Αυτό είναι το δεύτερο από τα τέσσερα βιβλία που εξέδωσε το 2017 – 2018 ο Ηλίας Γαβριλάκης.
Το βιβλίο αυτό, με επιμέλεια του καθηγητή Ευάγγελου Βενέτη από τις εκδόσεις «Κλειδάριθμος» είναι το «Ημερολόγιο ενός έφεδρου Λοχία 1920-1924». Είναι ένα ιστορικό βιβλίο μεγάλης αξίας, που έχει σαν μήτρα του το «τετράδιον», στο οποίο ο πατέρας του συγγραφέα, ο έφεδρος Λοχίας Γεώργιος Γαβριλάκης κατέγραφε σχεδόν καθημερινά τα πολεμικά γεγονότα και τις δραματικές καταστάσεις που έζησε καθ’ όλη την διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας.
Κατά τον συγγραφέα το βιβλίο αυτό ανήκει στην κατηγορία των πολεμικών απομνημονευμάτων και δη στις προσωπικές αφηγήσεις από τα πολεμικά μέτωπα.
Η μεγάλη αξία των κειμένων αυτών, γράφει, έγκειται στο ότι προβάλλουν την προσωπική, υποκειμενική εκτίμηση των πολεμικών γεγονότων.
Οι μαρτυρίες αυτές εμπλουτίζουν σε μεγάλο βαθμό την επίσημη ιστοριογραφική αφήγηση, ενώ παράλληλα προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες για ιστορικά πρόσωπα και καταστάσεις οι οποίες δεν αναφέρονται σε άλλες πηγές. Το ημερολόγιο γράφτηκε στο τέλος του 1923-αρχές του 1924 βάσει την ακριβών ημερολογιακών σημειώσεων του έφεδρου Λοχία.
ΥΙΗΚΗ ΤΡΥΦΕΡΟΤΗΤΑ
Στο εξώφυλλο – άνοιγμα του βιβλίου, ο Ηλίας Γαβριλάκης με ευαισθησία πάτριας τρυφερότητας παρουσιάζει τη φωτογραφία του έφεδρου Λοχία πατέρα του στο μέτωπο, με τη στρατιωτική του στολή, μαζί με το βιογραφικό του.
Αυτό αναφέρει ότι γεννήθηκε στους Μαχαιρούς Χανίων το 1898. Αποφοίτησε από το Δημοτικό Σχολείο και αμέσως μετά εργάστηκε στα Χανιά. Το 1919 παρουσιάστηκε ως εθελοντής στο 8° Σύνταγμα Πεζικού Κρήτης. Μετά από δύο μήνες απολύθηκε, «προφανώς ως ανήλικος». Τον Σεπτέμβριο του 1920 κατατάχθηκε ως κληρωτός στρατιώτης και συμμετείχε με το βαθμό του δεκανέα και του Λοχία σε όλη τη Μικρασιατική εκστρατεία. Απολύθηκε από τις τάξεις του στρατού τον Ιανουάριο του 1924. Ενώ από το 1936 έως το 1990 ήταν έμπορος σιδηρικών στα Χανιά.
ΟΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΓΑΒΡΙΛΑΚΗ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ακολουθεί η σελίδα όλων των δεδομένων του εκδοτικού οίκου “Κλειδάριθμος” των συγγραφικών δικαιωμάτων κ.λπ., αλλά και οι ευχαριστίες του συγγραφέα προς τον Ιστορικό – Ανατολιστή Γεωπολιτικό αναλυτή του ΕΛΙΑΜΕΠ καθηγητή Ευάγγελο Βενέτη για την εισαγωγή του, καθώς και για την επιμέλεια της έκδοσης.
Επίσης, εκφράζει ο συγγραφέας ευχαριστίες στον φίλο εκδότη Γιάννη Φαλδαμή και τους συνεργάτες του για την άψογη έκδοση του βιβλίου αλλά και προς τους Γιάννη Μαλικουτσάκη και Σίσσυ Γαβριλάκη για την εξαιρετική σύνθεση του εξωφύλλου, που τόσο εύγλωττα απεικονίζει στο εμπροσθόφυλλο την εμφανή δυναμική του στρατού μας για τη Νίκη, ενώ στο οπισθόφυλλο παρουσιάζει την αποδυνάμωση με τη δραματική εικόνα της ήττας.
Πριν από τα περιεχόμενα υπάρχουν δύο αφιερώματα γραμμένα το πρώτο από τον Ηλία Γαβριλάκη και το δεύτερο από τον πατέρα του τον Γεώργιο Γαβριλάκη. Στο πρώτο ο Η. Γαβριλάκης αναφέρει: «…αφιερωμένο σε όλους εκείνους τους γενναίους που πίστεψαν στη Μεγάλη Ελλάδα…»
Το δεύτερο αφιέρωμα είναι ένα απόσπασμα από μια επιστολή του Γ. Γαβριλάκη από τη Χίο, τον Σεπτέμβριο του 1922 λίγο μετά την επανάσταση του Ν. Πλαστήρα, όπου μεταξύ των άλλων γράφει: «…επί δύο συνεχή χρόνια αγωνιζόμενος στα Μικρασιατικά πεδία των Μαχών και στην πρώτη γραμμή του πυρός είχα υπόψιν μου μόνο το προς την πατρίδα καθήκον μου…»
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
– Περιεχόμενα
– Πρόλογος
– Ειδικό αφιέρωμα
– Εισαγωγή
– Χρονολόγιο
– Εισαγωγή
– Πίνακας συντομογραφιών
– Ο Στρατιωτικός βίος του Γεωργίου Γαβριλάκη
– ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I Έγγραφα
– ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II Χάρτες
– ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III Φωτογραφίες
– ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV Πηγές – Βιβλιογραφία
Στον πρόλογό του ο Ηλίας Γαβριλάκης γράφει: «Στα παιδικά μου χρόνια συχνά άκουγα τον πατέρα μου, να διηγείται ιστορίες, για την Μ. Ασία, για τη Σμύρνη, το Εσκί – Σεχίρ, τον Σαγγάριο, για τις μάχες στο Πολατλί, στο Καλέ Γκρόττο, στο Αλή Βεράν, για τον Κεμάλ και, για τους Τσέτες. Για όλη τη Μικρασιατική εκστρατεία, που τόσο τραγικά σημάδεψε ολόκληρο τον Ελληνισμό. Δεν ξέρω για ποιο λόγο αργότερα, έπαψε να μας μιλά για την Μ. Ασία. Δεν ξέρω γιατί απέφευγε να εκφράζεται για τη μεγάλη αυτή εθνική καταστροφή. Ίσως, ήθελε με τον τρόπο αυτό να σβήσει, να διαγράψει, όλες εκείνες τις σκληρές και απάνθρωπες εικόνες, τις τραγικές καταστάσεις που βίωσε στην Αλμυρά Έρημο. Ίσως πάλι αυτός παιδί του απλού λαού που κλήθηκε να πολεμήσει για τα ιερά και όσια τη πατρίδας του, να αισθανόταν «απογοητευμένος, προδομένος από το τότε πολιτικό και στρατιωτικό κατεστημένο, αφού πάντα θυμάμαι να μου λέει ότι “Οι Έλληνες στρατιώτες δεν ηττήθηκαν εκεί, ηττήθηκε η πολιτική και η στρατιωτική ηγεσία”.
Τα όσα δραματικά και τραγικά γεγονότα έζησε στα βάθη της Μικράς Ασίας, κατάγραφε σχεδόν καθημερινά σε ένα «τετράδιον» που αφού το έκλεισε τον Ιανουάριο του 1924, το φύλαξε και μετά το ξέχασε… Το “τετράδιο” του πατέρα μου το αγνοούσα. Ποτέ δεν μου το αποκάλυψε. Το βρήκε τυχαία κάπου κρυμμένο η ανιψιά μου μια μέρα, καθώς έψαχνε στο προσωπικό του αρχείο.
Το ημερολόγιο αυτό το εξέδωσα ατόφιο, όπως είναι γραμμένο από τον ίδιο τον πολεμιστή, με τη σύνταξή του, την ορθογραφία του, τους ιδιωματισμούς του και τους νεολογισμούς του. Σε ορισμένες όμως λέξεις υπήρξε παρέμβαση για την καλύτερη κατανόηση του κειμένου. Με την έκδοση του στρατιωτικού ημερολογίου του πατέρα μου, καταθέτω ένα μικρό δείγμα του χρέους που έχω σε αυτόν τον σπουδαίο άνθρωπο που μου χάρισε τη ζωή, την καταγωγή μου, την ηθική μου υπόσταση, την υπερηφάνεια μου και την ταυτότητά μου».
Μέσα απ’ αυτό το μεγάλο ηθικό χρέος προς τον πατέρα του, τον πολεμιστή -απλό Λοχία- εκείνης της εποχής ο Ηλίας Γαβριλάκης επισημαίνει τη διαχρονική έκφραση του πατρικού χρέους, που σήμερα έχει τόσο παραμεριστεί.
ΑΤΟΦΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΚΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ ΕΝΟΣ ΕΦΕΔΡΟΥ ΛΟΧΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΩΔΕΣ ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΥ ΕΦΕΔΡΟΥ ΛΟΧΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΧΑΝΙΑ ΣΤΗ Μ. ΑΣΙΑ
Προσωπικά, ζώντας από κοντά τον Ηλία Γαβριλάκη, σε ώρες συγγραφής αυτού του σπουδαίου, από πολλές πλευρές βιβλίου διαπίστωνα, την πέραν του συμβατικού προς κάθε πατέρα χρέους, τον συγκλονισμό του για τη βαθιά αγάπη προς τον πατέρα του, για την εξιστόρηση του στρατιωτικού βίου του. Αυτού που ως νεαρός Στρατιώτης ξεκινούσε από την πατρίδα του τα Χανιά, το περιπετειώδες ταξίδι του στη μακρινή γη της Ιωνίας… για να καταγράψει ο έφεδρος Λοχίας λεπτομερώς ως μάρτυρας που ήταν, τις εικόνες ενός στρατού που βάδιζε προς τη Νίκη, χωρίς όμως καμιά μέριμνα για ανεφοδιασμό, με ελάχιστα μεταφορικά μέσα, με στοιχειώδη ιατρική περίθαλψη, με σοβαρές ελλείψεις σε πολεμικό υλικό, κυρίως όμως με μια ανεύθυνη πολιτική και στρατιωτική ηγεσία.
Για να είναι, όπως εξιστορεί στο τετράδιο – Ημερολόγιό του ο έφεδρος Λοχίας, ένας απλός στρατιώτης και μαζί μ’ αυτόν και χιλιάδες άλλοι στρατιώτες που χάθηκαν στα βάθη της Μ. Ασίας αναζητώντας τη «Μεγάλη Ιδέα» με μοναδικό όπλο την πίστη τους προς το Θεό και την πατρίδα… και όπως γράφει ο Η. Γαβριλάκης μετά τον πρόλογό του στο ειδικό αφιέρωμα 10 σελίδων «το ταξίδι του ελληνισμού προς τα βάθη της ανατολής έκλεισε άδοξα και καταστροφικά με 120.000 νεκρούς και αγνοούμενους, με 70.000 τραυματίες και 1.500.00 εκατομμύριο ξεριζωμένους Έλληνες, προσθέτοντας πως αυτός ήταν ο απολογισμός ενός πολέμου που δυστυχώς τα οράματα, τα όνειρα, οι μεγάλες ιδέες και οι χαμένες πατρίδες δεν κατόρθωσαν να αλλάξουν τα δεδομένα μιας σκληρής και ανελέητης πραγματικότητας. Ότι, δηλαδή, οι μεγάλοι και ισχυροί του κόσμου είναι αυτοί και μόνο αυτοί που διαμορφώνουν και επιβάλλουν τους κανόνες της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων.
Στον κανόνα αυτό και η Ελλάδα «πρόσφερε το βαρύ τίμημα μιας Μεγάλης καταστροφής, τις επιπτώσεις της οποίας ακόμα και σήμερα προσπαθούμε να επουλώσουμε».
Το ημερολόγιο του έφεδρου Λοχία αξίζει να μελετηθεί όχι μόνο για τα τόσο ιστορικά γεγονότα που καταγράφει, αλλά και για τα βαθιά ανθρώπινα συναισθήματα που ο συγγραφέας αποκαλύπτει σε κάθε σχεδόν σελίδα του ημερολογίου του. Συναισθήματα που έχουν να κάνουν με το πώς αυτοί οι απλοί στρατιώτες, νέα παιδιά του λαού, χωρίς προηγούμενες ανάλογες εμπειρίες ξαφνικά μεταμορφώθηκαν μέσα από την πορεία δραματικών πολεμικών γεγονότων σε ήρωες, γενναίους αγωνιστές – μαχητές και υπερασπιστές της Μεγάλης Ιδέας.
«Το Ημερολόγιο ενός έφεδρου Λοχία 1920-1924»
Μέσα από αυτό αναδείχνεται με την συγγραφική απόδοση του υιού του Ηλία Γαβριλάκη όλη η μεγάλη συμβολή των σπουδαίων σημειώσεων του «τετραδίου» ενός έφεδρου Λοχία 1920-24. Σημειώσεις μέσα από τις οποίες απεικονίζεται η Μεγάλη τραγωδία του ελληνισμού που είναι ΚΥΡΙΑΡΧΗ σε όλες τις μορφές της ως σήμερα που τις βιώνει ο συνειδητός ελληνισμός και τις αποβιώνει ο ασυνείδητος.
Προσωπικά συγχαίρω τον Ηλία Γαβριλάκη και τον φίλο επιμελητή καθηγητή Ευάγγελο Βενέτη, καθώς και τον εκδότη του βιβλίου «Ημερολόγιο ενός έφεδρου Λοχία 1920-1924». Ένα σπουδαίο ιστορικό βιβλίο, ιδιαίτερα σ’ αυτήν την τόσο δύσκολη και ταραγμένη εποχή μας.
