Πολλές φορές θα ακούσουμε σήμερα τον χαρακτηρισμό μιας εφημερίδας ως “κίτρινος τύπος”. Από που όμως προήλθε ο όρος αυτός και τι σχέση μπορεί να έχει με το κόμικ και την ιστορία του;
… “THE YELLOW KID”
Όλα άρχισαν από την καθημερινή εφημερίδα της Νέας Υόρκης “New York World”. Στις 17 Φεβρουαρίου του 1895, το κυριακάτικο φύλλο της εφημερίδας θα κυκλοφορήσει έχοντας στις σελίδες του ένα μικρό, ξυπόλυτο, καραφλό αγόρι με κίτρινο νυχτικό το οποίο έμελλε να επηρεάσει την τέχνη του κόμικ όπως την γνωρίζουμε σήμερα. Το αγόρι αυτό ονομάζεται Mickey Dugan και θα μείνει στην ιστορία ως το “The Yellow Kid”. Δημιουργός του ο Richard Outcault. O Outcault γεννήθηκε το 1863 στο Οχάιο της Αμερικής και σπούδασε στο καλλιτεχνικό κολέγιο του McMicken. Εντυπωσιάζει με τις εικονογραφήσεις του τον Έντισον, ο οποίος θα τον προσλάβει για να φτιάχνει βιομηχανικά σχέδια, αλλά και εικονογραφήσεις. Συνεχίζει την εκπαίδευσή του στο Παρίσι το 1889, ενώ λίγο μετά παραιτείται από το εργαστήριο του Έντισον και αρχίζει να εικονογραφεί σε διάφορα περιοδικά.
ΤΑ ΠΡΩΤΑ “ΜΠΑΛΟΝΑΚΙΑ”
Κι ενώ η αφήγηση με εικόνες υπάρχει πολλά χρόνια πριν, από τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά, τις αρχαιοελληνικές ζωοφόρους ή και αργότερα σε ζωγραφιές του Ιερώνυμου Μπός του 15ο αιώνα, ο Outcault θα εισάγει κάτι καινούριο. Πειραματίζεται με τον τρόπο που μπορούν να συνδυαστούν οι λέξεις με τις εικόνες. Έτσι εισάγει τα γνωστά μας “μπαλονάκια”, μέσα στα οποία υπάρχει το κείμενο που λέει ο κάθε χαρακτήρας. Προσθέτοντας αυτό το στοιχείο, ολοκληρώνεται δομικά το κόμικ με την μορφή που το ξέρουμε σήμερα. Εξαιτίας αυτού, αρκετοί μελετητές αναγνωρίζουν το “The Yellow Kid”, ως το πρώτο κόμικ.
«Το Yellow Kid δεν ήταν κάποιο συγκεκριμένο άτομο αλλά ένας τύπος ανθρώπου. Όταν συνήθιζα να πηγαίνω στις φτωχογειτονιές για κάποια εργασία της εφημερίδας, τον συναντούσα συχνά, να περιπλανιέται έξω από τις πόρτες ή να κάθεται σε βρώμικα κατώφλια. Αγαπούσα πάντα αυτό το παιδί. Ήταν γλυκό με μια θετική διάθεση και υπερβολικά γενναιόδωρο. Η κακία, ο φθόνος ή ο εγωισμός δεν ήταν χαρακτηριστικά του, ενώ ποτέ δεν έχασε την ψυχραιμία του». Με αυτά τα λόγια θα αναφερθεί στον χαρακτήρα που δημιούργησε ο Outcault μερικά χρόνια αργότερα σε μια συνέντευξη που θα παραχωρήσει. Το παιδί, βγαλμένο από τις φτωχογειτονιές, εικονογραφείται σαν να έχει μόλις ξυρίσει το κεφάλι του από τις ψείρες, εικόνα συνηθισμένη για τις περιοχές αυτές της Νέας Υόρκης. Η θεματολογία του είναι κυρίως πολιτική και κοινωνική, ενώ το κίτρινο νυχτικό λειτουργεί σχεδόν πάντα σαν πλακάτ που συναντάμε σε διαδηλώσεις. Καθώς η εφημερίδα αγοράζεται κυρίως από την εργατική τάξη, το κόμικ γίνεται γρήγορα δημοφιλές και οδηγεί σε αύξηση των πωλήσεων της εφημερίδας.
Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΙΤΡΙΝΙΣΜΟΥ
Εκείνη την περίοδο κυκλοφορεί στην Νέα Υόρκη και μια ανταγωνιστική εφημερίδα, η “New York journal”. Θέλοντας να κερδίσει από τη δημοφιλία του κόμικ, ο εκδότης καταφέρνει να προσλάβει τον Outcault προσφέροντάς του μεγαλύτερη αμοιβή. Παράλληλα όμως ο εκδότης της “New York World” θα κρατήσει τα πνευματικά δικαιώματα, ενώ θα προσλάβει έναν άλλον δημιουργό, τον George Luks, για να συνεχίσει το κόμικ. Έτσι για μια περίοδο θα υπάρχουν ταυτόχρονα δύο εκδοχές του “The Yellow Kid”, από δύο διαφορετικές και μάλιστα ανταγωνιστικές εφημερίδες. Η αποτυχία αργότερα του Outcault να κερδίσει τα δικαιώματα του χαρακτήρα που δημιούργησε θα οδηγήσει σε πολλές απομιμήσεις σε διάφορες εφημερίδες σε όλη την Νέα Υόρκη.
Οι δύο εκδότες των εφημερίδων, στην προσπάθειά τους να αυξήσουν κι άλλο τις πωλήσεις, άρχισαν να παρουσιάζουν τις ειδήσεις υπερβολικά, να γράφουν για σκάνδαλα και κουτσομπολιά ή ακόμα να αρθρογραφούν και ψεύτικες ειδήσεις. Οι εκδότες άλλων εφημερίδων άρχισαν να τις επικρίνουν, ενώ αναφέρονταν σε αυτές σαν “yellow kid papers” ή πιο σύντομα σαν κίτρινες εφημερίδες. Από εκεί άρχισε ο χαρακτηρισμός και φτάνει μέχρι τις μέρες μας σαν κίτρινος τύπος ή κίτρινη δημοσιογραφία.
Η ΠΤΩΣΗ ΚΑΙ Η ΕΠΑΝΕΜΦΑΝΙΣΗ
Η δημοφιλία του Yellow Kid θα πέσει λίγα χρόνια αργότερα. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι αυτό έγινε λόγω του πολέμου Αμερικής-Ισπανίας (για τον οποίο έκανε προπαγάνδα μέσω της εφημερίδας ο εκδότης της “New York Journal”), καθώς το κίτρινο ρούχο θύμιζε την σημαία της Ισπανίας. Άλλοι πάλι θα πουν ότι αιτία είναι η υπερέκθεση του κόμικ και ο κορεσμός. Ωστόσο ο χαρακτήρας του καραφλού, ξυπόλυτου παιδιού θα καταφέρει να γίνει ο πρώτος χαρακτήρας κόμικ που θα εμφανιστεί μαζικά σε πολλά προϊόντα, όπως παιχνίδια, σπιρτόκουτα, τσιγάρα, κονσέρβες, κούκλες ή ακόμα και σε μάρκα ουίσκι. Ιστορίες του θα μεταφερθούν μερικές δεκαετίες μετά στο θέατρο, σε παραστάσεις βοντβίλ, ενώ αρκετά χρόνια μετά θα κάνει την εμφάνισή του και σε κόμικ της Marvel, με την μορφή αυτή τη φορά ενός σούπερ-ήρωα. Τέλος, στις μέρες μας, τα πιο σημαντικά ετήσια βραβεία κόμικ της Ιταλίας, που δίνονται κάθε χρόνο στο φεστιβάλ Luca φέρουν το όνομα “Yellow Kid Awards”.
ΓΡΑΜΜΟΣΚΙΑΣΕΙΣ ZGUR
