Η ιστορία του λιμανιού της Σούδας και της ομώνυμης κωμόπολης είναι γνωστή χάρη στο ερευνητικό σύγγραμμα «Το λιμάνι της Σούδας στο πέρασμα του χρόνου» του Μιχάλη Ποταμιτάκη. Η αξία της ως φυσικό λιμάνι για ελλιμενισμό πλοίων αναγνωρίστηκε πρώτα από τους Τούρκους, οι οποίοι το 1873 έφτιαξαν τον πρώτο ναύσταθμο για τα πολεμικά τους καράβια. Μέχρι τότε το λιμάνι των Χανίων εξυπηρετούσε την εμπορική και την επιβατική κίνηση της πόλης, και της επαρχίας. Η αναβάθμιση του λιμανιού της Σούδας σε σημαντικό διαμετακομιστικό κέντρο έγινε κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου.
Η πρώτη πρόταση για την αναβάθμιση εμφανίστηκε στην εφημερίδα «Νέα Έρευνα» στις 30/4/1921. Ο διορατικός πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Χανίων Χριστόφορος Αγγελίδης μόλις έμαθε τη σύμβαση, την οποία υπέγραψε η κυβέρνηση Γούναρη με αγγλική κατασκευαστική εταιρεία για την κατασκευή του λιμένος Ηρακλείου, έστειλε επιστολή στη «Νέα Έρευνα», υποστηρίζοντας τη λύση της Σούδας ως επίνειου της πόλης των Χανίων.
«[…]Το γεγονός τούτο λίαν σοβαρόν δια την νήσον μας, διότι θα ανπτύξη πολύ την κίνησιν και την εργασίαν ολοκλήρου της περιφερείας του Ηρακλείου προς όφελος όλων των κατοίκων αυτής, τιμά την Κυβέρνησιν αλλά και τον Εμπορικόν κόσμον του Ηρακλείου, όστις δραστηρίως εργασθείς κατόρθωσε να επισύρει την προσοχήν και υποστήριξιν της Κυβερνήσεως εις έργον τούτο. Τούτο δέον να χρησιμεύσει εις τον Εμπορικόν κόσμον της πόλεως μας, όστις δέον να αναλάβει την πρωτοβουλίαν[…]».
Ο Αγγελίδης στη συνέχεια παρουσίασε δυο εναλλακτικές προτάσεις για κατασκευή λιμανιού στα Χανιά. Η μία πρόταση αφορούσε στην κατασκευή μεγαλύτερου λιμανιού στην πόλη και η άλλη την επέκταση του υπάρχοντος. Και στις δυο περιπτώσεις το κόστος θα ανερχόταν σε 20.000.000 δραχμές περίπου, ποσό το οποίο το λιμενικό ταμείο Χανίων δεν θα μπορούσε να εισπράξει μόνο με την ετήσια κίνησή του και συνεπώς θα χρειαζόταν η χρηματοδότηση μεγάλου ποσού από την Πολιτεία. Καθώς όμως δεν υπήρχαν αυτοί οι οικονομικοί πόροι ο Αγγελίδης διατυπώνει την πρόταση κατασκευής εμπορικού λιμένος στη Σούδα, αναφέροντας τα πλεονεκτήματα. Πρώτον δε χρειαζόταν να χτιστεί προβλήτα, καθώς υπήρχε ήδη λόγω του ναυστάθμου. Δεύτερον υπήρχαν οι παλιές αποθήκες, οι οποίες μπορούσαν να επισκευαστούν και συνεπώς θα χρειαζόταν μόνο ένας μικρός σιδηρόδρομος, ο οποίος θα ένωνε τα Χανιά με τη Σούδα για τη μεταφορά των εμπορευμάτων. Το συνολικό κόστος των έργων θα ήταν 5-6.000.000 δραχμές, τα οποία μπορούσε να εισπράξει το λιμενικό ταμείο Χανίων. Επίσης, η γεωγραφική θέση της Σούδας θα χρησίμευε και ως λιμάνι για το Νομό Ρεθύμνης, καθώς βρισκόταν πολύ κοντά του. Έτσι, θα αυξανόταν τα έσοδα του λιμενικού ταμείου, ενώ ταυτόχρονα το κράτος δεν θα χρειαζόταν να φτιάξει λιμάνι και στο Ρέθυμνο.
Η πρόταση Αγγελίδη εισακούστηκε και πολύ σύντομα ξεκίνησαν πτήσεις αγγλικών υδροπλάνων, τα οποία μετέφεραν επιβάτες και αλληλογραφία, έκαναν στάση στη Σούδα και συνέχιζαν στη Μέση Ανατολή. Αργότερα ήρθαν και τα εμπορικά πλοία για να φτάσουμε μεταπολεμικά στην πλήρη ανάπτυξη του λιμανιού.
*Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης
είναι ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος
