερες απ’ τις αφρικανικές.
Το φοινικέλαιο είναι το φθηνότερο φυτικό έλαιο, η χρήση του, όμως, είναι αμφιλεγόμενη και κατηγορείται γι’ αυτό. Η σύνθεση του μοιάζει με κορεσμένα λίπη κατά 40% και ως εκ τούτου έχει αποκτήσει κακή φήμη. «Κρύβεται» πίσω από διάφορες ονομασίες και χρησιμοποιείται σε πολλά αρτοσκευάσματα, στη ζαχαροπλαστική, σε μαγιονέζες, στα σαμπουάν, σε διάφορα σαπούνια, σε απορρυπαντικά, στις ζύμες για πίτσες, και σε άλλα είδη τροφίμων, που καταναλώνονται συσκευασμένα, όπως πατατάκια κ.ά., προκαλώντας κινδύνους για την υγεία. Θεωρείται ότι επιδρά βλαβερώς στα επίπεδα της χοληστερόλης L.D.L.
Οι αρμόδιοι της Ε.Ε. δεν απαγορεύουν τη χρήση του, διότι περιέχει και ωφέλιμες ιδιότητες, όπως τη βιταμίνη Ε και αντιοξειδωτικά, αρκεί να φθάνει γνήσιο στην κατανάλωση, προσανατολίζονται δε χρόνια τώρα, από το 2017, να θέσουν όρια ασφαλείας. Οι περισσότερες λιπαρές ιδιότητες παράγονται κατά την επεξεργασία, που γίνεται σε θερμοκρασίες λίγο κάτω από τους 200ο Κελσίου, κυρίως για να αφαιρεθούν το φυσικό κοκκινωπό – πορτοκαλί χρώμα του καρπού και άλλες δυσάρεστες μυρωδιές. Αν η θερμοκρασία υπερβεί κατ’ ελάχιστον τους 200ο Κελσίου, καθίσταται το προϊόν επιβλαβές και επικίνδυνο για τον άνθρωπο.
Τα επίπεδα κινδύνων σχετικά με τη χρήση του φοινικέλαιου παραμένουν ασαφή, γι’ αυτό εγείρονται αμφιβολίες, αν πρέπει να ληφθούν καθαρά μέτρα για την κυκλοφορία του. Ο οργανισμός της Ε.Ε., E.F.S.A. (Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων), που παρέχει επιστημονικές γνωμοδοτήσεις για τους κινδύνους στην τροφική αλυσίδα, δεν έχει δώσει ακόμα οδηγίες, να σταματήσουν οι καταναλωτές ή όχι να χρησιμοποιούν το φοινικέλαιο.
Πάντως η αποψίλωση τροπικών δασών για φυτείες φοινίκων αύξησε τις εκπομπές αερίων, τα αποτελέσματα των οποίων τα βλέπουμε με τις πρωτοφανείς και παράξενες αλλαγές του καιρού και όχι μόνο.
Απειλείται να εκλείψει η πανίδα σ’ αυτές τις περιοχές της Δυτικής Αφρικής και της Ασίας, περιλαμβανομένων και των ουρακοτάγκων, των ελεφάντων και των τίγρεων.
