Oταν το Καλοκαίρι γίνεται έμπνευση… Eξι Χανιώτες καλλιτέχνες -τρεις φωτογράφοι και τρεις ζωγράφοι- αποτυπώνουν την ωραιότερη εποχή του χρόνου, την εποχή των αισθήσεων και της ανεμελιάς με τα δικά τους χρώματα, την προσωπική τους ματιά… Πρόκειται για τους φωτογράφους Σάββα Κόη, Σπύρο Ζερβουδάκη, Δημήτρη Μπαρούνη και τους ζωγράφους Γιώργο Αυγέρο, Ειρήνη Κανά και Κώστα Σπανάκη από τους οποίους ζητήσαμε να μιλήσουν με λόγια και εικόνες για το δικό τους καλοκαίρι, το οποίο άλλωστε αποτελεί αγαπημένο θέμα των καλλιτεχνών ανά τους αιώνες…
“Θάλασσα εντός”
Για πολλούς ανθρώπους το καλοκαίρι είναι άρρηκτα δεμένο με την θάλασσα και την παιδική μας ηλικία, και πώς να μην είναι αφού οι μνήμες αυτές τυπώνονται ανεξίτηλα μέσα μας.
Παραλίες, παιχνίδια, βουτιές στο βυθό, ποιος θα πάει πιο βαθιά, ποιος θα νικήσει τον φόβο του άγνωστου, σαν τις τελετές μύησης/μετάβασης από την παιδικότητα στην εφηβεία, που κάποιοι πολιτισμοί κάνουν ακόμα και σήμερα.
Ενδεχομένως αντλούμε τη δύναμη και το θάρρος για την εξερεύνηση άγνωστων βυθών, εξαιτίας της εξοικείωσής μας με το υγρό στοιχείο πριν ακόμα από την γέννησή μας.
Σάββας Κόης
Καλοκαίρι γεμάτο μνήμες
Η φωτογραφία χρειάζεται μερικές μόνο ανάσες πραγματικότητας για να δημιουργήσει το δικό της κόσμο. Η εξεικόνιση σκέψεων και συναισθημάτων δεν μπορεί παρά να είναι αφαιρετική. Τα πάντα διαδραματίζονται με ατελή τρόπο. Τα πρόσωπα απομακρύνονται και το χρώμα αλλάζει. Σ’ αυτό τον κόσμο όμως κανείς δεν χασμουριέται. Για μας τους “μεγάλους”, το παρελθόν απλώνεται πάνω στο βέλος του χρόνου με σχεδόν ψεύτικο τρόπο.
Οι μνήμες πλέον κατοικούν στις εικόνες οι οποίες έχουν αντικαταστήσει την τότε πραγματικότητα. Και καθώς ζούμε σε ένα συνεχές και ασταμάτητο “μετά”, πού και πού, μας στοιχειώνει αυτή η ανυπόφορη ομορφιά των καλοκαιριών των νεανικών μας χρόνων.
Σπύρος Ζερβουδάκης
Θέρος – Κάθαρση
Στις περισσότερες αρχαίες θρησκείες το φως είχε εξέχουσα σημασία μιας και ήταν η ίδια η πηγή της ζωής στον τότε αγροτικό γνωστό κόσμο. Η εαρινή ισημερία ήταν η σημαντικότερη μέρα της χρονιάς διότι το φως άρχιζε να κερδίζει το σκοτάδι, η ζωή άρχιζε να κερδίζει τη λήθη του χειμώνα! Η ανοιξη ήταν ο προάγγελος του θέρους, όπου ο ήλιος θα ερχόταν να σταθεί εκεί ψηλά για να λούσει με τις ακτίνες του όλη τη πλάση! Είχε έρθει η εποχή του θερισμού, η γη θα έδινε τους καρπούς της απλόχερα μετά τους τόσους κόπους μιας ολόκληρης χρονιάς.
Το θέρος βέβαια για εμάς τους Ελληνες, είναι και ένα διάλειμμα ή θα τολμούσα να πω, μια κάθαρση! Μια κάθαρση από τη ρουτίνα και τα προβλήματα της χρονιάς που πέρασε. Μία κάθαρση που για να επιτευχθεί χρειάζεται ένα άλλο στοιχείο, τη θάλασσα, αυτή την “υπέροχη” που αγκαλιάζει τη χώρα μας! Τόσο υπέροχη που θα γίνουμε ένα μαζί της! Θα κολυμπήσουμε σε αυτήν, θα παίξουμε, θα γλεντήσουμε, θα ερωτευθούμε, θα ξενυχτήσουμε, θα κοιμηθούμε, θα ζήσουμε πλάι της, αλλά και θα ταξιδέψουμε μαζί της! Πηγή έμπνευσης για τη ίδια μας τη ζωή!
Στις μέρες μας όμως είναι και ένας δρόμος διαφυγής! Ολόκληρες οικογένειες, χιλιάδες άνθρωποι, ξεριζώνονται από τα σπίτια τους, εγκαταλείποντας τα πάντα σε πολλές περιπτώσεις, για να ξεφύγουν από τη φρίκη του πόλεμου και το θάνατο! Ενας δρόμος που θα τους οδηγήσει στην ευημερία και την Ειρήνη, σε μια Ειρήνη που έχουμε χρέος να δημιουργήσουμε εμείς!
Καλό Καλοκαίρι σε όλους!
Δημήτρης Μπαρούνης
Τα καλοκαίρια των παιδικών μας χρόνων
Καλοκαίρι σημαίνει θάλασσα. Αυτή είναι η πρώτη σκέψη που έρχεται στο μυαλό κάθε ανθρώπου αν τον ρωτήσεις τι σημαίνει για σένα καλοκαίρι.
Όταν μου προτάθηκε να συμμετέχω σε αυτή την παρουσίαση με ένα έργο για το καλοκαίρι άνοιξα το αρχείο μου και έψαχνα να βρω ένα με θάλασσα.
Μεγάλωσα στην κυριολεξία δίπλα στη θάλασσα. Την έχω γνωρίσει και από την ήρεμη πλευρά της και από την άγρια, την επικίνδυνη πλευρά της. Και πάνω στα κύματα σε σκάφος με πανιά και κάτω από αυτά με υποβρύχιο ψάρεμα.
Βαθιά μέσα μου όμως κυριαρχεί νοσταλγικά μια άλλη αίσθηση για το καλοκαίρι όπου σε αυτή δεν υπάρχει θάλασσα. Είναι η αίσθηση των παιδικών μου χρόνων στο καλοκαιρινό σπίτι του παππού και της γιαγιάς -Μικρασιάτες και οι δύο- που μετακόμιζαν με τους νεότερους θείους μου για να προσέχουν το αμπέλι στον κάμπο των Χανίων.
Από κοντά και τα εγγόνια ερχόμενα από όλα τα μέρη. Και επειδή το σπίτι ήταν μικρό οι μεγαλύτεροι κοιμόντουσαν έξω κάτω από μια τεράστια ελιά και οι μικρότεροι μέσα. Το μεσημεριανό τραπέζι ήταν πανηγύρι. Η επιτήρηση των γονιών ανύπαρκτη. Οι παππούδες και οι θείοι να μας κάνουν όλα τα χατίρια.
Συναγωνιζόμασταν ποιος θα πήγαινε με το γαϊδούρι πάνω στο χωριό για να φέρει νερό με τα δοχεία. Γνωρίζαμε σε πιο σημείο ωρίμαζαν τα πρώτα σταφύλια, που ήταν η σταφίδα, το μαύρο, το ροζακί. Σηκωνόμασταν στις μύτες των ποδιών για να μη χάσουμε τον προσανατολισμό μας διασχίζοντας το αμπέλι για να φτάσουμε στην αντίθετη πλευρά κοντά στο ρέμα που ήταν τα σύκα, τα φραγκόσυκα, τα βατόμουρα και τα μεγάλα αμύγδαλα. Φυσούσαμε με δύναμη το μεγάλο κοχύλι -την μπουρού- για να διώχνουμε τα πουλιά. Το βάζαμε στο αυτί μας για να ακούσουμε τον ήχο της θάλασσας.
Η ζέστη του καλοκαιριού, η γλυκιά δροσιά στη σκιά των δέντρων, η μυρωδιά του ξερού χόρτου, η ησυχία του κάμπου, το κελάηδισμα των πουλιών -κοτσύφια, μπλάβες, μελισσοφάγοι, τσαλαπετεινοί- ο ήχος των τζιτζικιών και όλα τα μυρωδάτα και γευστικότατα φρούτα που βγάζει η κρητική γη.
Και όταν η νύχτα έπεφτε και η φύση ησύχαζε ανάβαμε τις λάμπες και τα βλέφαρα μας από την κούραση της ημέρας έκλειναν γλυκά.
Γιώργος Αυγέρος
“Μια αγάπη για το καλοκαίρι”
Οι περισσότεροι από εμάς περιμένουμε το καλοκαίρι για να ζήσουμε τα όνειρα που κάνουμε τις άλλες εποχές. Αρα μοιραία γίνεται ο καμβάς των επιθυμιών μας, το σκηνικό όπου προσδοκούμε να εκπληρωθούν οι στιγμές που περιμένουμε να ζήσουμε και να απολαύσουμε. Ετσι πολλές φορές, με καύσιμο τη συναισθηματική φόρτιση η Τέχνη αποτυπώνει αυτές τις στιγμές είτε εκπληρωθούν είτε όχι.
Τεχνικά βλέποντάς το, με τη φωτεινότητα που προσφέρει αυτή η εποχή, κορυφώνεται η δύναμη των χρωμάτων. Ετσι λοιπόν παρατηρούμε στο μέγιστο βαθμό τα καμώματα της φύσης (αλλά και τα δικά μας) από την ανατολή μέχρι τη δύση του ηλίου. Το καλοκαίρι ρίχνει άπλετα το φως του σε όλα αυτά αλλά κι εμείς πρέπει να έχουμε μάτια να τα δούμε. Και δεν εννοώ μόνο την παρατηρητικότητα αλλά και το συναίσθημα που με τη σειρά του προκύπτει από τα όποια βιώματά μας.
Το καλοκαίρι είναι μια αστείρευτη πηγή θεμάτων για καλλιτεχνική έκφραση. Τοπία και καταστάσεις, χρώματα και φόρμες, άνθρωποι και αντικείμενα. Γυμνό πάνω στον βράχο, ομπρέλες και ξαπλώστρες, πολύχρωμα μαγιό, ψάθινα καπέλα, ούζο στο λιμάνι, ερωτικός χορός στο φεγγαρόφωτο.
Για μας τους Ελληνες είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το εκτυφλωτικό φως, τη θάλασσα που μας περιβρέχει από παντού και τη γη, είτε βράχος είναι αυτή είτε άμμος. Ανάμεσα στο λευκό και το μαύρο… η ώχρα και το λουλάκι μας κλείνουν το μάτι.
Κάθε καλλιτέχνης ανταποκρίνεται στο κάλεσμα με το δικό του τρόπο.
«Μια αγάπη για το καλοκαίρι θα ‘μαι κι εγώ, να σου κρατώ δροσιά στο χέρι, να σε φιλώ…».
Κώστας Σπανάκης
Ταξίδι στο κίτρινο «που εκτόνωσεν αιώνων θλίψη»
Ενα γεράνι ανοίγει την αυλαία στο θερινό ηλιοστάσιο. Είκοσι μία του Ιουνίου!
Καλοκαίρι! Ανελέητη επίθεση από φως.
Το ίδιο φως που παγιδεύει ζωγράφους, ποιητές κι όλους εκείνους τους αισιόδοξους κυνηγούς της αθανασίας.
Είκοσι μία του Ιουνίου, με κουκουβάγιες, σπίνους και κοτσύφια.
Με κίτρινο που καθώς οδηγεί τα χρώματα, γίνεται πάλι κίτρινο και στο άγγιγμα των βορειοδυτικών ανέμων χρυσόσκονη, ήλιος του Ιουλίου και στάχυα. Εκεί ψηλά ένας πουνέντες κυκλώνει το γαλάζιο. Μπλε της Πρωσίας η θάλασσα κάτω, κεντημένη με βαριά πλεούμενα, αγκαλιάζει βότσαλα, θρυμματισμένους αμφορείς και κρινάκια της άμμου.
Ελληνική χλωρίδα… Στις άκρες των μονοπατιών, με θυμάρι και μάραθο και θρούμπι ανθισμένο, φτάνω να λέω πως αυτά μου αρκούν και βρίσκομαι στην ωραιότερη γωνιά του κόσμου.
Γεράνια, λευκάνθεμα και γιασεμιά. Σκόνη του χωματόδρομου εκεί όπου η μυρωδιά του σκίνου σε οδηγεί στον κολπίσκο με το θαλασσινό γυαλί και τις μουρμούρες μέσα, που δαγκώνουν.
Υδρα, Κυκλάδες και Κρήτη.
Ο λαμπερός περίπατος τα βράδια στα παλιά λιμάνια. Τα φώτα μακρινά, των καραβιών ή των άστρων;
Ελληνικό μικρό, απέραντο καλοκαίρι! Ακόμα λίγο φεγγάρι στην έναστρη οροφή του που τις νύχτες συλλαβίζει ο θερινός παρατηρητής.
Ο Ντενέμπ του Κύκνου, ο Αντάρης του Σκορπιού, ο Αρκτούρος στον αστερισμό του Βοώτη.
Και η ζώνη του Ωρίωνα ξημερώνοντας ο Δεκαπενταύγουστος, όπου γιορτάζει η δική μας Παναγιά.
Ειρήνη Κανά
