■ Α’ μέρος
Τα «παιδία παίζει».
Πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) προέβη σε μια ανοσιουργηματική και αντιπεριβαλλοντική πράξη. Πρόκειται για την απόφασή της να ανανεώσει την άδεια κυκλοφορίας των εμπορικών σκευασμάτων με βάση το γλυφοσατικό οξύ μέχρι το 2023. Μια απόφαση που υπαγορεύτηκε από τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα ορισμένων μελών – κρατών της ΕΕ και της παραγωγού εταιρίας, η οποία δεν λογαριάζει τίποτα μπροστά στο «φούσκωμα του πουγκιού» της. Η εταιρία κατάφερε σήμερα, βοηθούσης και της δημιουργίας των διαγονιδιακών φυτών της Σόγιας, του Καλαμποκιού, του Ρυζιού και του Βαμβακιού των ανθεκτικών στο γλυφοσατικό οξύ, ώστε τα 750 εμπορικά σκευάσματα του χορτοκτόνου αυτού να κατακτήσουν την παγκόσμια αγορά.
Κρατάει βέβαια σφραγισμένα με «βουλοκέρι» τα αυτιά της μπροστά στις φωνές διαμαρτυρίας σοβαρών επιστημόνων για τις επιπτώσεις του γλυφοσατικού οξέος στο περιβάλλον και στον άνθρωπο. Με δικές της «πληρωμένες μελέτες» αναιρεί τα πάντα. Κι όμως αποχαρακτηρισμένα έγγραφα της αμερικανικής δικαιοσύνης από το 1999, που βγήκαν πρόσφατα στο φως της δημοσιότητας, αποκάλυψαν ότι η ίδια η εταιρία ανησυχούσε για τους κινδύνους που ενέχουν τα προϊόντα της, πράγμα που απόκρυψε. Το Μάρτιο του 2015 ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας καταλήγει στο συμπέρασμα πως το γλυφοσατικό οξύ είναι «πιθανό καρκινογόνο». Λίγο αργότερα η ειδική επιτροπή γεωργίας της ΕΕ ,αλλά και η ίδια η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (!!!) σε συνεργασία με το FAO αμφισβητούν αυτή τη διαπίστωση. Έτσι ανοίγεται η κερκόπορτα της ανανέωσης για 10 χρόνια της άδειας από την ΕΕ , που ευτυχώς απορρίφτηκε. Πρόσφατα όμως όπως προαναφέρθηκε η άδεια ανανεώθηκε για 5 χρόνια μέχρι το 2023. Βασική αιτία η επίτευξη των προϋποθέσεων που είχαν τεθεί για τη χορήγηση της άδειας. Πράγματι πάνω από το 55% των κρατών-μελών της ΕΕ με πληθυσμό πάνω από το 65 % είπαν το πολυπόθητο για την εταιρία ΝΑΙ. Η απόφαση που πάρθηκε είναι εκτελεστή από όλα τα κράτη μέλη. Η Γερμανία, εταιρία της οποίας εξαγοράζει σε ευρωπαϊκό επίπεδο την παραγωγό του χορτοκτόνου αυτού συνάδελφό της, άλλαξε γνώμη. Το ίδιο έκανε και η Βουλγαρία, η Πολωνία και η Ρουμανία. Η χώρα μας προς τιμή της ψήφισε αρνητικά. Για άλλη μια φορά η έκθεση αξιολόγησης, όπως καταγγέλλεται από αυστριακό βιοχημικό εργαστήριο, είναι μια αντιγραφή και επικόλληση εγγράφων που έχουν συνταχθεί από εταιρίες που εξαρτώνται από την παραγωγό του χορτοκτόνου συνάδελφό τους.
Στην πραγματικότητα, οι ακαδημαϊκές μελέτες -μια από τις οποίες είχε πραγματοποιηθεί απο την ίδια την εταιρία- έδειχναν ήδη από τη δεκαετία του 1980 ότι το γλυφοσατικό οξύ προκαλεί γενετικές ανωμαλίες σε πειραματόζωα. Η βιομηχανία συμπεριλαμβανομένης και της παραγωγού εταιρίας γνώριζε ήδη από τη δεκαετία του 1980 και απο δικές της μελέτες ότι η δραστική αυτή ουσία σε υψηλές δόσεις προκαλεί δυσπλασίες σε πειραματόζωα. Η βιομηχανία γνώριζε ακόμα από το 1993 ότι τα αποτελέσματα αυτά εμφανίζονται επίσης και σε χαμηλότερες δόσεις.
Η γερμανική κυβέρνηση γνώριζε τουλάχιστον από το 1998 ότι το γλυφοσατικό οξύ προκαλεί δυσπλασίες. Η ομάδα εμπειρογνωμόνων αναθεώρησης της Κομισιόν γνώριζαν από το1999 ότι το γλυφοσατικό οξύ προκαλεί δυσπλασίες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή γνώριζε από το 2002 ότι το γλυφοσατικό οξύ προκαλεί δυσπλασίες. Κι όμως ξεχάστηκαν όλα αυτά μπροστά στα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Η ανανέωση της άδειας κυκλοφορίας του γλυφοσατικού οξέος είναι γεγονός . Τι να πει κανείς.
Ο επάρατος εφιάλτης και καταστροφέας του φυσικού περιβάλλοντος
Ας δούμε από πιο κοντά το χορτοκτόνο αυτό που, όπως πάει, θα καταταγεί από πλευράς αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον στην ομάδα των οργανοχλωριωμένων εντομοκτόνων και του χορτοκτόνου 2,4,5Τ που γέμισαν τη φύση με βιοαθροιστικούς και καρκινογόνους μεταβολίτες και διοξίνες. Το γλυφοσατικό οξύ,που παρασκευάστηκε από το χημικό John Franz to 1970 μπήκε στην αγορά ως πατέντα από την εταιρία το 1974 με το εμπορικό όνομα «Roundup», που περιέχει το άλας της γλυφοσατικής ισοπροπυλαμίνης, νερό και ένα επιφανειοδραστικό την πολυαιθοξυλιωμένη στεατομίνη, που είναι περισσότερο τοξική. Να φανταστεί κανείς πως η δραστική αυτή ουσία με τη μορφή άλατος νατρίου εγκρίθηκε σε χαμηλή δοσολογία ως ρυθμιστής της ανάπτυξης των φυτών και της ωρίμανσης των καρπών. Κάτι ανάλογο δηλαδή με το 2,4D Είναι γενικό και διασυστηματικό χορτοκτόνο και χρησιμοποιείται από τη μονοχημική συμβατική γεωργία για την αντιμετώπιση των μη επιθυμητών φυτών στις καλλιέργειες ,στους χλοοτάπητες, στους κήπους, στα δάση και για τον έλεγχο των υδροχαρών φυτών.
Η παραγωγός εταιρία επαίρεται για το μηχανισμό δράσης του αποκτήματός της. Πράγματι το χορτοκτόνο αυτό αναστέλλει τη δράση του φυτικού ενζύμου 5- ενοπυρουβολική-3- φωσφορική συνθάση, γνωστού με τα αρχικά EPSPS. Αυτό το ένζυμο είναι το έκτο που συμμετέχει στη φυσιολογική βιοχημική σικιματική διαδικασία και είναι απαραίτητο για τη βιοσύνθεση αρωματικών αμινοξέων τυροσίνη, τρυπτοφάνη και φαινυλαλανίνη και άλλων αρωματικών ενώσεων σε άλγη, ανώτερα φυτά, βακτήρια και μύκητες. Τα αμινοξέα και τα πεπτίδια προϊόντα δευτερογενούς μεταβολισμού αναστέλλουν τη δράση των παθογόνων και συνεργούν στην παραγωγή επουλωτικών ορμονών και στο σχηματισμό τύλου. Το ένζυμο EPSPS ενεργοποιεί κατά συνέπεια το μηχανισμό αντοχής των φυτών στο στρες και στα παθογόνα και ζωικούς εχθρούς. Η αναστολή της δράσης του οδηγεί κατά συνέπεια τα φυτικά κύτταρα σε θάνατο. Η διάρκεια ημιζωής του γλυφοσατικού οξέος στο έδαφος ανάλογα με την οξύτητα και την περιεκτικότητα σε άργιλο μπορεί να φτάσει τις 119 και σε αναερόβιο περιβάλλον τις 518 μέρες. Η δραστική ουσία του χορτοκτόνου αυτού έχει κατοχυρωθεί επίσης με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ως ένας ισχυρός παράγοντας χηλίωσης των μετάλλων όπως του Μαγγανίου, Μαγνησίου, Σιδήρου, Νικελίου, Ψευδαργύρου και Ασβεστίου. Η χηλίωση του Μαγγανίου είναι εκείνη που αναστέλλει τη δράση του ενζύμου EPSPS.
Οι αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον
Επιπτώσεις στα καλλιεργούμενα φυτά και στα αγριόχορτα
Αξίζει κανείς να δει πιο διεξοδικά τα «κατορθώματα της «αθώας» κατά την παραγωγό εταιρία «περιστεράς», του γλυφοσατικού οξέος. Ο Αμερικανός ομότιμος καθηγητής και ερευνητής του πανεπιστημίου Purdue Don Huber φυσιολόγος και φυτοπαθολόγος, βασικός συνεργάτης για 40 χρόνια του Εθνικού Συστήματος Ανάκαμψης των Φυτικών Ασθενειών του αμερικανικού Υπουργείου Γεωργίας, ακολουθώντας το δρόμο που χάραξε η Ραχήλ Κάρσον, έφερε στο προσκήνιο τις σοβαρές δευτερεύουσες παρενέργειες του γλυφοσατικού οξέος. Ύστερα από 20 ολόκληρα χρόνια έρευνας σε βάθος για τις επιπτώσεις της δραστικής αυτής ουσίας στα καλλιεργούμενα φυτά, θα στείλει επιστολή στο γενικό γραμματέα του αμερικανικού κράτους Tom Vilsack. Στην επιστολή αυτή θα περιγράψει το νέο παθογόνο παράγοντα που απειλεί τις καλλιέργειες στις περιοχές όπου χρησιμοποιείται το συγκεκριμένο χορτοκτόνο ή καλλιεργούνται τα ανθεκτικά σ αυτό διαγονιδιακά φυτά. Πράγματι στα πεδία αυτά διαπιστώνεται μία απρόσμενη αύξηση των ασθενειών στα φυτά και στα ζώα. Η έξαρση των ασθενειών αυτών βρέθηκε ότι συνδέεται με τη μείωση της διαθεσιμότητας των φυτών σε θρεπτικά συστατικά με έμμεσες αρνητικές επιπτώσεις στα ίδια τα φυτά ,στα ζώα και στον άνθρωπο. Βέβαια το αμερικανικό Υπουργείο Γεωργίας «σφυρίζει αδιάφορα» ή «ποιεί την νήσσαν».
Είναι γνωστό πως η μείωση των διαθεσίμων θρεπτικών συστατικών στα φυτά αυξάνει νομοτελικά τη δυνατότητα προσβολής τους από τις ασθένειες. Οι ίδιοι οι παραγωγοί γίνονται αυτόκλητοι μάρτυρες, αφού έχουν διαπιστώσει την μειωμένη υγεία στο Καλαμπόκι, στη Σόγια στο Σιτάρι και σε άλλες καλλιέργειες μικρών σπόρων με την αύξηση της χρήσης του χορτοκτόνου αυτού. Με την χηλίωση των κατιόντων το γλυφοσατικό οξύ ακινητοποιείται και παραμένει σταθερά στο έδαφος. Ταυτόχρονα όμως ακινητοποιούνται και τα θρεπτικά συστατικά, που διαδραματίζουν σοβαρό ρόλο στην άμυνα των φυτών στις ασθένειες και στις άλλες λειτουργίες. Δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς πως τα θρεπτικά μικροστοιχεία δρουν ανάλογα με την περίπτωση ως ενεργοποιητές ή εμποδιστές πολλών βασικών φυσιολογικών λειτουργιών των φυτών. Μια ανεπάρκεια ή διαταραχή στη διαθεσιμότητα των ιχνοστοιχείων αυτών μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ανάπτυξη των φυτών ή την αντοχή τους στις ασθένειες και στους ζωικούς εχθρούς. Τα μικροστοιχεία αυτά εμπλέκονται και σε άλλες φυσιολογικές λειτουργίες στα φυτά. Το Μαγγάνιο για παράδειγμα δεν δρα μόνο στην ενεργοποίηση του ενζύμου EPSPS. Και άλλα μέχρι και 25 ένζυμα μπορούν να επηρεαστούν από τη χηλίωση του Μαγγανίου. Τέτοια ένζυμα είναι απαραίτητα για τη φωτοσύνθεση, την αφομοίωση και τη μεταφορά ηλεκτρονίων. Το Μαγγάνιο συμβάλλει ακόμα στη σύνθεση της χλωροφύλλης που συμμετέχει στην αφομοίωση των νιτρικών. Είναι πέρα για πέρα διακριβωμένο πως τα επίπεδα των μικροστοιχείων στα γενετικά τροποποιημένα φυτά είναι κατώτερα σε σύγκριση με τα μη διαγονιδιακά φυτά. Το Μαγγάνιο είναι μειωμένο κατά 45% και ο Σίδηρος κατά 49%. Στους τόπους καλλιέργειες των διαγονιδιακών φυτών βρέθηκαν και μη διαγονιδιακά με μειωμένη περιεκτικότητα σε μικροστοιχεία και αυτό οφείλεται στην παρουσία του γλυφοσατικού οξέος στο έδαφος. Τα ψεκασμένα μάλιστα φύλλα που πέφτουν στο έδαφος κρατούν δεσμευμένο το γλυφοσατικό οξύ για 8-9 μέρες
Η ευρεία χρήση του γλυφοσατικού οξέος και η εξάπλωση των γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών ανθεκτικών στη δραστική αυτή ουσία εγκυμονεί τον κίνδυνο εμφάνισης μειωμένης αντοχής στα αγριόχορτα. Σύμφωνα με αναφορές, η ανθεκτικότητα στο χορτοκτόνο αυτό έχει ήδη επιβεβαιωθεί σε περισσότερα από 20 είδη και πάνω από 100 σειρές αγριόχορτων στην Αργεντινή, στη Βραζιλία και στις ΗΠΑ. Στη χώρα μας υπάρχουν πολλές αναφορές για την αντοχή στο χορτοκτόνο της ακονιζιάς.
Είναι με δυο λόγια ανυπολόγιστη η ζημιά στα καλλιεργούμενα φυτά εξαιτίας της παρουσίας στην πεδόσφαιρα του γλυφοσατικού οξέος. Τελευταία μάλιστα διαπιστώθηκε η απορρόφησή του από το έδαφος από τα Καρώτα και τα Μαρούλια. Η ζημιά στα καλλιεργούμενα φυτά «συμπληρώνεται» με τη χηλίωση των κατιόντων και ιδιαίτερα του Μαγγανίου. Τα αγριόχορτα το ένα είδος μετά το άλλο εμφανίζουν μειωμένη αντοχή. Υπάρχουν πληροφορίες πως η παραγωγός εταιρία και άλλες είναι έτοιμες να δρομολογήσουν τη χρήση ακόμα πιο τοξικών χημικών ουσιών για την αντιμετώπιση του προβλήματος της μειωμένης αντοχής των αγριόχορτων, δημιουργώντας μια «κούρσα χημικού πολεμικού εξοπλισμού».
Ο Θεός να βάλει το χέρι του.
