Η σημερινή κατάσταση του κόσμου, των οικονομικών και των επιχειρήσεων βρίσκονται προ μεγάλων αλλαγών. Παιρνώντας από τη Βιομηχανική Επανάσταση η οποία κατήργησε πολλές χειρωνακτικές εργασίες στη δεύτερη εποχή των μηχανών (όπως την αποκαλούν, δες Ε. Brynjolffson, A. McAfee, 2016), η οποία κινείται προς την εξάλειψη εργασιών που απαιτούν διανοητική ισχύ.
Μπροστά σε αυτή τη νέα πραγματικότητα και τις προκλήσεις της τεχνολογίας, οι διάφοροι οργανισμοί οφείλουν να αντιδράσουν με νέες προσαρμοζόμενες στρατηγικές και οι μάνατζερς με μια νέα φιλοσοφία ως προς το μάνατζμεντ του μέλλοντος.
Νέες Τάσεις
Εδώ και μια εικοσαετία το μάνατζμεντ εξελίσσεται προς νέες καταστάσεις και διαδικασίες που εμπλέκουν περισσότερο συναίσθημα και συγκίνηση, όπως μάνατζμεντ σχέσεων, συμμετοχικό μάνατζμεντ, συνεταιριστική ηγεσία, μάνατζμεντ εγγύτητας,…
1. Στόχοι αντί αποτελέσματα
Ο συγγραφέας Didier Heiderich (l’avenir appartient au management de l’imprevisible, 2003) προτείνει 11 σημεία ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα για το μάνατζμεντ του μέλλοντος
• Να δέχεσαι το απρόβλεπτο,
• να δέχεσαι ευχάριστα νέους ανταγωνιστές,
• να γνωρίζεις και να καταλαβαίνεις,
• να προσδιορίζεις μια κατεύθυνση και να επιτρέπεις την πρωτοβουλία,
• να ορίζεις στόχους παρά αποτελέσματα,
• να προσαρμόζεσαι για να αντιδράς καλύτερα,
• να πολλαπλασιάζεις τις προσπάθειες για να δημιουργείς ευκαιρίες,
• να συνεργάζεσαι για να δημιουργείς άυλα κέρδη,
• να μειώνεις δαπάνες για καλύτερη διαχείριση,
• να διευκολύνεις καταστάσεις για να αποφεύγεις όγκο περισσότερης εργασίας,
• να δημιουργείς μικρο-προγράμματα (έργα).
Για το συγγραφέα, η λογική του αποτελέσματος δεν λειτουργεί εποικοδομητικά σε περιβάλλον αβεβαιότητας, ωθεί προς την αποτυχία και δεν επιτρέπει την υπέρβαση μιας κρίσης. Αντίθετα, ο στόχος δημιουργεί τάση που ενθαρρύνει τις ομάδες της επιχείρησης για επίτευξη στόχων παρά για λήψη ενός οποιουδήποτε αποτελέσματος. Ο στόχος δημιουργεί φαντασία, υπέρβαση και διαχείριση άυλων εικόνων, ενώ το αποτέλεσμα «χειραγωγεί» τις πρωτοβουλίες, «σβήνει» τις ευκαιρίες, «απαγορεύει» την επιχείρηση να προσαρμόζεται.
Μια άλλη βασική αρχή είναι η προσαρμογή των στρατηγικών της επιχείρησης στο περιβάλλον διότι είναι άχρηστο να προωθείς μια στρατηγική που σε «σπρώχνει» στον τοίχο. Επίσης, σε αυτή την προσαρμογή είναι πολλές φορές απαραίτητο να μειωθεί ο αριθμός των αποφασιζόντων για να είναι η ομάδα απόφασης πιο ευέλικτη και δυνατή.
2. Προς ένα συμμετοχικό μάνατζμεντ
Στο μάνατζμεντ του απρόβλεπτου πρέπει να ενσωματώσουμε το συμμετοχικό μάνατζμεντ, που σημαίνει για την επιχείρηση να βελτιστοποιήσει τη συμμετοχή του προσωπικού της. Σήμερα είναι παντού γνωστό ότι ο ανθρώπινος παράγοντας μπορεί να αποτελέσει κλειδί για κάθε επιχείρηση. Για τη δημιουργία ενός πνεύματος ομάδας, πρέπει σε πρώτο χρόνο να ορίσεις μια ισχυρή φιλοδοξία, ένα στόχο που ενώνει και στη συνέχεια να τον κάνεις γνωστό ώστε να τον υιοθετήσουν όλοι. Είναι ένα έργο επικοινωνίας, το μήνυμα πρέπει να επαναλαμβάνεται τακτικά και με διαφορετικούς τρόπους.
Για να είναι κάθε άτομο στην εργασία του όσο πιο αποδοτικό γίνεται, για να μειώνεται ο αριθμός των συγκρούσεων και οι προσωπικοί και οργανωτικοί στόχοι να προσεγγίζονται, πρέπει να αναπτυχθεί ένας νέος τύπος μάνατζμεντ που σέβεται την ανάγκη του καθενός να αναγνωρίζεται ως σπουδαίος και ικανός στο πόστο που τοποθετείται. Έτσι δημιουργείται το συμμετοχικό μάνατζμεντ.
Ως συμμετοχικά εργαλεία πρέπει να αναπτυχθούν οι κύκλοι ποιότητας και τα «κουτιά» ιδεών. Η αποδοτικότητα της επιχείρησης, δηλαδή η επιτυχία της, εξαρτάται άμεσα από την επίδοση του μάνατζμεντ. Πολλές μελέτες έδειξαν ότι το στυλ του μάνατζμεντ ή η κουλτούρα της επιχείρησης, έχουν μικρή επίδραση πάνω στα αποτελέσματα. Πολύ πιο αποφασιστική είναι η αποτελεσματικότητα της συνεργασίας μεταξύ μάνατζερς και συνεργάτες.
3. Ολοκλήρωση και συμμετοχή όλων
Μια αποτελεσματική συνεργασία σημαίνει ολοκλήρωση και συμμετοχή όλων των συνεργατών. Ένας μάνατζερ επιτυγχάνει όσο το δυνατόν καλύτερα στο έργο του, όταν φθάνει να «ενσωματώσει» τους συνεργάτες του στους στόχους, τις εργασίες και τα προγράμματα της επιχείρησης.
Για να υποστηριχθεί μια τέτοια οργάνωση, οι βασικές αρχές του «δίκαιου μάνατζμεντ» πρέπει να εφαρμοσθούν. Δηλαδή, η διαβούλευση, ο διάλογος, η αντιπροσωπεία αποτελούν τους βασικούς πυλώνες του νέου μάνατζμεντ μέσα από το οποίο η πρόοδος των δεξιοτήτων και η εξέλιξη των καριερών ενσωματώνουν τα προσωπικά προγράμματα και οι διαπροσωπικές σχέσεις θεμελιώνονται στον αμοιβαίο σεβασμό της αναγνώρισης.
4. Κανόνες που πρέπει να εφαρμοσθούν
Για το μάνατζμεντ του μέλλοντος, ο κάθε μάνατζερ πρέπει να ακολουθήσει πέντε βασικούς κανόνες.
-Κινητοποίηση προσωπικού
Η κινητοποίηση του προσωπικού στηρίζεται στη συμμετοχή τους μέσα στη διαδικασία της λήψης της απόφασης. Στο επίπεδο αυτό, ο μάνατζερ ενθαρρύνει τους συνεργάτες του να πάρουν «αποφάσεις – στόχους» που θα τους επιτρέψουν να φθάσουν τους πραγματικούς στόχους που έθεσε η επιχείρηση.
-Υιοθέτηση καλών συνθηκών εργασίας
Δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών εργασίας που προωθούν την άμεση επαφή, την ακρόαση και τη μοιρασιά.
-Εξουσιοδότηση εξουσίας
Αυτή η εξουσιοδότηση σημαίνει ότι κάθε μέλος μιας ομάδας, στα πλαίσια της συνεργασίας και της επικουρικότητας, είναι ικανό να παίρνει μια απόφαση χωρίς την παρέμβαση υψηλόβαθμου στελέχους.
-Αποκέντρωση της επίλυσης των συγκρούσεων
Αυτός ο κανόνας σημαίνει ότι όταν εμφανίζεται ένα πρόβλημα, πρέπει να λύνεται στο επίπεδο που εμφανίστηκε. Οι συνεργάτες οφείλουν, αρχικά, να προσπαθήσουν να επιλύσουν το πρόβλημα στο δικό τους επίπεδο πριν να συμβουλευτούν ένα μάνατζερ, στην περίπτωση που δεν μπορεί να προταθεί αποτελεσματική λύση.
Δημιουργία συστημάτων ρύθμισης προβλημάτων
Για την αποτελεσματική λειτουργία του συμμετοχικού μάνατζμεντ, πρέπει η κάθε ομάδα να δημιουργήσει συστήματα ρύθμισης προβλημάτων τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Όταν γίνεται αποδεκτή η αρχή «δικαίωμα στο λάθος» για κάποιο στέλεχος ή/και για όλους, χωρίς ωστόσο να παραμελείται ο αυτοέλεγχος, τότε αυτό οδηγεί όλους τους συνεργάτες να παίρνουν θέση στις βασικές λειτουργίες του συμμετοχικού μάνατζμεντ.
Η πορεία της επιχείρησης προς ένα γαλήνιο μέλλον λαμβάνει αναγκαστικά υπόψη τον ανθρώπινο παράγοντα ο οποίος θεωρείται ο βασικός πυλώνας της επιτυχίας και της προόδου. Αξίζει να αναφερθεί το βιβλίο του ειδικού σε θέματα μάνατζμεντ Peter Druker, “L’ avenir du management”. Ed. Pearson, ο οποίος αναλύει την επίδραση του μάνατζμεντ πάνω στη διακυβέρνηση των επιχειρήσεων και την αξία (μετοχής) για τους μετόχους.
* Ο Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης είναι Καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Ακαδημαικός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών της Ισπανίας Distinguished Research Professor, Audencia Business School, France
