Το 1987 δόθηκε στη δημοσιότητα η έκθεση του ΟΗΕ για το περιβάλλον και την ανάπτυξη με τίτλο “ ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΜΑΣ ΜΕΛΛΟΝ “ επικεφαλής της αρμόδιας επιτροπής ήταν η πρωθυπουργός της Νορβηγίας κα Γκρό Χάρλεμ Μπρούτλαντ.
H έκθεση αυτή έθεσε τα θεμέλια της αειφόρου ή βιώσιμης ανάπτυξης σύμφωνα με την οποία η επίτευξη της σημερινής ευημερίας δεν θα πρέπει να υπονομεύει της δυνατότητες και τις προοπτικές των μελλοντικών γενεών να ευημερήσουν και αυτές. Η Νορβηγία είχε τη τύχη να επωφεληθεί από τα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου και αερίου της Βόρειας θάλασσας τα οποία αποδίδουν σημαντικά έσοδα στα κρατικά ταμεία της κάθε έτος. Οι κυβερνήσεις της Νορβηγίας θεώρησαν ότι ο πλούτος που αποδίδει ο φυσικός αυτός πόρος της δεν θα πρέπει να καταναλωθεί μόνο από τη παρούσα γενιά αλλά να διατηρηθεί ούτως ώστε να μπορέσουν να επωφεληθούν και οι μελλοντικές γενεές. Βέβαια οι Νορβηγοί θα μπορούσαν να μειώσουν τους φόρους η να αυξήσουν τις κρατικές δαπάνες καθώς συνέρεαν στα ταμεία της χώρας τα έσοδα από τους υδρογονάνθρακες της βόρειας θάλασσας που τους αναλογούσαν. Ίσως επηρεάστηκαν από την έκθεση για την αειφόρο ανάπτυξη της επιτροπής στην οποία προήδρευε η τότε πρωθυπουργός τους , και επέλεξαν να διατηρήσουν τους οικονομικούς πόρους που τους χάρισε απλόχερα η αξιοποίηση των φυσικών τους πόρων για την ευημερία και των επόμενων γενεών. Το 1990 ίδρυσαν ένα κρατικό επενδυτικό κεφάλαιο ( το κρατικό συνταξιοδοτικό κεφάλαιο ) στο οποίο συνέρεαν τα έσοδα από την αξιοποίηση των πετρελαικών κοιτασμάτων της βόρειας θάλασσας. Στόχος της δημιουργίας του επενδυτικού αυτού κεφαλαίου είναι η μακροχρόνια επένδυση των πόρων από τα έσοδα που αποφέρουν τα κοιτάσματα των υδρογονανθράκων για να υποστηρίξει την ευημερία των επόμενων γενεών. Σήμερα, αρκετά χρόνια μετά τη δημιουργία του, η αξία του κεφαλαίου αυτού υπερβαίνει τα 850 δις € δηλαδή αντιστοιχεί σε περίπου 160.000 € για κάθε κάτοικο από τα 5.2 εκατ. κατοίκους της χώρας αυτής. Τα ετήσια έσοδα που αποφέρει η διαχείριση του υπερβαίνουν τη περίοδο αυτή τα ετήσια έσοδα της Νορβηγίας από το πετρέλαιο της βόρειας θάλασσας. Έτσι σήμερα που οι ειδικοί εκτιμούν ότι περίπου το μισό των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων της βόρειας θάλασσας έχει ήδη εξορυχθεί, η χώρα αυτή έχει επενδύσει τα έσοδα από την πολυετή αξιοποίηση τους σε διάφορες αξίες διασφαλίζοντας ότι στο μέλλον, όταν τα κοιτάσματα αυτά θα έχουν πλέον εξαντληθεί, θα μπορούν να ευημερήσουν και οι επόμενες γενεές της. Ίσως λοιπόν, η επιλογή της αυτή να κατευθύνει τους πόρους της σε κατάλληλες επενδύσεις και όχι στη κατανάλωση, αποδειχθεί σοφή για την ευημερία των επόμενων γενεών της. Το συνταξιοδοτικό αυτό ταμείο έχει σήμερα επενδύσει τα κεφάλαια του σε περίπου 9.000 εταιρείες σε 78 χώρες του πλανήτη και κατέχει περίπου το 1-1.3 % της κεφαλαιοποίησης όλων των χρηματιστηρίων. Διοικείται από επαγγελματίες διαχειριστές κεφαλαίου και καταφέρνει να επιτύχει ετήσιες αποδόσεις αρκετά υψηλότερες από εκείνες που επιτυγχάνουν μικρότεροι επενδυτές. Έτσι η μέση ετήσια απόδοση το διάστημα 1998-2015 ήταν 5.6 % ενώ για το 2016 η απόδοση του ήταν 6.9 %. Ειδικά το έτος 2016 τα κέρδη του , όπως ανακοινώθηκε , ανήλθαν στα 53 δις δολάρια ( δηλαδή λίγο περισσότερο από 10.000 δολάρια ανά κάτοικο). Τέτοιες αποδόσεις είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθούν κατά τη διαχείριση μικρότερων επενδυτικών κεφαλαίων. Καθώς ιδιοκτήτες του επενδυτικού αυτού κεφαλαίου είναι οι Νορβηγοί πολίτες, γίνεται προσπάθεια να ακολουθούνται κατά την επένδυση του οι αξίες της Νορβηγικής κοινωνίας. Προτείνεται δηλαδή να αποφεύγονται οι επενδύσεις σε εταιρείες παραγωγής όπλων , παραγωγής καπνικών προιόντων, ή εταιρείες με αμφιλεγόμενη διακυβέρνηση και δραστηριότητα. Βέβαια δεν λείπουν οι κριτικές εντός της Νορβηγίας για τη πολιτική της μακροπρόθεσμης αποταμίευσης-επένδυσης των εσόδων των υδρογονανθράκων που έχει επιλεγεί. Θεωρούν ότι περισσότερα χρήματα θα έπρεπε να δαπανηθούν σε καταναλωτικές δαπάνες ή να αυξηθούν οι δημόσιες επενδύσεις στη χώρα. Προκρίνουν δηλαδή τη χρήση των κεφαλαίων αυτών εντός της χώρας αντί αυτά να επενδύονται σε διεθνείς αξίες κάτι όμως που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του πληθωρισμού στη Νορβηγία.
Άλλοι θεωρούν ότι οι επενδύσεις σε διεθνείς μετοχές και ομόλογα ενέχουν κινδύνους οι οποίοι μπορεί να οδηγήσουν σε απομείωση του υπάρχοντος κεφαλαίου. Τέλος υπάρχουν και σχόλια για το είδος των εταιρειών στις οποίες θα έπρεπε να επενδύεται το κεφάλαιο αυτό με γνώμονα τις ηθικές αξίες. Δηλαδή προτείνεται να εστιάζουν στην αποφυγή επενδύσεων σε εταιρείες που δεν σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα , που επιτρέπουν τη παιδική εργασία ή που συμβάλουν υπερβολικά στις κλιματικές αλλαγές όπως π.χ. οι πετρελαικές εταιρείες. Έτσι έχει καταρτισθεί ένας κατάλογος διεθνών εταιρειών στις οποίες δεν επιτρέπεται να επενδύεται το κεφάλαιο αυτό. Το κρατικό λοιπόν συνταξιοδοτικό κεφάλαιο της Νορβηγίας έχει συλλέξει τους πόρους από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της βόρειας θάλασσας που αντιστοιχούν στη χώρα αυτή και τους έχει επενδύσει σε μεγάλο αριθμό διεθνών χρηματοοικονομικών προιόντων επιτυγχάνοντας μεγάλες αποδόσεις. Αυτό διασφαλίζει την ευημερία των επόμενων γενεών των Νορβηγών όταν τα αποθέματα αυτά των υδρογονανθράκων θα έχουν πλέον εξαντληθεί. Αντί λοιπόν οι οικονομικοί αυτοί πόροι να χρησιμοποιηθούν από τη σημερινή γενιά μέσω της ιδιωτικής ή της δημόσιας κατανάλωσης, επελέγη η αειφορική τους διαχείριση θεωρώντας προφανώς ότι θα ήταν άδικο οι φυσικοί πόροι της χώρας αυτής , για τη δημιουργία των οποίων χρειάστηκαν εκατ. έτη , να καταναλωθούν από τη παρούσα γενιά στερώντας το δικαίωμα της ευημερίας στις μελλοντικές γενεές των πολιτών της χώρας αυτής.
* Ο κ. Γιάννης Βουρδουμπάς διδάσκει στο ΤΕΙ Κρήτης και είναι επιστημονικός συνεργάτης του ΜΑΙΧ.
