Μετά την κρίση του 2008 πολλοί αναπολούν πότε θα ξαναέρθουν οι παλιοί καλοί καιροί που οι οικονομίες αναπτυσσόταν σταθερά κυρίως με την πιστωτική επέκταση (δηλαδή με ανεξέλεγκτα δανεικά χρήματα).
Η οικονομία δεν έχει να κάνει με την εξοικονόμηση χρημάτων, αλλά με το πώς να δαπανώνται τα χρήματα με σοφό τρόπο, δηλαδή βελτιστοποιώντας το μακροχρόνιο όφελος προς ολόκληρη την κοινωνία.
Καθώς τα εύκολα δανεικά χρήματα ολοένα και σπανίζουν, οι ρυθμοί ανάπτυξης θα είναι πολύ μικροί, και ένας νέος τρόπος λειτουργείας της κοινωνίας και της οικονομίας έχει ήδη προκύψει, ο οποίος θα αλλάξει πολύ την καθιερωμένη πορεία των πραγμάτων που γνωρίζαμε μέχρι πριν την κρίση.
Η κρίση στην πραγματικότητα είναι μια αλλαγή που προσπαθεί να συμβεί. Σχεδόν ότι γνωρίζαμε πρόκειται να αλλάξει. Το καταστροφικό μοντέλο ανάπτυξης που ακολούθησε η χώρα μας τα τελευταία 40 έτη πρόκειται να αλλάξει. Θα εγκαταλείψουμε την ανάπτυξη με δανεικά που λάμβαναν οι κυβερνήσεις, τα οποία αντί να τα κάνουν επενδύσεις (και παράλληλα έδιωχναν τις επενδύσεις), τα σπαταλούσαν για να εξαγοράζουν τους ψήφους μας με αποτέλεσμα να υπερχρεωθεί η χώρα, τα παιδιά μας, τα εγγόνια και τα δισέγγονα μας. Το κράτος θα δαπανά όσα εισπράττει, αλλιώς κάθε επί πλέον ευρώ που θα ξοδεύει θα σημαίνει περισσότερους φόρους ή νέα δάνεια δηλαδή νέα μνημόνια. Στην χώρα μας παράγει περίπου το 30% του πληθυσμού (3,4 εκκ. άτομα) ενώ σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες παράγουν περίπου το 50-60% του πληθυσμού. Κάποιες ομάδες συμφερόντων προσπαθούν να εμποδίσουν ή να καθυστερήσουν τις αλλαγές που ούτως ή άλλως θα συμβούν υπό την πίεση της πραγματικότητας. Οι νέες τεχνολογίες θα βοηθήσουν σε αυτή την αλλαγή και θα οδηγήσουν την οικονομία μας σε ανάπτυξη.
Μια από τις πιο σημαντικές αλλαγές είναι η ταχύτητα που συμβαίνουν οι τεχνολογικές αλλαγές, η οποία συνεπάγεται δραστικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίον πορευόμαστε μέχρι σήμερα. Υπολογίζεται ότι το σημερινό κύμα καινοτομιών θα δημιουργήσει 10 φορές μεγαλύτερες αλλαγές από ότι δημιούργησε το ιντερνέτ.
Οι αλλαγές θα είναι κάτι περισσότερο από επαναστατικές, θα είναι τόσο δραστικές που δεν μπορούμε να τις φανταστούμε για τους παρακάτω λόγους:
α) Στο παρελθόν οι σημαντικότερες αλλαγές συνέβαιναν με αργό τρόπο. Σήμερα φαίνονται μικρά σημάδια αρχικά αλλά σε μερικά χρόνια δραστικές αλλαγές θα αλλάξουν εντελώς ολόκληρους τομείς της οικονομίας.
β) Σε αντίθεση με το παρελθόν, σήμερα τα πάντα είναι συνδεδεμένα σε ένα οικοσύστημα όπου συμβιβάζονται επιχειρήσεις, κυβερνήσεις και κοινωνία. Η τεχνολογία είναι απαραίτητη για την οικονομική ανάπτυξη, χρειάζεται όμως και η ασφάλεια, και η βιωσιμότητα του περιβάλλοντος κλπ. Συμπερασματικά εάν κάτι αλλάζει εξ αιτίας της τεχνολογίας και το όλο οικοσύστημα πρέπει να αλλάξει για να προσαρμοσθεί. Η εξελεγκτική ιστορίας της ανθρωπότητας έχει πολλές φορές αποδείξει ότι όταν ένα σύστημα, όσο μεγάλο και εάν είναι, δεν προσαρμόζεται στις αλλαγές που συμβαίνουν γύρω του, σταδιακά αφανίζεται.
γ) Οι δραστικές τεχνολογικές αλλαγές που έρχονται δεν θα αλλάξουν μόνο ότι κάναμε και τον τρόπο με τον οποίο το κάναμε, αλλά θα αλλάξει και εμάς τους ίδιους, θα αλλάξει τις ζωές μας και τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο.
Κανένας τομέας της οικονομίας και της κοινωνίας δεν θα μείνει ανέπαφος από τεχνολογικές αλλαγές όπως η τρισδιάστατη εκτύπωση, όπως η επέκταση της ζωής που θα επιφέρουν οι πρόσφατες δραστικές ανακαλύψεις στην υγεία και η ρομποτική.
Οι κοινωνίες πρέπει γρήγορα και προγραμματισμένα να προσαρμοστούν, κάθε άνθρωπος πρέπει να αποκτήσει εκείνες τις δεξιότητες που απαιτούνται για να προσαρμοσθεί στην νέα εποχή όπου η κινητήριος δύναμη της οικονομίας δεν θα είναι πλέον το κεφάλαιο και οι φυσικοί πόροι, αλλά η καινοτομία και η ανθρώπινη φαντασία.
Οι κυβερνήσεις ήδη νοιώθουν την επιρροή αυτών των αλλαγών. Οι πολίτες δεν αρκούνται πλέον να πληρώνουν ηλεκτρονικά τους φόρους τους. Επιθυμούν να λαμβάνουν ηλεκτρονικές υπηρεσίες από το κράτος. Επί πλέον οι κυβερνήσεις θα πρέπει να παίξουν αποφασιστικό ρόλο στην διαχείριση των επιπτώσεων των δραστικών τεχνολογικών αλλαγών εξασφαλίζοντας την υιοθέτηση τους από την κοινωνία και την οικονομία με βιώσιμο και δίκαιο τρόπο και ίσες ευκαιρίες προς όλους. Πρωτίστως πρέπει να συμβάλουν ώστε οι πολίτες να αποκτήσουν τον απαραίτητα εφόδια για να προσαρμοσθούν και να μετάσχουν πλήρως στον νέο μετασχηματισμό της κοινωνίας.
Οι αλλαγές συνήθως φοβίζουν και το πρώτο πράγμα που σκεφτόμαστε είναι να αντισταθούμε στις αλλαγές που έρχονται. Έτσι όμως θα μείνουμε πίσω όταν οι άλλες κοινωνίες προχωρούν μπροστά. Οι αλλαγές φέρνουν ευκαιρίες, μαθαίνουμε νέα πράγματα, ξανασκεπτόμαστε στερεότυπες μεθόδους και βελτιώνουν τον τρόπο εργασία μας.
Η τεχνολογική επανάσταση μόλις ξεκίνησε, οι μετασχηματισμοί που θα επιφέρει, δεν είναι η αιτία για αναστάτωση, αλλά είναι η αιτία για ελπίδα. Αρκεί να μην μείνουμε πίσω και να προσαρμοστούμε γρήγορα και προγραμματισμένα στα νέα δεδομένα.
Ήρθε η εποχή όπου τεχνολογία θα κυριαρχήσει και όχι το κεφάλαιο ή οι φυσικοί πόροι. Οι χώρες που έχουν την γνώση να μετατρέπουν την έρευνα των πανεπιστημίων σε νέα τεχνολογικά προϊόντα και υπηρεσίες γρήγορα και αποτελεσματικά θα κυριαρχήσουν.
Η υιοθέτηση των δικτυωμένων τεχνολογιών κινείται γρηγορότερα από ποτέ, η μαζική χρήση τους θα γίνεται ο κανόνας πολύ πιο γρήγορα. Εάν οι επιχειρήσεις δεν το αντιληφθούν εγκαίρως θα μένουν σταδιακά πίσω και θα απειληθούν με αφανισμό.
Παρακάτω είναι οι επικρατέστερες καταναλωτικές τάσεις που θα κυριαρχήσουν το 2016 και που οι επιχειρήσεις θα πρέπει να λάβουν πολύ σοβαρά υπόψη τους σύμφωνα με το παγκόσμιο ερευνητικό πρόγραμμα του Ericsson Consumer Lab και αντιπροσωπεύουν 1,1 δισεκατομμύρια άτομα σε 24 χώρες:
Θα ενταθεί η επίδραση των δικτύων: Τέσσερις στους πέντε χρήστες βιώνουν πλέον ότι τα οφέλη από τη χρήση online υπηρεσιών αυξάνονται, καθώς ολοένα περισσότεροι άνθρωποι τα χρησιμοποιούν. Σε παγκόσμιο επίπεδο, ένας στους τρεις καταναλωτές συμμετέχει ήδη σε διάφορες δικτυακές μορφές της οικονομίας
Οι έφηβοι παρακολουθούν περισσότερα βίντεο στο YouTube καθημερινά από άλλες ηλικιακές ομάδες. Το 46% των νέων 16-19 ετών περνούν μια ώρα ή και περισσότερο στο YouTube κάθε μέρα.
Η τεχνητή νοημοσύνη φέρνει το τέλος της εποχής της οθόνης, καθώς θα επιτρέπει την αλληλεπίδραση με τα αντικείμενα χωρίς την ανάγκη οθόνης.
Το εικονικό γίνεται σταδιακά πραγματικό: Οι καταναλωτές επιθυμούν τη χρήση εικονικής τεχνολογίας για τις καθημερινές τους δραστηριότητες, όπως η παρακολούθηση αθλητικού περιεχομένου και η πραγματοποίηση βίντεο-κλήσεων. Το 44%, ακόμη, επιθυμεί την τρισδιάστατη “εκτύπωση” των φαγητών του.
Έξυπνα σπίτια: Το 50% των ιδιοκτητών smart-phones πιστεύουν ότι τα τούβλα και άλλα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή κατοικιών, θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν ηλεκτρονικούς αισθητήρες, οι οποίοι θα παρακολουθούν για τυχόν διαρροές, μούχλα, κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας κ.α. εντός των επόμενων πέντε ετών.
Έξυπνη μετακίνηση: Οι μετακινούμενοι με κάποιο μέσο μεταφοράς επιθυμούν να αξιοποιούν το χρόνο τους εποικοδομητικά και να μην αισθάνονται σαν παθητικά αντικείμενα κατά τη μεταφορά τους. Το 86% θα χρησιμοποιούσαν εξατομικευμένες υπηρεσίες μετακίνησης, εάν ήταν διαθέσιμες.
Τα κοινωνικά δίκτυα ενδέχεται μελλοντικά να αποτελέσουν τον προτιμώμενο τρόπο επικοινωνίας με υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης. Έξι στους δέκα καταναλωτές έχουν δείξει ενδιαφέρον για εφαρμογές παροχής πληροφοριών σε περίπτωση φυσικής καταστροφής
Οι ηλεκτρονικοί αισθητήρες εσωτερικής κατάστασης, που καταγράφουν την υγεία και ευεξία του ανθρώπινου οργανισμού, ίσως αποτελέσουν τη νέα μορφή των φορετών (wearables) συσκευών. Επιπλέον οκτώ στους δέκα καταναλωτές θα ήθελαν να χρησιμοποιούν τεχνολογίες για την ενίσχυση των αισθητηριακών αντιλήψεων και γνωστικών ικανοτήτων τους, όπως της όρασης, της μνήμης και της ακοής.
Τα πάντα παραβιάζονται: Οι περισσότεροι χρήστες smartphones πιστεύουν πως οι χάκερ και οι ιοί θα συνεχίσουν να αποτελούν σοβαρό πρόβλημα.
Οι πολίτες γίνονται δημοσιογράφοι: Οι καταναλωτές μοιράζονται μεταξύ τους περισσότερες πληροφορίες από ποτέ και παράλληλα θεωρούν ότι αυξάνουν την επιρροή τους στην κοινωνία.
Το τραίνο της επανάστασης των δραστικών τεχνολογιών είναι εδώ. Ανεβείτε όσο πιο γρήγορα μπορείτε και πριν αυτό γεμίσει. Αναρωτηθείτε: μήπως στην επιχείρησή σας, δεν πρέπει να προσλάβετε ένα ακόμα πωλητή, αλλά ένα ειδικό στο ψηφιακό marketing;
Τώρα πλέον «δεν θα τρώει το μεγάλο ψάρι το μικρό», αλλά «το γρήγορο ψάρι θα τρώει το αργό ψάρι». Η επιβίωση της επιχείρησης εξαρτάται από την ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα με την οποία αλλάζει.
Είναι δε σημαντικό να γνωρίζουμε ότι το μεγάλο ψάρι δεν μπορεί να κάνει γρήγορες κινήσεις, αλλά το μικρό μπορεί να κάνει πολύ γρήγορες κινήσεις και να προσαρμοστεί και καλύτερα και πιο γρήγορα.
*επίκουρος καθηγητής
Πολυτεχνείου Κρήτης
